Eigen 'Was ik het?' geeft slopend schuldgevoel v. Twee Nederlandse militairen kwamen dit weekeinde in Afghanistan om het leven door eigen vuur. Geavanceerde technieken moeten soldaten helpen vriend van vijand te onderscheiden. „Maar helemaal voorkomen dat dit gebeurt is een illusie. Techniek kan uitvallen." 10 Dinsdag 15 januari 2008 PZC Kogels voor j e door Hanneke Keultjes "W" e hoeft geen psycholoog te I zijn om te bedenken dat de I dood van twee Nederlandse I militairen door 'eigen vuur' op de Nederlandse bases in Deh Rawod en Tarin Kowt hard aankomt. Maar hoe moeten de be trokkenen de schuldgevoelens ver werken? Het drama van afgelopen zaterdag is 'een indringende gebeurtenis', maar wel één waar de strijdkrach ten al vóór hun uitzending op voorbereid zijn, zegt generaal-ma- joor Ton van Ede. De missie is moeilijk en er kleven risico's aan, is hen steeds voorgehouden. „Maar als zoiets zich voordoet, dan is dat toch nieuw en bijzonder", realiseert Van Ede zich. Hij is bij de krijgsmacht verantwoordelijk voor het personeel. De betrokken eenheden worden in Kamp Holland in Tarin Kowt per groep van tien tot dertig perso nen 'gedebriefd'. Tijdens deze bij eenkomst wordt er gesproken over de emoties die de gebeurtenissen 'Gedeelde schuld is halve schuld en komt minder hard aan' hebben opgeroepen. „Samen zoe ken zij naar een antwoord op vra gen als: Wat hebben we waargeno men? Wat hebben we gevoeld?", legt de generaal-majoor uit. Hulp verleners zijn tijdens de bijeen komst beschikbaar, maar niet noodzakelijkerwijs aanwezig. Oud-maatschappelijk werker Ebel Dijkman, die voor Defensie Dutch- bat in Srebrenica begeleidde, pleit er juist voor de uitgebreide psycho logische debriefing één op één te houden, mét professionele psychi sche begeleiding. „Het liefst dezelf de avond nog. Het is belangrijk dat individueel de eigen waarheid wordt achterhaald", weet Dijk man. „Als militairen er met een groep over praten, lopen ze het risi co dat ze de verhalen van anderen tot de hunne gaan maken. Dat geeft op termijn problemen." Van Ede bestrijdt dat. „Het klinkt misschien raar omdat de militai ren in gevaarlijk gebied zitten, maar de eenheid biedt een veilige omgeving. Vergelijk het met v. - broers en zussen. Juist in die omge ving moet met elkaar gesproken worden. Weten dat je niet uniek bent, dat je met dezelfde dingen zit. Daarna kunnen, als dat nodig is, alsnog één-op-één gesprekken worden gevoerd." Vooral de 'buddy' speelt een sleu telrol. Dat is iemand die al sinds de opleiding aan een militair ge koppeld is. Soldaten weten dat: die persoon weet alles van mij, die kan ik vertrouwen. Daarna volgt de eenheid en in de cirkel daarom heen zit het sociaal medisch team: arts, geestelijk verzorger, maat schappelijk werker en psycholoog. Dat Nederlandse militairen ge dood zijn door 'friendly fire', ko gels uit de eigen, Nederlandse wa pens, heeft volgens voormalig mili tair psycholoog Willem Heijster een 'verschrikkelijk demoralise rend effect'. Heijster: „Je hoeft echt geen psycholoog te zijn om te beseffen hoe hard dat nieuws bij de troepen is aangekomen." Hij vindt het belangrijk dat er geha merd wordt op het feit dat het een ongeluk was. „Of er nu één man, een half of een heel peloton de do delijke schoten gelost heeft, als er op je wordt geschoten, schiet je te rug." Maar juist die onzekerheid over wie het fatale vuur opende, het 'ben ik het geweest?', kan slopend zijn, erkent Heijster. Maatschappe lijk werker Dijkman is daarom be nieuwd of het openbaar ministe rie (OM) en Marechaussee 'op een CSl-achtige manier' gaan bepalen welke kogel uit welk wapen is ge komen. „Ik kan me ook voorstel len dat men dit in het midden laat. Gedeelde schuld is halve schuld en komt minder hard aan." Voor generaal-majoor Van Ede staat als een paal boven water dat de militairen hun drie resterende maanden in Uruzgan blijven. „Te rughalen is het slechtste wat we kunnen doen", zegt hij. „Als indi viduele militairen niet meer inzet baar blijven, zullen we die terugha len." Dijkman beaamt dat het qua verwerking beter is om in het uit zendgebied te blijven. „Op den duur moeten de eenheden de rela tieve veiligheid van het kamp toch weer verlaten. En het kan best zijn dat ze dan niet meer willen schie ten, omdat ze bang zijn opnieuw eigen mensen te raken." door Jacqueline Steenwijk 'I e gaat niet voor eikaars loop staan." Die regel leert iedere soldaat als eerste, toch is vol gens vakbondsvoorzitter Wim van den Burg van de militaire vakbond AFMP niet uit te sluiten dat een militair door zijn ka meraden wordt gedood. „Het blijft mensenwerk. Hoe goed alle technische hulpmiddelen ook zijn, het blijven hulpmiddelen." Dit weekeinde kwamen twee Ne derlandse soldaten in Afghanistan om het leven door vuur van colle ga's, in defensiejargon friendly frre. De toedracht van het vuurgevecht is nog niet precies bekend. Volgens Defensie werden twee Nederlandse eenheden in het donker onver wachts door de taliban aangevallen. De twee eenheden lagen niet ver van elkaar verwijderd. In de chaos die volgde, vielen de dodelijke scho ten. De voor de hand liggende vraag is

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2008 | | pagina 10