Havo en vwo werken nu aan inhoud
Donderdag 10 januari 2008 17
De veelbesproken
tweede fase van havo en
vwo is vernieuwd.
Zo, en nu moeten ze
ons eens tien jaar met
rust laten." Izak Voge
laar, conrector voor
het vwo aan het
Ostrea Lyceum in Goes, slaakt die
verzuchting niet omdat hij een he
kel heeft aan verandering en ver
nieuwing. Onderwijs hoort nu
eenmaal gelijke tred te houden
met ontwikkelingen in de maat
schappij. Vogelaars zucht komt
voort uit de wens de vruchten te
plukken van de wijzigingen die
zich de afgelopen jaren in de bo
venbouw (tegenwoordig de twee
de fase) van het havo en het vwo
hebben voltrokken. De jongste is
dit schooljaar ingevoerd. Augustus
vorig jaar zijn de vierde klassers ha
vo en vwo in de vernieuwde twee
de fase aan de slag gegaan; negen
jaar na de vervanging van vakken
pakketten door profielen.
Dat deze verandering enigszins
moest worden bijgesteld, kan Voge
laar zich indenken. „Maar we moe
ten er niet steeds aan blijven sleu
telen. Het onderwijsveld is nu toe
aan rust en vertrouwen. Steeds
weer organisatorische aanpassin
gen gaan ten koste van de inhoud.
Theorie of praktijk; het
moet uit de lengte of uit
de breedte komen'
We willen nu werken aan ontwik
kelingen binnen de vakken."
Met de vernieuwde tweede fase
wilde het ministerie van Onder
wijs en Wetenschappen zoveel mo
gelijk ruimte scheppen voor eigen
keuzes van scholen, en versnippe
ring en overladenheid van het on
derwijsprogramma tegengaan. De
bedoeling is dat scholen meer
ruimte krijgen voor zaken waar
voor de tweede fase mede bedoeld
was, namelijk vaardigheidsonder-
wijs, zelfstandig en actief leren en
vergroting van de samenhang tus
sen de vakken.
Vogelaar: „Bij de invoering van de
tweede fase lag het accent sterk op
praktische vaardigheden. De afgelo
pen jaren hebben we klachten ge
hoord van hogescholen en univer
siteiten over gebrek aan theoreti
sche kennis. Dat wordt nu rechtge
trokken."
Oude rot als hij is, weet Vogelaar
(57, opgeleid als gymleraar, 33 ja
ren ervaring in het onderwijs) dat
vervolgens weer op praktische
vaardigheden wordt aangedron
gen. „Dat is een golfbeweging die
je door de jaren heen steeds ziet.
Dan weer nadruk op theorie en
dan weer nadruk op praktische
vaardigheden. Het is een kwestie
van evenwicht. Het moet nu een
maal uit de lengte of uit de breed
te komen."
Vóór de invoering van de Mam
moetwet in 1968 kende het voort
gezet onderwijs een uiterst beperk
te keuzemogelijkheid: a of b (of op
het gymnasium alfa of bèta). De
nieuwe wet maakte het mogelijk
a-vakken toe te voegen aan het
b-pakket en omgekeerd, waardoor
breed getalenteerde leerlingen be
ter tot hun recht kwamen.
Nadeel was dat velen kozen voor
een pretpakket: een combinatie
van talen met geschiedenis en
Het profielwerkstuk van John Damen (lins) en Leendert Noorddam uit 6 vwo van het Ostrea Lyceum in Goes. Zij bestuderen hoe de wieken van een
windturbine in de juiste stand kunnen worden gesteld.
aardrijkskunde. Dat vormde niet
echt een stevige basis voor een
met succes af te ronden studie in
het hoger onderwijs. Uit de hoge
scholen en de universiteiten klon
ken steeds meer klachten over het
instapniveau van beginnende stu
denten.
De uitval in het eerste jaar
van het hoger onderwijs
was dan ook groot. Boven
dien was een minpunt van het
oude pakkettensysteem dat het al
lemaal nadrukkelijk op kennis
draaide. Vogelaar: „We hadden de
neiging van de leerling op het ha
vo en het vwo te veel een wande
lende databank te maken. Daarom
krijgen in de tweede fase presente
ren, communiceren en debatteren
meer aandacht. 'AEn samenwer
ken met anderen wordt gestimu
leerd door middel van het maken
van praktische opdrachten."
In de tweede fase zijn voor de vak
kenpakketten profielen in de
plaats gekomen: economie 8c maat
schappij, cultuur 8c maatschappij,
natuur 8c techniek en natuur 8c ge
zondheid. In de opzet van een en
ander zaten weeffouten. De profie
len waren te breed met te veel
deelvakken. Frans en Duits raak
ten verder uit de gratie. Havisten
kwamen aan luistervaardigheid te
kort, terwijl het bij vwo'ers juist
aan spreekvaardigheid schortte. In
de vernieuwde tweede fase zijn
kleine vakken bij elkaar gevoegd
en zijn wiskundepakketten zoda
nig samengesteld dat ze beter
passen bij wat het hoger onder
wijs op dit onderdeel van stu
denten verwacht.
Economie 8c maatschappij is
het meest gekozen profiel op
het havo. Een op de drie leerlin
gen kiest ervoor. Aanvankelijk
was dit profiel ook het popu
lairst op het vwo, maar de laat
ste jaren is een verschuiving te
zien in de richting van natuur
8c gezondheid.
De verklaring daarvoor is dat dit
profiel veel mogelijkheden biedt
in het hoger onderwijs. Het bevat
wiskunde, biologie en scheikunde
op een niveau dat aan de ene kant
niet al te zwaar is, maar aan de an
dere kant met wat bijspijkerwerk
ook aanknopingspunten biedt
voor een vervolgstudie in een exac
te richting. Dat maakt het profiel
natuur 8c gezondheid nu voor on
geveer een derde van de vwo'ers
heel aantrekkelijk.
Ben Jansen
