Gezondheid
Gezond blijven?
Anonieme hulp bij
plasproblemen
Chauffeurs en medicijnen
1 6 Woensdag 16 januari 2008 PZC
door Paul van Dijk
Geen harde criteria
om riskant rijgedrag
te kunnen beoordelen
Meneer Van Staphorst is net 65 jaar geworden. Ik ken
hem als een joviale man die zijn leven lang werkte als
taxichauffeur. De laatste twee jaar zag ik hem steeds
vaker op het spreekuur. Hij was onzeker geworden en vertelde
soms twee keer hetzelfde verhaal. Gisteren was hij anderhalf
uur te laat op het spreekuur. Zijn vrouw had me 's ochtends al
gebeld. „Hij vergeet alles dokter, soms kan hij zelfs de weg
naar huis niet meer vinden. Gisteren lukte het hem niet het
koffiezetapparaat te bedienen. Maar weet u wat ik het ergste
vind? Hij kruipt gewoon achter het stuur. Ik durf er echt niet
meer naast te gaan zitten. Al tien keer heb ik het besproken,
maar hij blijft gewoon rijden. Kunt u het hem verbieden als
hij straks op het spreekuur komt?"
Het gesprek met meneer Van Staphorst verliep moeilijk. Hij
leek achterdochtig, en toen ik het autorijden ter sprake bracht,
werd hij nijdig. „Ik heb veertig jaar schadevrij door Europa ge
reden dokter en dan stoppen? Geen haar op mijnDe rest
van de zin kon hij zich niet her
inneren. Het is niet eenvoudig
mensen met wie je jaren vriend
schappelijk bent opgetrokken
het autorijden te ontzeggen. En
wat is ontzeggen? Je kan als huis
arts alleen dringend advies ge
ven. In dit geval niet alleen aan meneer Van Staphorst, ook
aan zijn familie. De dokter is geen politieagent.
En wat te denken van meneer Van Halst. Goede bekende van
de politie. Met een aanhanger transporteert hij tweedehands
auto's door heel Nederland. Hij gebruikt overdag 6 tabletten
van het kalmeringsmiddel diazepam (5 milligram), 's avonds
neemt hij 100 mg tryptizol (antidepressivum) en dormicum
als slaaptablet. Dit alles gecombineerd met een stevige borrel.
Toen hij vorige week belde om medicijnen te bestellen, vroeg
de assistente of hij een afspraak wilde maken. Op het spreek
uur kwam hij mopperend binnen. Ik besprak (opnieuw) de in
vloed van het medicijngebruik op zijn rijvaardigheid. Voorzich
tig stelde ik voor een deel van zijn medicijnen af te bouwen.
Dat was hij niet van plan. „Dan kan ik net zo goed meteen bij
mijn moeder op het kerkhof gaan liggen", was zijn antwoord.
Wat moet je doen in zo'n situatie? Het CBR bellen om door te
geven dat het onverantwoord is dat deze man rijdt? Dat staat
het beroepsgeheim niet toe. Tenzij de risico's van het rijgedrag
zo groot zijn dat het beroepsgeheim er aan moet worden opge
offerd. Dat is hier niet het geval, ik weet immers niet hoe ge
vaarlijk zijn rijgedrag is. Waar trek je een grens? Wat moet je
doen? En welke medicijnen zijn gevaarlijk?
Zelfs over het laatste bestaat grote onduidelijkheid. Natuurlijk,
medicijnen die het reactievermogen verminderen, zijn door
de apotheek voorzien van een gele sticker. Weinig mensen la
ten zich door deze waarschuwing afschrikken. Uit onderzoek
(De Grilt 2005) blijkt dat 3 procent van de automobilisten mid
delen gebruikt met een gele sticker. Volgens de Wegenverkeers
wet mogen mensen geen auto besturen als ze onder invloed
zijn van alcohol. Hetzelfde geldt voor geneesmiddelen. De
maximaal toegestane alcoholconcentratie in het bloed is 0,5
promille. Voor geneesmiddelen is zo'n limiet er niet, omdat
elk middel een andere concentratie heeft waarbij de rijvaardig
heid wordt beïnvloed. Bovendien worden vaak verschillende
middelen naast elkaar gebruikt. Alcohol- en drugsgebruik, en
deze medicijnen maken het nog moeilijker beoordeelbaar.
Ik heb als huisarts dus geen harde criteria op grond waarvan
ik kan beoordelen hoe riskant het rijgedrag van meneer Van
Halst is. Ik kan hem alleen op grond van mijn boerenverstand
dringend adviseren geen auto te rijden met deze medicatie.
Gelukkig komt er binnenkort een landelijke richtlijn genees
middelen en verkeersveiligheid. Dit is een gezamenlijk advies
van huisartsen en apothekers over geneesmiddelen en autorij
den. Medicijnen worden hierbij in drie categorieën verdeeld.
Middelen en combinaties van middelen in categorie III heb
ben een dermate negatieve invloed op de rijvaardigheid, dat
autorijden nadrukkelijk moet worden ontraden.
Afgaand op het medicijngebruik van meneer Van Halst zal hij
het autorijden moeten staken. Of hij voor deze nieuwe richt
lijn echter gevoelig zal zijn, is de vraag.
Wil je een lang leven, een
uitstekende gezondheid en
zo min mogelijk stress?
Probeer eens een goed
huwelijk. Zelfs aan de
snelheid waarmee een wond
heelt, kun je zien of iemand
gelukkig getrouwd is.
door Will Gerritsen
illustratie Marco Jeurissen/CPD
f I I et te denken
I dat huwelijk al-
leen rijmt op gru-
I welijk en afschu-
I welijk', schreef
Adriaan Roland Holst (1880-1976)
ooit. Wie echter weet hoeveel heil
zame effecten een echtelijke ver
bintenis kan sorteren, krijgt de in
druk dat de 'prins der Nederland
se dichters' meer verstand had van
rijmen dan van gezondheidsfeiten.
Feit: in vergelijking met andere sa
menlevingsvormen voelen gehuw
den zich het gezondst. Ook gezon
der dan mensen die ongehuwd sa
menwonen, stellen onderzoekers
van het Rijksinstituut voor Volks
gezondheid en Milieu (RIVM) op
basis van cijfers uit 2003. Alleen
staanden, gescheiden mensen en
eenoudergezinnen voelen zich het
minst lekker. Maastrichtse onder
zoekers meldden vorig jaar in het
vakblad Journal of Clinical Epide
miology dan ook dat ongetrouwde
werknemers zich vaker ziek mel
den dan gemiddeld.
Getrouwde mensen is ook een lan
ger leven beschoren. Volgens het
Centraal Bureau voor de Statistiek
(CBS) leeft een getrouwde man
van 50 gemiddeld 4 jaar langer
dan een vrijgezel (cijfers uit 2000).
Gehuwde vrouwen van 50 leven
gemiddeld twee jaat langer dan
seksegenoten die nooit in het hu
welijksbootje stapten. Conclusie:
de man trekt het grootste gezond
heidsprofijt uit de echtverbintenis.
Britse cijfers leren dat in de leef
tijdsgroep 45-64 jaar de sterfterisi-
co's bij singles vergeleken met ge
huwden met ruwweg eenderde
toenemen. Het overlevingsvoor-
deel van getrouwde mensen werkt
levenslang door, schreven Londen-
se onderzoekers in Population Stu
dies. Zij en het CBS stellen dat de
overlevingsvoorsprong van gehuw
den vergeleken met decennia gele
den steeds groter wordt. Het ge
zondheidsvoordeel van het huwe
lijk doet het negatieve effect van
ongezonde leefgewoonten verdam
pen.Economen van de Universiteit
van Warwick presenteerden in
2002 in Journal of Health Econo
mics hun berekeningen (op basis
van 12.518 personen) hierover.
Trouwen, zo was een conclusie,
vaagt het gezondheidsnadeel van
roken helemaal weg, althans bij
mannen. Voor vrouwen was dit ef
fect half zo groot. De economen
ontdekten verder dat een hoog in
komen niet leidt tot langer leven.
Waarom gaat een vrijgezel gemid
deld eerder dood? Bijvoorbeeld
omdat hart- en vaatziekten ondet
singles veel vaker voorkomen. On
getrouwde mannen lopen gemid
deld 50 procent meer risico op een
dodelijk hartinfarct, beroerte of
wat dies meer zij dan hun getrouw
de seksegenoten, toonden Britse
wetenschappers in 1995 aan. Israëli
sche onderzoekers ontdekten dat
onder single mannen 25 procent
meer kankersterfte voorkomt dan
Vrouwen die bij hoesten, niezen of tillen veel urine
verliezen, stappen daar pas mee naar de dokter als het
écht een groot probleem is. Misschien onnodig, want het
internetprogramma van uroloog Marcel de Bruin biedt
zelfhulp.
door Carola de Boer foto Phil Nijhuis/GPD
Vrouwen die niet altijd
hun plas kunnen ophou
den en dus ongewild uri
ne verliezen, praten daar
zelden over. Ook al komt het vaak
voor. Ruim één miljoen Neder
landse vrouwen tot 65 jaar kam
pen met urineverlies, zo blijkt uit
onderzoeken. Maar ze schamen
zich, zijn bang dat er natte plek
ken in hun broek komen of dat an
deren de urine ruiken. Ze kopen
dikke maandverbanden en hopen
dat het overgaat. Als ze al naar een
huisarts stappen, schrijft die in 70
procent van de gevallen een luier
voor, zo blijkt uit onderzoeken.
„Dat is dus geen oplossing", zegt
uroloog Marcel de Bruin (50),
werkzaam in het Laurentius Zie-
Opmerkelijke vondsten
Handjes vasthouden en weg is
de stress. Dat ontdekte de
Amerikaanse neurowetenschap-
per James Coan toen hij vrou
wen een milde elektrische
schok toediende, terwijl ze de
hand van hun man vasthielden.
Op hersenscans was duidelijk
te zien dat de stress groten
deels verdween. Dat was am
per het geval wanneer de
vrouw de hand van een wild
vreemde vasthield en exact de
zelfde schok kreeg. En: hoe ge
lukkiger het huwelijk, hoe min
der de 'schokstress'.
De Amerikaanse psychiater Jani
ce Kiecolt-Glaser deed een op
merkelijke ontdekking. In een
experiment bleek bij ruziënde
stellen de genezing van (opzet
telijk veroorzaakte) wondjes
langzamer dan bij echtelieden
met een gelukkig huwelijk. Het
scheelde een volle dag, meldde
ze in het vakblad Archives of
General Psychiatry.
De verklaring? Echtparen met
een slechte relatie hebben nog
al wat stress, reden waarom er
veel stresshormonen (Corti
sol) in hun bloed zit. Cortisol
vertraagt echter de aflevering
van helende stofjes (zoals cyto-
kinen) bij de wond en daarmee
de genezing.
onder mannen mét boterbriefje.
Deskundigen redeneren dat ge
trouwden een gezonder leven lei
den en minder risico nemen om
dat ze zich verantwoordelijk voe
len jegens hun wederhelft en kin
deren. Geliefden letten beter op el
kaar. In een onderzoek bij 65-plus-
sers zagen Texaanse wetenschap
pers dat late ontdekking van huid
kanker bij weduwnaars bijna een
derde vaker voorkomt dan bij ge
huwden. De sterfte was ook hoger.
Stressverlaging is volgens deskun
digen van het Amerikaanse insti
tuut Mayo Clinic een verklaring
voor de gezondheidswinst onder
gehuwden. Samen kun je het le
ven beter aan en verdeel je alle da
kenhuis in Roermond. „De kwaal
wordt zo niet behandeld."
Hij voegde zijn vakkennis en hob
by samen en werkte de afgelopen
jaren aan een computerprogram
ma. Dat heeft als doel via een vra
genlijst te achterhalen welk pro
bleem de vrouwen met ongewenst
urineverlies precies hebben en dan
meteen advies te kunnen geven.
Anoniem. Sinds kort kunnen deze
vrouwen terecht op www.inconti-
nentiezelfzorg.nl Met één druk op
de knop versturen ze de antwoor
den op de 45 vragen en krijgen
binnen drie seconden een analyse
terug. Compleet met diagnose, leef
regels, oefeningen en ander advies.
„Zodat de vrouw in kwestie thuis,
zonder dat iemand het hoeft te we
ten, kan werken aan bijvoorbeeld
de bekkenbodemspieren", legt De
