Wild konijn in gevaar
Codes
en hun
geheimen
spectrum 14
PZC
Zaterdag 12 januari 2008
Wilde konijnen laten zich regelmatig zien, toch weten slechts weinig
mensen het fijne van hun leefwijze. Het prettig leesbare boek Wilde
konijnen brengt daar verandering in.
door Peter de Jaeger foto Marcel van den Bergh/Hollandse Hoogte
TT ij moeten ons nog
jk eens bezinnen op
de konijntjes en
hun plaats in het
T Nederlandsch land
schap. Hun leven is even indrukwekkend,
bekoorlijk en geheimzinnig als dat van
enig ander dier. Wel, wat zou daarover
een prachtig boek te maken zijn'.
Dat schreef Jac P. Thijsse in 1940 in De Le
vende Natuur. Het heeft een tijdje geduurd,
maar nu is het er dan toch. Het eerste origi
nele Nederlandse boek over wilde konij
nen, vol met leuke weetjes, anekdotes,
prachtige foto's en tekeningen: Wilde konij-
nen. „We krijgen als konijnenonderzoe
kers vaak verzoeken tot lezingen. Of kinde
ren willen informatie voor hun werkstuk.
Maar je kunt nergens naar verwijzen, want
een dergelijk boek bestaat niet in het Ne
derlands. Ook vonden we het leuk over on
ze onderzoeksresultaten te vertellen aan
een breder publiek", zegt Marijke Drees,
een van de vier auteurs van het boek.
Wat rneer aandacht voor het konijn is
geen overbodige luxe, want het gaat niet
goed met dit knaagdier. Van Limburg tot
Ameland is men bezorgd. Terecht, zo
blijkt uit cijfers. Roofvogelexpert Rob Bijls-
ma luidde als eerste de noodklok. Hij telt
in Planken Wambuis, waar hij woont en
werkt, ook altijd konijnen omdat hij wil
weten hoeveel prooidieren er zijn voor de
sperwers en de buizerds. „In dat gebied is
het aantal wilde konijnen sinds 1979 achter
uit gehold door vergrassing en verstrui-
king, veroorzaakt door te veel mest. Dat
geldt voor oostelijk Nederland en ook
voor het zuiden."
Uit tellingen van andere vogelaars in het
land blijkt dat het vooral sinds 1990 bergaf
waarts gaat, vanwege de ziekte RHD. In
2003 was er nog maar een tiende over van
het aantal van 1990. Sindsdien gaat het
hier en daar weer wat beter, zoals in de wa
terleidingduinen van Amsterdam en in de
Noordduinen bij Den Helder. Maar in
Campina in Brabant en in grote delen van
Drenthe gaat het bar slecht. Zoogdiervere
niging VZZ wil het dier daarom op de lijst
van beschermde soorten hebben. „Het
wachten is op de handtekening van de mi
nister."
In het boek valt onder meer te lezen
dat het konijn vanuit Frankrijk naar
de lage landen trok via warandes. Dat
waren jachtgebieden van Franse kas
teelheren uit de veertiende eeuw waarin
ook konijnen werden gehouden. Opval
lend is dat konijnen en hazen zelden sa
men zijn te zien. Dat komt door een rood
maagwormpje dat een konijn geen kwaad
doet. Maar eenmaal in de buik van een
haas is de parasiet fataal. Daarom mijden
hazen het konijn. Een ander leuk weetje
uit het boek is dat konijnen doelbewust
met hun neus wiebelen. Dankzij dit fle
men, waardoor het orgaan van Jacobsen
wordt geprikkeld, ruikt het konijn beter.
De stille snuffelaars communiceren via geu
ren en hebben twee soorten keutels. Het
menu van dit knaagdier is zeer gevarieerd.
De vezels in gras en kruiden verteert hij in
één keer en komen eruit als de bekende
harde keutels. Maar eiwitten en mineralen
poept het konijn uit als zachte keutels en
die eet het dier direct weer op voor een
tweede ronde.
Konijnen zijn belangrijk voor de biodiversi
teit in een landschap, zegt Marijke Drees.
„Doordat konijnen grazen en graven, hou
den ze de vegetatie open. Daardoor kun
nen planten kiemen, die in een dicht gras
land normaal geen kans krijgen. Doordat
konijnen in de duinen voortdurend aan al
les knabbelen, houden ze ook sommige
struiken kort. Niet alleen zeldzame plan
ten, maar ook de duinkrabspin en zandha-
gedis zijn gebaat bij open plekken in duin
gebieden. En van de holen die konijnen er
graven, wordt dankbaar gebruik gemaakt
door tapuit, bergeend en af en toe een
steenuil."
Wilde konijnen door Marijke Drees, Heieen
Goddijn, Sim Broekhuizen en Jasja Dekker
is een uitgave van de zoogdiervereniging
VZZ en de KNNV te Utrecht. 19,95 euro.
door Silvan Schoonhoven foto CPD
Elke lezer van de Da Vinci Code
kent de 'cryptex', een antieke
cilinder met een geheim stuk
papyrus erin, alleen te openen
door met de letters op draaischijven een
wachtwoord te vormen. Vandaag de
dag is het beveiligen en versleutelen
van geheime boodschappen aan de or
de van de dag. Denk aan mobieltjes en
internetbrowsers.
Volgens Ronald Cramer, hoogleraar
cryptografie aan de Universiteit Leiden,
is het een kwestie van complexe wiskun
de met hulp van duizelingwekkend gro
te getallen. De interesse voor cryptogra
fie, wetenschap van het geheimschrift,
neemt toe, zegt Cramer. Er kleeft de
sfeer aan van spionage, romantiek en ge
heimzinnigheid. Julius Caesar versleutel
de zijn orders al en de zege van de gealli
eerden in de Tweede Wereldoorlog is
deels te danken aan het breken van de
Duitse Enigmacode. Moderne cryptogra
fie is veel complexer. Het is een wapen
wedloop, op zoek naar steeds veiliger
codes met steeds ingewikkelder reken
methodes en astronomisch grote getal
len. Cramer: „Nog steeds gaat een be
langrijk deel van cryptografie over bevei
liging van een communicatiekanaal te
gen afluisteren door kwaadwillenden."
De kunst is boodschappen te versleute
len zodat ze onbegrijpelijk worden voor
wie het bericht onderschept. Alleen een
ontvanger met de sleutel kan de beteke
nis tevoorschijn toveren. Als het goed
is, want spionnen, hackers, creditcard
fraudeurs en andere krakers liggen op
de loer. In een tijd van internetbankie-
ren, mobiel bellen en mailen doet ieder
een aan cryptografie en zijn de belan
gen enorm.
Cramer: „Er is een versleutelsysteem,
RSA, dat gebruik maakt van zulke grote
getallen dat een bericht praktisch niet
meer te ontcijferen is. Toch is het moge
lijk dat het veiligheidsniveau van RSA
ooit weer te laag wordt. De getallen
worden bovendien zó groot dat het sys
teem te log en te traag wordt. Daarom
zoeken we al alternatieven."
Cryptografie is meer dan alleen het ver
sleutelen van berichten. Steeds belangrij
ker wordt de zogeheten authenticatie,
de digitale handtekening, waar iedere
internetbankierder al mee te maken
heeft. Een andere toepassing is in op
mars. Twee grootmachten willen bij
voorbeeld staatsvijanden vergelijken,
maar willen niet dat de ander ziet wie
er verder op hun eigen lijst staat. „De
techniek daarvoor is op dit moment
nog vrijwel onontgonnen gebied. Voor
jonge mensen die van wiskunde hou
den, is het een fantastische uitdaging."
Een 'cryptex' is te openen door met letters
op draaischijven een wachtwoord te vormen.
