m
Zout: een nieuwe smaak aan het boerenbestaan
«landbouw
Dat zout ooit zijn boerenbestaan
'meer smaak' zou geven, nee,
dat had akkerbouwer Maarten Janse
uit Wolphaartsdijk nooit kunnen be
vroeden. De overstap naar de teelt
van zilte groente was weliswaar inge
geven door een overlevingsdrang, in
middels is zeekraal een passie gewor
den. Ja, het zout gaf een flinke draai
aan het leven van Janse. "Het bracht
meer natuur en het bracht meer le
ven in de brouwerij."
door Dennis Rijsbergen
WOLPHAARTSDIJK - De boerderij van
Janse ligt aan de borders van het Veerse
Meer. Al wat zijn land scheidt van het wa
ter is een weg. Een idyllische plek. Wie in
alle vroegte het erf op loopt, wordt ont
haald op een kakofonie van allerlei soorten
vogels die boven het meer scheren of in de
rietkragen haastig dekking zoeken. De
kwetterende vogels, het kabbelende water,
de vroege zon die weerspiegelt in een
schijnbaar eindeloze plas: boer Janse moet
de mooiste boerderij van Nederland heb
ben. "Niet voor niets heet de boerderij de
Heerlijkheid van Wolphaartsdijk", glim
lacht Janse. Maar datzelfde bloedstollend
mooie Veerse Meer leek de ondergang van
de 'Heerlijkheid' te worden. "Het begon
allemaal met de opening van de Katse
Heule", vertelt Janse aan de keukentafel.
Dit doorlaatnriddel verbindt het voorheen
zoete meer met de zoute Oosterschelde.
Het Veerse Meer verzout langzaam maar
zeker. Het grondwater wordt ook steeds
zouter. En zout daar kunnen planten en
gewassen nou net niet tegen. Boer Janse
moest op zoek naar een alternatief. Er is
echter een gewas dat juist wel zilt water
nodig heeft: zeekraal. "We hadden nog
een pracht van een hoekje waar tarwe op
stond. Maar door het zoute water was de
opbrengst daar al de helft minder dan nor
maal. We hebben dat stukje land omge
ploegd voor zeekraal."
Zeekraal
Aardappelen en tarwe, dat waren gewassen
die Janse op z'n duimpje kende. Zeekraal
was andere koek. Wat had je nodig, hoe
moest je het zaaien, hoe moest je het kwe
ken? "Voor ons was het puur pionieren.
We hebben advies gehad van de Hoge
school Zeeland en we hebben een adviseur
uit België ingehuurd, die al jaren in de
zeekraalteelt zat. Hij heeft ons geholpen",
vertelt Janse. Zeekraal, een knapperig sten
geltje met de smaak van de zee. In super
markten vaak niet te vinden, maar in res
taurants een exclusieve groente. "De oogst
twee jaar geleden was meteen een succes",
herinnert Janse zich. "Het was een hele
openbaring voor mij. Dat er toch iets op
dat zoute land wilde groeien. Ik geloofde
eigenlijk niet dat het kon, tot ik het met
eigen ogen zag."
Voor Janse betekende de overstap een an
der leven. "Ik was akkerbouwer. Ik zat
hoog op de trekker aardappels te oogsten.
Nu moest ik overschakelen naar de tuin
iekraal: knapperig stengeltje dat smaakt naar de zee.
dersmentaliteit. Minder machines. Je moet
er niet vies van zijn om op je knieges de
modder in te duiken. De teelt van zeekraal
vergt veel en veel meer handwerk." Zee
kraal heeft naast zout water ook zoet water
nodig. "Dus je moet een bevloeiingsnet-
werk aanleggen. Gehannes met pijpen en
improviseren was dat. Je moet zelf veel
uitvinden. En als je zeekraal uitzaait, kruip
je op je knieën over het land met een loep
in de hand." Een loep? Janse knikt, pakt
een wit vel papier, strooit er wat zeekraal
advertentie
0114-650690
alphentrans@wanadoo.nl
zaad op en pakt een loep. "Zo, moet jij
maar eens zeggen wat het zaad is." Turen
door de loep op zoek naar zaad. Veel gruis,
dat wel. En hier daar een stukje stro of iets
dergelijks.
Korreltje
Is dit het zaad? Janse schudt het hoofd. Met
een pen wijst hij naar een nietig korreltje,
een fractie van een speldenknop: "Dat is
het zaadje. Zie je? Zo klein datje het met
het blote oog haast niet kunt zien. Tien
procent van dit gruis is zaad. Dat moetje
goed schonen, anders gaat het mis. En om
dat die zaadjes zo klein zijn, moeten ze in
goed gesloten grond liggen, vandaar datje
een loep nodig hebt. Best heftig hè?"
Met een blik vol ontzag kijkt Janse naar
het witte vel met het gruis en zaad. "Won
derlijk toch? Dat uit zo'n klein zaadje zee
kraal groeit in zoute grond." Is daar iets
van passie te zien? Janse knikt. "Dat is in de
loop der tijd wel gegroeid ja. Zo'n eerste
oogst is een hele belevenis. Daar komt
toch wel emotie bij kijken. Je krijgt er een
warm gevoel van, een bevestiging dat je
het kunt. En het mooie van. zeekraal is dat
het veldje er elke dag anders uit ziet.
Steeds een andere kleur."
Regeltjes
In combinatie met een landschapscamping
op zijn terrein en de kweek van zagers in
een bassin, weet Janse de toekomst te trot
seren. Al viel het hem soms wel tegen hoe
allerlei regels de overstap naar zilte teelt
frustreerden. "Mijn land wordt steeds zou
ter door het Veerse Meer en toch mocht ik
van het waterschap alleen maar zout water
op mijn land sproeien als het water maar
niet in de sloot liep. Man het is hier al hart
stikke zout. Rare regel toch?"
Foto 'sMaarten Jansen
Een nadeel van zeekraal is dat de afzet
markt niet groot is. Aan de andere kant is
dat ook de kracht van de zilte groente,
denkt Janse. "Zeekraal is een echt kwali
teitsproduct. Je moet uitkijken dat het
geen buikproduct wordt. Het moet exclu
sief blijven. Uit Frankrijk komt vaak van
dat buikspui. Ik was laatst in een super
markt en zag daar zeekraal liggen, ver
schrikkelijk. Ik zei tegen die man van de
groenteafdeling: 'Er is maar een oplossing
voor dat spul, de vuilnisbak.' Zeekraal
moet je meteen in je mond kunnen ste
ken, het moet een proper product zijn en
niet vol slib zitten."
Janse begon met vijfhonderd vierkante
meter grond voor de teelt van zeekraal.
"Vervolgens 2500 vierkante meter en nu
vijfduizend. De overstap op zeekraal was
verdraaid spannend. Want met zout is er
geen weg terug. Wil je het land weer
enigszins herstellen, dan duurt dat mini
maal vijfjaar. Dus je slikt wel even als je je
land met zout water besproeit."
De boerderij gooit met de combinatie van
landschapscamping, zagerkweek en de
teelt van zilte groenten hoge ogen, in Ne
derland maar ook in het buitenland. "In
2006 won mijn zoon de tweede prijs bij de
verkiezing van de meest innovatieve jonge
boer van Europa. In maart dit jaar hebben
we de aanmoedigingsprijs gewonnen van
de verkiezing Agrarisch Ondernemer
2007. Dat we innovatief bezig zijn, is no
dig", zegt Janse. "Mijn opvolger staat
klaar", wijst hij naar zijn zoon Maarten ju
nior die intussen aan de keukentafel is aan
geschoven. "Dan moetje zorgen datje een
bedrijf met body hebt, zodat het voor hem
aantrekkelijk blijft om het over te nemen."
