Gevangen binnen bizarre grenzen
1_
'Op een politicus die in Afrika aan de macht is, oefenen vrienden, familie en
geboortestad druk uit om hen daarvan te laten profiteren.' Historicus Steven Ellis
PZC Zaterdag 5 januari 2008 1 3
Restanten van de slachtoffers van de genocide in Rwanda in 1994 als monument in de plaats Gikongora, waar tienduizenden mensen werden afgeslacht.
foto Tomas Muscionico/Hollandse Hoogte
ifPlK
Een slachtoffer van het recente geweld in Nairobi, foto Stephen Morrison/EPA
De paramilitaire politie kwam gisteren weer in actie om een demonstratie in Kenia te verhinderen. foto EPA
Niet de materiële uitbuiting
van Afrika, maar de funda
mentele verstoring van sa
menleving en politiek is de erfenis
van het kolonialisme waarvan Afri
ka zich maar niet herstelt. In zijn
boek Reis naar de Einden der Aarde
signaleerde de Amerikaanse journa
list Robert Kaplan tien jaar geleden
bijvoorbeeld haarscherp hoe bizar
de grenzen in Afrika getrokken
zijn.
Aan de West-Afrikaanse kust lopen
van Sierra Leone tot Nigeria de
grenzen allemaal van zuid naar
noord, van de kust af. De belang
rijkste etnische scheidslijn in het ge
bied loopt echter van oost naar
west, met aan de ene kant de bewo
ners van de met wouden bedekte
kuststreek en ten noorden daarvan
de bewoners van de meer open bin
nenlanden, ieder met zijn eigen
kenmerken.
Zo liggen daar nu zeven landen op
rij met dezelfde interne spanning
tussen bevolkingsgroepen, terwijl
vrijwel identieke groepen van el
kaar door landsgrenzen zijn ge
scheiden.
Het is het meest pregnante voor
beeld van hoe de koloniale grenzen
etnische spanningen in Afrika me
de veroorzaken. Terwijl zij aan de
ene kant dwars door etnische groe
pen heenlopen (de Yoruba's in Ni
geria en Benin, de Mende in Libe
ria en Sierra Leone) dwingen zij an
deren die niets met elkaar hebben
of elkaar vijandig gezind zijn (de
moslims in Noord-Nigeria en de
christenen in Zuid-Nigeria) samen
in één staat te leven.
De oude Belgische kolonies Rwan
da en Burundi zijn het meest extre
me voorbeeld van verstoring van
de verhoudingen in een samenle
ving. De Belgen maakten de twee
sociale klassen, de veehoudende
Tutsi's en de landbouw-bedrijven-
de Hutu's tot 'stammen' met racia
le kenmerken. De Tutsi's bestem
pelden zij tot het superieure ras,
dat voor hen over de Hutu's moest
regeren.
Toen de Belgen in 1962 vertrokken,
lieten zij twee bevolkingsgroepen
achter die elkaar het licht in de
ogen niet meer gunden. Toen na
verkiezingen ook nog de rollen wer
den omgedraaid, en Hutu-politici
de macht kregen, konden beide lan
den zich opmaken voor tientallen
jaren burgeroorlog en massamoor
den, culminerend in de genocide
van 1994.
Opgejut door extremistische politi
ci sloegen Rwandese Hutu's mas
saal aan het moorden. Dat naast
driekwart miljoen Tutsi's, ook tien
duizenden (gematigde) Hutu's die
het oneens waren met de macht
hebbers, werden omgebracht, is
een aanwijzing dat meer dan alleen
etnische haat in het spel was.
