Buitengebied
Schutkleur kan falen
i
Ook wilde
zwanen zijn
wintergast
PZC Zaterdag 5 januari 2008 1 5
ffjfw
M
De PZC sponsort stichting Het
Zeeuwse Landschap. In Natuur-
journaal gaat hoofd ecologie
Chiel Jacobusse wekelijks in op
wat er aan de orde is in de
Zeeuwse natuurgebieden.
Een schutkleur is voor een
dier vaak van levensbelang.
Het helpt om aan de aan
dacht van vijanden te ont
snappen of juist andersom,
om ongemerkt een prooi te
benaderen. Maar als de om
geving verandert, kan een
schutkleur juist nadelig uit
pakken. Het camouflagepak
is ineens waardeloos, of - er
ger nog - het maakt de dra
ger extra opvallend.
Watersnip met falende schutkleur in de sneeuw.
foto Chiel Jacobusse
door Chief Jacobusse
Hermelijnen zijn tegenwoordig bepaald geen alle
daagse dieren. Maar er zijn natuurgebieden waar ze
nog regelmatig voorkomen. In de Yerseke Moer bij
voorbeeld zijn ze nog steeds gewoon. Het was dan
ook geen grote verrassing toen zich onlangs een jagende
hermelijn in een slootkant langs de Akkerseweg vertoonde.
Wel verbazend was de onbekommerde manier waarop het
beest het talud afstruinde. De witte vacht van de hermelijn
viel al van een afstand op, maar het dier gedroeg zich alsof
er geen vuiltje aan de lucht was.
Hermelijnen zijn in de zomer overwegend bruin, met een
witte buik en een zwarte staartpunt. In het noordelijk deel
van hun verspreidingsgebied krijgen hermelijnen in de win
ter een witte vacht. Die maakt dat ze in de sneeuw minder
opvallen.
De zwarte staartpunt blijft, maar waarschijnlijk zet die even
tuele belagers juist op het verkeerde been. De aandacht
wordt gericht op de staart in plaats van op de kop.
Wat verkleuring in de winter betreft, is het met onze eigen
hermelijnen altijd een mengelmoesje geweest. Een deel
krijgt inderdaad een witte vacht in de winter, maar een an
der deel verkleurt nauwelijks.
Nu sneeuwrijke winters steeds zeldzamer worden, zijn de
witte hermelijnen duidelijk in het nadeel, omdat ze minder
effectief een prooi kunnen besluipen én omdat ze meer op
vallen voor vijanden als grote roofvogels en vossen. Waar
schijnlijk zal het aandeel witte hermelijnen in de populatie
daardoor in de toekomst steeds kleiner worden.
Andersom kan het ook. Doordat er sneeuw ligt, kan een
schutkleur ineens zijn werk niet meer doen. Dat was het ge
val met het watersnipje dat vlak voor de kerst neerplofte in
een besneeuwde slootkant.
De watersnip stond al geruime tijd op mijn wensenlijstje
van te fotograferen wintergasten. Maar zelfs als je ziet waar
zo'n vogel neerstrijkt en er dan heel voorzichtig naar toe
sluipt, is de vogel negen van de tien keer gevlogen eer je
hem gevonden hebt. Laat staan dat je eerst nog de camera
gericht en ingesteld hebt.
Wat dat betreft bood de vogel in de sneeuw een zeldzame
kans. Na een langzame en voorzichtige benadering liet de
vogel zich van dichtbij uitgebreid bewonderen en fotografe
ren. Daarbij viel nog een camouflagetruc in het oog.
De lange rechte snavel zou kunnen zorgen dat het normaal
gesproken perfect gecamoufleerde dier toch wordt opge
merkt. Daarom wordt die snavel een beetje weggemoffeld
tussen de vegetatie, zodat de vogel zich niet verraadt door
zijn rechte snavel.
Watersnipjes moeten het bij het ontsnappen aan allerlei vij
anden hebben van de camouflage en daar vertrouwen ze
ook heel erg op. Als er iemand nadert, blijven ze heel lang
stil zitten. Wordt de grond toch te heet onder de voeten
dan vliegt de vogel abrupt op en maakt tijdens de vlucht
snelle zigzagbewegingen.
Een slimme belager die daar nog van terug heeft! Maar als
het camouflagepak het om welke reden dan ook toch laat af
weten hebben zowel de hermelijnen als de watersnipjes
een groot probleem. Net als heel veel andere dieren overi
gens.
tekening Adri Karman
Oal die zwaenen op 't land van de
Zêêuw, da's nog véé hekker as witte
snêêuw. Het zijn niet alleen ganzen
uit het hoge Noorden die de
Zeeuwse Delta als winterverblijf
prefereren. Ook wilde zwanen la
ten de kou van de toendra's graag
achter zich en verpozen zich op
grasland en - soms - tarweakkers.
Wanneer een groep zwanen komt
aanvliegen, levert dat altijd een
spectaculair beeld op, dat ooit de
KLM inspireerde.
y.
mi
"Tywuiu I mMiiÉiii