'Wi
'Christelijke Turk
spectrum
Mijn thuis brandde
PZC
Zaterdag 12 januari 2008
STANDPLAATS
door
Nona Eveleens
at is er mis met ons
vraagt een vriend aan de
telefoon. De sociale con
tacten van Kenianen be
stonden de laatste tijd uit bellen met el
kaar. Niemand durfde de deur uit vanwege
het geweld als gevolg van de frauduleuze
verkiezingen. Ik heb geen antwoord, ben
beduusd. Kenia was een prachtige stand
plaats. Eén van de mooiste landen ter we
reld en gewoonlijk vreedzaam. Na een ver
moeiende reis naar een ander Afrikaans
land, vaak vanwege desastreuze gebeurte
nissen, was het heerlijk thuis te komen en
te ontspannen. Maar opeens sta ik midden
in mijn eigen artikel, maak ik deel uit van
de gebeurtenissen. In andere landen ben ik
kortstondig op bezoek, een toeschouwer.
Hier kan ik bijna mezelf interviewen.
Geen verzekering dekt schade aan mijn au
to als een meute er de woede op wil koe
len. Bij het verslaan van demonstraties is
de kans groot een klap te krijgen. Ogen
doen pijn van traangas. Mijn favoriete
voedsel is vers fruit en groente, altijd vol
op aanwezig. Nu zijn de winkels dicht of
er ligt niets in de bakken. Na gedane ar
beid worden blikjes bonen en gepelde to
maten opgewarmd.
Depressiviteit slaat toe. Mensen kun
nen zich moeilijk concentreren, af
spraken worden vergeten. De huis
houder laat het gas aan staan en de
nachtwaker kan zich niet herinneren
waar hij het hangslot heeft gelaten.
Ontspannen is moeilijk, want radio
en tv staan continu aan. En dan die
eindeloze reeks telefoontjes. Contact
met mensen in andere delen van het
land. 'Hoe is de situatie bij jou?' Ge
ruchten nemen onwerkelijke vor
men aan. Uit kwaadheid over onwe
tende of sensatiebeluste collega's die
de gebeurtenissen in Kenia met de volken-
moord in Rwanda vergelijken, schop ik te
hard tegen een muurtje. De grote teen
kleurt blauwachtig paars.
Mensen kloppen aan voor geld voor de
vlucht. Ik weet dat ik het geld nooit meer
zie, maar wat doe je als de klusjesman tril
lend om geld vraagt, zodat hij zijn vrouw
en kinderen naar zijn ouders op het platte
land kan brengen. En de vrouw die wel
eens invalt als schoonmaakster krijgt
slechts één woord over haar lippen: 'Weg!'
Kerstmis is de tijd waarin geld met bakken
wordt uitgegeven, meer dan mensen bezit
ten. Ze kopen kleren op de pof om mooi
te zijn met de feestdagen of gaan zich te
buiten aan een hele geit voor het feest
maal. Niemand hield geld achter de hand
voor een reis naar veiligheid.
Vrienden uit het buitenland bellen op.
'Ben je veilig? Wil je niet weg?' Ik stel ze
gerust, maak grapjes. Niemand stelt mij ge
rust. Mijn huis staat aan de rand van Nairo
bi, ver van het geweld in en bij de sloppen
wijken. Om de stad in te gaan, bel ik eerst
taxichauffeurs, collega's en vrienden om te
horen welke route het beste te nemen is.
Iedereen klinkt met het uur vermoeider.
Terwijl het een prachtige zomer is, met
een strak blauwe lucht en een zacht wind
je. Weer voor een luchtige zomerjurk. In
plaats daarvan gympen om te kunnen ren
nen, een broek met ruime zakken voor fles
jes water en zakdoeken tegen het traangas.
Ik weet van de sluimerende stammenge-
schillen en frustraties over armoede onder
de oppervlakte van Kenia. Af en toe borre
len ze ergens over en leiden tot een kort
stondig, lokaal conflict.
Nu heeft geweld het hele land in de greep.
Geen tientallen, maar honderden mensen
zijn vermoord. Afgebrande huizen en win
kels en verlaten barricades zijn treurige ge
tuigen. Het geweld neemt af, maar ik kan
ontspannen. Het is ook mijn thuis dat
brandde.
Het stoffelijk overschot van de vermoorde
Tilman Geske wordt weggedragen.
Priesters die met de dood worden bedreigd, kerken die met
molotovcocktails worden bestookt. Het geweld tegen christenen in
Turkije neemt toe. Met name tegen christenen met zendingsdrang.
Met als afschuwelijk voorbeeld de moord op drie evangelisten in
Malatya in april 2007. Maandag wordt de rechtszaak tegen de vijf
verdachten hervat.
door Jessica Maas foto's Buhran Karaduman/AP
Een medewerker van het christe
lijk radiostation Shema in Anka
ra kiest elke dag een andere weg
naar huis. Hij is bang. De dee
jays van het radiostation wor
den, sinds de moorden op de drie evange
listen in Malatya in april vorig jaar, steeds
vaker bedreigd. De ruiten van het kantoor
zijn al een paar keer gesneuveld. „We zijn
meer op onze hoede", zegt directeur Sofon
Tufan van de radiozender.
Hij bekeerde zich twintig jaar geleden tot
het christendom en sinds vier jaar runt hij
radio Shema in Ankara. Turken zijn bang
voor christenen, zegt hij. „Dat wantrou
wen tegen het christendom stamt uit een
ver, ver verleden, uit de tijd van kruisvaar
ders. Tik het woord missionaris in Turkije
in op internet en je krijgt honderden ver
halen vol met onzin. We worden ervan be
schuldigd voor geheime diensten van wes
terse landen te werken, wij zouden mos
lims geld geven om zich te bekeren."
De angst voor de christelijke missie in Tur
kije is groot. Het woord missionaris is een
vies woord en Turkse media besteden re
gelmatig aandacht aan 'gevaarlijke activitei
ten' van zendelingen. De Nationale Veilig
heidsraad bestempelde de christelijke mis
sie een paar jaar geleden nog als één van
de grote gevaren voor Turkije. En dat ter
wijl de honderdduizend christenen in Tur
kije nog niet eens één procent van de tota
le bevolking uitmaken.
De traditionele kerkgemeenschappen in
Turkije - de Grieks-orthodoxen, de Ar
meense en Syrische orthodox-christenen -
boezemen niet zoveel angst in. Deze ker
ken doen niet erg actief aan missiewerk.
Istanbul, vroeger Konstantinopel geheten,
is zelfs de bakermat van de oosters-ortho-
doxe katholieke kerk. Maar de nieuwko
mers, zoals bijvoorbeeld de protestanten,
waarvan er slechts 4.000 in Turkije zijn,
hebben meer zendingsdrang. Het zijn dan
ook juist die kerken die de afgelopen jaren
steeds vaker aangevallen worden en waar
van de priesters worden bedreigd.
Zoals pastoor Wolfgang Hade van de pro
testante kerk in Izmit, een stadje vlakbij
Istanbul. Zijn gemeenschap telt slechts 25
zielen, maar zijn kerk werd al een paar
keer met stenen bekogeld en met eieren
besmeurd. Er werden zelfs molotovcock
tails naar binnen gegooid. De pastoor
werd meerdere malen met de dood be
dreigd. „Toen in de pers bekend werd dat
ik de zwager ben van één van de slachtof
fers in Malatya, werden de bedreigingen
nog erger", zegt hij. In september schoot
een man zijn pistool leeg in de ingang van
zijn kerk. Hade heeft inmiddels 24 uur per
dag politiebescherming.
Er zijn nog meer voorbeelden. Ook pries
ters in Diyarbakir, in Samsun, in Ankara
zijn het afgelopen jaar met de dood be
dreigd. In januari werd de Turks-Armeen-
Een van de verdachten van de moord op de drie evangelis
ten in Malatya wordt door de politie afgevoerd.
