0igsli#
Opvallen of
camoufleren?
Uruzgan
calling
PZC Dinsdag 15 januari 2QQ8 1 1
„In de chaos van de strijd ga je niet op je GPS kijken of je een vriend
of vijand voor je hebt" Wim van den Burg, voorzitter militaire vakbond AFMP
kameraad
-
I
lip®
- - 8» v.
;tfSS50&Ë!
Nederlandse scherpschutters liggen in dekking, foto CPD
hoe kon dit in vredesnaam ge-
en was het te voorkomen?
hebben soldaten die in
gevaarlijk gebied patrouilleren een
3PS-systeem bij zich. Via dat sys-
eem is te zien waar de Nederland-
e eenheden zich bevinden. „Maar
liet iedere soldaat heeft zo'n sys-
eem bij zich. Te duur", legt Jean De-
voorzitter van de VBM-NOV
'akbond uit. En ze zijn niet altijd te
„In de chaos van de
trijd ga je niet op je GPS kijken of
een vriend of vijand voor je
zegt Van den Burg.
hulpmiddelen om doden door ei-
;en vuur te voorkomen zijn er ge-
loeg. Maar ze zijn niet zaligma-
:end. „Als er één ding duidelijk is
;eworden uit dit voorval, is dat tech-
ïiek door weersomstandigheden
an falen", zegt Van Den Burg.
een verkenningstocht worden
soldaten meestal begeleid door
of vliegtuigen in de
lucht, die troepenbewegingen op de
grond kunnen waarnemen. Die heb
ben het overzicht en kunnen tij
dens een strijd waardevolle informa
tie doorspelen naar de troepen op
de grond en eventueel luchtsteun
geven. Maar juist tijdens de aanval
len dit weekeinde, konden de heli
kopters vanwege het weer niet de
hele tijd in de lucht zijn. „De tech
niek is er dan wel, maar je hebt er
even niets aan", probeert Van Den
Burg het ongeluk te verklaren.
Hetzelfde geldt voor het radiover
keer tussen de soldaten onderling:
de gangbare manier om eikaars posi
ties door te geven. Maar ook dit sys
teem is niet waterdicht. „Er kunnen
problemen mee zijn. Er hoeft maar
een berg tussen te zitten en je kunt
geen contact meer maken", zegt De-
bie.
Ook zijn tanks en vliegtuigen tegen
woordig uitgerust met speciale mar
keringen die hen identificeren als
vriend. „Maar ook dan gaat het nog
eens mis. Zo hebben twee Britse
tanks in Irak elkaar eens beschoten
tijdens een zandstorm. Doden door
eigen vuur is inherent aan oorlogs
voering", zegt defensiespecialist
Cees Homan van het instituut Clin-
gendael.
Slecht weer, duisternis, maar ook
de stress en vermoeidheid van de
soldaten spelen volgens Homan alle
maal een rol. „Een Amerikaanse
eenheid is in Afghanistan door
Amerikanen gebombardeerd, door
dat een soldaat per ongeluk zijn ei
gen coördinaten doorgafin plaats
van die van de vijand. Het blijft alle
maal mensenwerk."
Nederland doet het wat dat betreft
volgens hem nog niet eens zo
slecht. Bij de eerste Golfoorlog was
17 procent van de dode en gewonde
Amerikaanse slachtoffers veroor
zaakt door eigen vuur. In Irak gold
dit voor 41 procent van de Ameri
kaanse slachtoffers en in Afghanis
tan staat dat percentage nu op 13.
Het blijven voor het thuisfront en
de militairen zelf zeer moeilijk te
verteren statistieken.
Sommigen vestigen hun hoop op
nog geavanceerder technieken. Zo
werkt TNO Defensie aan de ontwik
keling van een nog nauwkeurige
GPS-systeem onder de naam 'Hold
your fire'. Het waarschuwt de mili
tair wanneer hij in een richting
dreigt te vuren waar eigen mensen
staan. En geeft groen licht wanneer
dit wel kan, omdat de collega-sol
daat achter een muur staat.
Maar volgens militair historicus
Christ Klep is het nog maar de
vraag of dat hulpmiddel echt effec
tief is. In de Verenigde Staten waar
al langer wordt geëxperimenteerd
met een dergelijk systeem, bleek dat
soldaten er niet op durfden te ver
trouwen, ze gingen liever op hun ei
gen intuïtie af
Tijdens gevechten is het van be
lang dat militairen in één oogop
slag kunnen zien wie vriend of
vijand zijn. Volgens Herman
Amersfoort, hoogleraar militaire
geschiedenis aan de Nederland
se Defensie Academie proberen
groepen soldaten zich al eeuwen
lang van elkaar te onderschei
den. „In de zestiende eeuw had
ieder Europees bataljon een ei
gen vaandel. Zo konden troepen
tijdens gevechten al van een af
stand zien met wie ze te maken
hadden. Twee eeuwen later be
gon ook het uniform een belang
rijke rol te spelen. Soldatenpak
ken waren in die tijd zo opval
lend mogelijk gekleurd. Militai
ren van de republiek Nederland
droegen blauw, Britten rood."
Vanaf de twintigste eeuw is een
duidelijke kentering zichtbaar.
Omdat het vuur steeds dodelij
ker werd, en de wapens steeds
nauwkeuriger, was het nu van
belang dat de troepen zich zo
veel mogelijk camoufleerden.
Amersfoort: „Het belang van ver
stoppen werd belangrijker dan
de mogelijkheid om meteen te
zien wie wie was. Groengrijze
pakken moeten voorkomen dat
de soldaten fungeren als levende
schietschijven. Alleen van dicht
bij zijn de troepen nog goed te
onderscheiden. Van een afstand
is de vijand nu met technische
vernuftigheden te lokaliseren.
En verder geldt: wie op jou
schiet is de vijand."
Als militairen in Uruzgan een
luisterend oor nodig hebben,
kunnen ze bellen met de tele
fooncirkel van de Thuisffontaf-
deling. Een team van vijf men
sen, die zelf ook een familielid
in het uitzendgebied hebben,
neemt daar de telefoon op. Geen
lichte taak, want soms moet er
twee uur aan één stuk worden
geluisterd. Volgens coördinator
Inno Hagenbeek was tot nu toe
weinig behoefte aan de telefoon
cirkel. „Maar het is nog vers, de
klap komt vaak later." Hagen
beek heeft zijn team gewezen op
de unieke situatie die is ont
staan nadat duidelijk werd dat
de gesneuvelde militairen ge
raakt werden door Nederlandse
kogels. „Dit is een situatie waar
bij geschoktheid en emotionali
teit een dubbele rol spelen, zo
wel bij de militairen als bij de
achterblijvers, die denken dat
hun geliefden het fatale schot
kunnen hebben gelost."
