Boeken
Fabriek als microkosmos
D
Een zoektocht naar het verleden Mensen passen niet in hun leven
18 Donderdag 10 januari 2008 PZC
BOEKEN KORT
FORT KNOX Hackers zijn door
gaans een verguisde menssoort,
die het leven van menig compu
tergebruiker zuur maken. Zo
niet de sympathieke scholier
Carl Hobbes, die er bijna arge
loos in slaagt de veiligheidsco
des van Fort Knox te kraken. De
gevolgen zijn voor hem oneven
redig zwaar. Hobbes komt net
uit school als hij opgepakt
wordt door de politie en in een
zwaar bewaakt en geheim gevan
genenkamp op Spitsbergen be
landt. Hij wordt verdacht van
een terreuraanslag en moet
knokken voor zijn leven.
Matt Whyman - Gehackt. Vertaling
Carla Hazewindus en Ellis Post Uiter-
weer. Moon, 13,95 euro.
AFRIKA Wie zegt dat je over de
ellende in Afrika alleen in de
zwartste termen kunt schrijven,
moet De laatste vlucht van de fla
mingo van Mia Couto lezen. In
deze humoristische parabel
mengt de schrijver oorlog, bot
sende culturen, oude verteltradi
ties en het leven van alledag in
Afrika tot een hilarische roman.
In een klein dorp ontploffen
blauwhelmen op mysterieuze
wijze. De dorpelingen hebben
daar zo hun eigen verklaring
voor, waarin mythe en werke
lijkheid elkaar raken.
Mia Couto - De laatste vlucht van
de flamingo. Vertaling Harrie Lem-
mens. Van Gennep, 17,90 euro.
SURFONGEIUK De familie Dit-
ton brengt elke zomervakantie
door in Brackinton aan de kust.
Maar dit jaar is Charley er niet
bij. Het jaar ervoor heeft ze een
surfongeluk gehad en nu ligt ze
in coma in het ziekenhuis. Voor
Hal, die altijd tegen zijn grote
zus heeft opgekeken, is het of
hij een halfdood zusje heeft. In
zijn gevoelens voor haar wedij
veren liefde en rivaliteit. Maar
het leven gaat door. Toch is het
alsof Charley hem van verre iets
duidelijk probeert te maken.
Langzaam ontdekt Hal de waar
heid achter het ongeluk.
Sharon Dogar - Golven. Vertaling Lid-
wien Biekman. Moon, 15,95 euro.
'Uit jenever, veen en
achterdocht heeft God de
Drent gewrocht'. In de
Nederlandse literatuur is
weinig aandacht voor dit
stukje Nederland. Met het
epos Familievlees van Martin
Hendriksma is Drenthe
voorgoed op de literaire
kaart gezet.
door Cees van Hoore
foto Marco de Swart/GPD
Martin Hendriks-
ma baseerde zich
voor zijn roman
Familievlees op
een boek over de
vleesfabrikant Udema in Gieten.
Hij nam het gegeven over van een
man die uit het niets een concern
uit de grond stampte.
Hendriksma: „Toen ik de foto van
die familie in het boek zag staan
en daar de pater familias met die
verminkte hand zag zitten, wist ik:
dit wordt het onderwerp van mijn
roman. Ik ben zelf geboren in
Sneek, dus ik heb wat met dat
noorden. Net in die tijd hoorde ik
van de Blauwe Stad, een project
waarbij ze een stuk van Gronin
gen onder water wilden laten lo
pen, om daar drijvende bungalows
in te zetten. Daarmee zou de hele
historie worden uitgewist. Die uit
verkoop van het noorden en het
gegeven van een arme sloeber, die
zich aan de zuigende veengrond
weet te ontworstelen, is het uit
gangspunt geweest."
„Ik heb niet de bedoeling gehad de
streekroman literair gezien weer le
ven in te blazen. Mijn schrijfstijl is
veel moderner, losser, en in de dia
logen zul je geen noordelijk ge-
knauw tegenkomen, al gebruik ik
wel een stuk of zes, zeven, echt
Drentse woorden."
Het gegeven is zo oud als de litera
tuur: de jongen die alles achter
Martin Hendriksma: „Al zit er in mijn boek kritiek op wat men de vooruitgang noemt, ik heb geen pamflet willen
schrijven."
zich laat en zich door het leven
heen vecht. Harmen, een kans
loos, stotterend joch, besluit op
een dag zijn familie de rug toe te
keren, weg van de drassige veenko
lonie.
Maike, een meisje dat het als een
missie ziet om 'goedertieren' te
zijn, gaat ondanks zijn nukkige ka
rakter met hem mee. Op zijn ver
jaardag probeert Harmen met een
buks de spreeuwen uit de kersen
boomgaard te jagen. De buks ont
ploft en Harmen raakt daarbij drie
vingers kwijt.
Ziedaar de opmaat voor een dra
matische roman, die handelt over
de strijd om het bestaan. Wat
volgt is - ondanks de successtory -
een bitter relaas over het lot van
Harmen en zijn familie. Het boek
is een 'pageturner' van de eerste
orde, gekruid met galgenhumor en
prachtige, maar ingehouden, poëti
sche beschrijvingen van het land
schap en de mensen, die 's zon
dags, onder 'de vermoeide middag-
zucht van God', met jenever hun
onvrede verdrijven. Ijzingwek
kend beschreven wordt het werk
in de worstfabriek, waar de twee
lingzoons van Harmen en Maike,
Warmont en Victor, onderaan de
ladder moeten beginnen. Met
noeste vlijt bouwt de vader voort
aan zijn imperium. De rivaliteit
tussen de beide zoons tekent zich
gaandeweg af Warmont is de lieve
ling van Harmen, Victor wordt als
een onbruikbare, poëtische ziel ge
zien. Kaïn en Abel, naar deze tijd
verplaatst.
Hendriksma: „Ik ben op mijn ze
ventiende van Sneek naar Joure
verhuisd. Daar zat de fabriek van
Douwe Egberts, waar heel het
dorp van leefde. Zo'n fabriek is
een soort microkosmos. Je treft er
alles aan wat je in de gewone sa
menleving ook tegenkomt: rivali
teit, liefde, haat. Dat stond mij ook
voor ogen met die vleesfabriek."
„Ik zag de personages als in een
film voor me. Ik volgde hen en
keek wat ze deden en of het bij
hen hoorde.
„Al zit er in mijn boek kritiek op
wat men de vooruitgang noemt, ik
heb geen pamflet willen schrijven.
Wat ik beschrijf, is een gesloten sa
menleving, waarin allerlei signa
len van de nieuwe tijd beginnen
door te dringen. Primair staan de
personages en hun lotgevallen. Ik
heb in mijn boek een motto ge
bruikt, dat afkomstig is uit een lied
van Robbie Williams: 'You can ma
nufacture a miracle'. Maar dat is
dus vrij naar Robbie Williams, hij
zegt juist dat dat niet kan. Harmen
heeft een wonder tot stand ge
bracht met die vleesfabriek. En ik
ook een beetje. De laatste tijd is
mijn dochter nogal op de vegetari
sche tour en eten we gemiddeld
vier keer in de week van die vege
tarische driehoekjes. Tja. En dan
zat ik 's avonds over die lekkere,
stevige boerenmetworst te schrij
ven."
Martin Hendriksma - Familieulees,
roman. Uitgeverij De Geus. Prijs:
19,90 euro.
ra Susanna Jones
De club van vermiste
meisjes (vert. Lucie van
Rooijen). Cargo, 18,90
euro
door Mieske van Eek
Isabel is een jonge vrouw
die het geluk gevonden
heeft in Istanbul, waar zij
met haar man en dochter
tje Elif leeft. Voor de begrafe
nis van een verongelukte
jeugdvriend vliegt ze naar
haar geboorteland Engeland.
De terugkeer in haar geboor
tedorp slingert haar in een
klap terug in de tijd. Het lukt
haar niet zich los te maken
van gebeurtenissen in haar
jeugd, die haar leven ingrij
pend veranderden. Zij pijnigt
haar hersenen af om de herin
neringen terug te halen aan
haar jeugdvriendin Julia, die
indertijd spoorloos verdween.
Owen was hevig verliefd op
Julia, die hem had afgewezen.
Enige tijd later staken Owen
en Isabel de plaatselijke super
markt in brand. Owen moet
naar de gevangenis en Isabel
naar een jeugdinrichting. Als
ze daar uitkomt vangt haar
tante Maggie haar op. Ze moe
digt Isabel aan te gaan reizen
en uiteindelijk trouwt die in
Istanbul met een oud-piloot.
Eenmaal terug in haar geboor
testreek, kan Isabel zich niet
meer losmaken van die omge
ving en wat zich daar vroeger
heeft afgespeeld. Ze probeert
te achterhalen of het Owen
was die Julia heeft vermoord.
De Britse schrijfster Susanna
Jones maakt veel werk van
sfeerbeschrijvingen en mengt
fantasie en werkelijkheid op
vaardige wijze. Ze laat zien
hoe onbetrouwbaar het men
selijke geheugen is en hoe on
verbreekbaar banden uit het
verleden kunnen zijn. Dat
neemt niet weg dat de De
club van vermiste meisjes een
tamelijk ingewikkelde en wei
nig heldere roman is, die het
meer van de psychologie dan
van de spanning moet heb
ben.
\W\ Yolande Entius - Alleen
voor helden. Uitgeverij
Querido, 17,95 euro.
door Sonja de Jong
e mensen waar Yo-
landa Entius over
schrijft, passen niet
helemaal in hun le
ven. Dat was zo in haar de
buut Rakelings waarmee ze
de Selexyz Debuutprijs 2006
won, en dat is zo in haar nieu
we roman Alleen voor helden.
Ze doen wanhopig hun best,
ze maken ervan wat ervan te
maken valt, maar vallen nooit
als een puzzelstukje op hun
plaats. Het blijft worstelen,
van de eerste tot de laatste se
conden. En Entius beschrijft
die worsteling met veel inle
vingsvermogen en mededo
gen. In Alleen voor helden zijn
het Boris en zijn zusje Lucy
met hun vriend David, die
proberen een plek in het be
staan te vinden. De moeder
van Boris en Lucy is al jong
overleden en hun vader is
een zuiplap die - als hij dron
ken is - gewelddadig wordt.
Zestien jaar zijn ze en Boris
voelt zich verantwoordelijk
voor zijn zusje. Hij wil haar
beschermen. Dan komt Da
vid als nieuwe leerling op
school en er ontstaat een
hechte vriendschap tussen de
drie die acht jaar zal duren.
Maar beetje bij beetje sluipt
vergif in hun vriendschap: zo
wel Boris als Lucy is wanho
pig verliefd op David die deze
liefde niet kan beantwoor
den. Onherroepelijk groeit de
verwijdering. Acht jaar later
zien ze elkaar weer, Lucy vol
hoop, Boris vol wrok, David
tegen wil en dank, als uitweg
voor zijn eigen, ontsporende
leven. Het wordt geen gelukki
ge hereniging. Wat daar be
gint, eindigt - opnieuw acht
jaar later - in iets wat al die
tijd al als een dreigende bas
toon op de achtergrond voel
baar was: de dood van een
van de drie.
