Psychologie
ongeo
B
naar God
Therapie helpt bij
vermoeidheid na kanker
Scheiden tast capaciteit
voor opvoeden niet aan
Luiaards hebben vaker
psychische problemen
Gezonder leven is ook
goed voor ouderen
Brein kan 'onzin'
filteren uit geheugen
PZC Vrijdag 28 december 2007 21
cY
ie®*"
0\<l- ,.\V
waarde. Daarmee kunnen we het
leven aan."
Het ongeopend laten van blauwe
enveloppen en rekeningen is hard
nekkig, zegt Prast. Het komt niet
alleen voor bij mensen die hun re
keningen niet künnen betalen.
„Het moet iets zijn dat in de herse
nen geprogrammeerd is. Iemand
die verliefd is, kun je nóg zo waar
schuwen voor zijn nieuwe gelief
de: het heeft geen zin. ]e kunt
waarschuwen voor boetes en be
slaglegging, ook dat is zinloos.
„Ze weten dat ze iets niet kunnen,
kennen hun zwakte, maar doen er
niets aan. Hoe slechter de financi
ën en hoe groter het belang om er
iets aan te doen, hoe minder ze er
toe geneigd zijn. Want het raakt di
rect aan hun zwakke plek. Ze wor
den geconfronteerd met iets waar
ze niet goed in zijn: het op orde
houden van de financiën. In plaats
van dat onder ogen te zien, schui
ven ze het liever voor zich uit."
Prast noemt zichzelf ook slordig
met financiën. „Maar ik ben heilig
vergeleken met sommige anderen.
Er wordt wel onderscheid ge
maakt tussen twee typen finan
cieel onbenul: 'sophisticated' en
'naïef. De eerste kent zijn zwakte
op financieel gebied, maar is be
reid hulp van derden te aanvaar
den. De tweede weet dat hij of zij
fout zit, maar zegt: vanaf morgen
beter ik mijn leven. We weten alle
maal wat daar van komt."
Een afwijking wil Prast zulk uitstel
gedrag niet noemen. „Een stoor
nis? Misschien, als het uit de hand
loopt. Je ziet hetzelfde verschijnsel
bij mensen die zich niet kunnen
beheersen met eten. Te veel eten
maakt dik, maar is verder niet di
rect bedreigend. Als je rekeningen
>y®'
Cn<5>' „o®
\e
i#-
langdurig niet betaalt, trekken in
stanties op zeker moment de stek
ker eruit. Ik kan me voorstellen
dat iemand in zo'n financiële
ramp terechtkomt, dat hij zegt:
nooit meer. Maar zulk uitstelge
drag is moeilijk af te leren."
ij het Nationaal Instituut
voor Budgetvoorlichting
(Nibud) melden zich af
en toe mensen met een
complete schoenendoos vol reke
ningen, zegt onderzoeker Marcel
Warnaar. Het instituut verwijst
dan door naar een lokale krediet
bank. Die geeft vooral praktische
hulp: welke schulden zijn er, hoe
kunnen die worden afgelost? Hoe
zetten we deze persoon op het goe
de spoor? Warnaar noemt het stel
selmatig niet openen van rekenin
gen 'kop in het zand-gedrag'. „Als
ik de rekeningen niet zie, zijn ze er
niet. Een rekening is voor sommi
gen ook niet zo bedreigend; papier
is geduldig. Soms vullen zij het
ene gat met het andere. Rekenin
gen waarvan de noodzaak van af
betaling niet groot is, moeten lan
ger wachten. Liever de huur beta
len dan de Belastingdienst. Bij de
uiteindelijke betaling komt het er
op aan welke instantie de hardste
incassodienst heeft. Dreiging met
beslaglegging komt erg dichtbij."
Het Nibud biedt ook financiële
klunzen volop adviezen voor ver
standig omgaan met geld en reke
ningen. Sitebezoekers (www.ni-
bud.nl) kunnen met behulp van
testjes nagaan welk geldtype ze
zijn en of ze al of niet een finan
ciële ramp zijn. Warnaar: „Helaas
doen de niet-openaars van post
niet aan dit soort testen mee. „Zij
neigen ertoe alles zelf te doen."
Het ongeopend laten van blauwe enveloppen en rekeningen is een moeilijk
af te leren gewoonte.
MÉ*
Sommige mensen kunnen geheel opgaan in hun geloof.
hoofdskwab, nam die toe.
Volgens de onderzoekers zijn de re-
sulaten een aanwijzing van wat er
in diepe trance bij boeddhistische
monniken gebeurt. De pariëtaal-
kwab is betrokken bij onze ruimte
lijke oriëntatie, bij ons vermogen
te bepalen waar we ons bevinden.
Minder activiteit in dit hersenge-
bied zou de ruimtelijke grenzen
doen vervagen en de boeddhist
het gevoel geven één te zijn met
de wereld. Dat de activiteit in de
vóörhersenen tijdens meditatie
juist sterker is, wijst er volgens de
Amerikanen op dat voor deze spiri
tuele activiteit uiterste concentra
tie is vereist. Dit hersengebied is
betrokken bij aandacht en plan
ning.
Dezelfde veranderingen
in hersenactiviteit von
den ze bij biddende
Franciscaner nonnen.
Die beschreven hun ervaringen
echter als 'het gevoel dicht bij God
te zijn'. De Canadese hersenonder
zoeker Mario Beauregard vond
zelfs zes gebieden in de hersenen
die actief waren bij nonnen van
de orde der Karmelieten, wanneer
zij 'een sterke emotioneel geladen
herinnering aan de éénheid met
God' opriepen in de hersenscan
ner. Die zes gebieden spelen een
rol bij leren en onthouden, ver
liefd zijn en sociale emoties en bij
aandacht en concentratie. Al die
verhoogde activiteiten zouden, zo
denkt Beauregard, de nonnen een
'gevoel van onvoorwaardelijke lief
de aan God' geven.
Een diep-religieuze ervaring is, al
dus de Canadees, een complex ver
schijnsel. „Er bestaat niet zoiets als
een God-spot in de menselijke her
senen. Een diep-religieus gevoel of
een gevoel van meditatieve extase
is het resultaat van activiteiten in
een netwerk van zenuwcellen die
hun verbindingen in tal van her-
sengebieden hebben."
Wat een mens in zo'n spirituele
geestestoestand ervaart, hangt af
van wat hij gelooft en welk geloof
hij aanhangt. Beauregard: „Een
atheïst ervaart de grootsheid van
het universum. Een christen er
vaart de éénheid met God."
Ongeveer driekwart van de gene
zen kankerpatiënten kan binnen
een halfjaar vermoeidheidsklach- -
ten kwijtraken door gedragsthera
peutische principes toe te passen.
Dat concludeert Marieke Gielissen
(Radboud Universiteit). Uit haar
data blijkt ook dat de klacht van
vermoeidheid hardnekkig is, wan
neer er geen gedragstherapie
plaatsvindt. Dan heeft ruim de
helft van de mensen na drie jaar
nog steeds deze klachten in ernsti
ge mate. Dat komt volgens Gielis
sen mede door een slecht slaap-
en waakpatroon
Scheiden verandert de aanpak van
individuele opvoeders niet funda
menteel. Ouders die net geschei
den zijn, doen het als opvoeders
niet anders dan stellen die niet
scheiden. Dat blijkt uit een langlo
pend onderzoek van de universi
teit van Alberta. De onderzoekers
vergeleken de opvoedstijlen van
208 gescheiden stellen en 4.796
huishoudens die intact bleven. De
opvoedstijl die voor de scheiding
werd gehanteerd, bleek na de
scheiding nog steeds in zwang. (Fa
mily Relations)
Een gebrek aan lichamelijke actiti-
veit kan leiden tot depressie en de
mentie, zeggen onderzoekers van
de Universiteit van Bristol. De on
derzoekers analyseerden zeventien
onderzoeken naar het verband tus
sen beweging, dementie en Alzhei
mer. Ze ontdekten dat wie actief
is, de kans om Alzheimer te ont
wikkelen met eenderde verlaagt.
Het kan zijn dat beweeglijke men
sen een beter vaatstelsel hebben,
of dat beweging bepaalde stoffen
in het brein vrijmaakt. (British
Nutrition Foundation)
Wie ouder is dan 65 jaar en beter
let op voeding en beweging, heeft
minder last van overgewicht, kan
ker, hart- en vaatziekten en osteo
porose. Minder calorieën en vet in
de voeding, meer groenten en
fruit en regelmatig bewegen, kan
ouderen helpen om langer gezond
te blijven. Vooral maatregelen om
de bloeddruk te verlagen werken
goed: een lagere bloeddruk ver
laagt het risico op hart- en vaat
ziekten met 30 procent voor vrou
wen en 20 voor mannen. (Ameri
can Journal of Clinical Nutrition)
Bij mensen met een goed geheu
gen zijn bepaalde delen van de her-
sens actiever, ontdekten Zweedse
onderzoekers. Bij 25 gezonde vrij
willigers die een opdracht moes
ten uitvoeren, werden de herse
nen actiever na een signaal dat er
irrelevante informatie aankwam.
Volgens de onderzoekers wijst dat
erop dat het brein zich voorbereid
de op het 'wegfilteren' van de over
bodige items. Het team werkt nu
aan methoden om het geheugen
van kinderen met ADHD te verbe
teren. (Nature Neuroscience)
