KFRST
KWALITEIT VAN LEVEN
In 2050 is een kwart van de Nederlanders 65 jaar of ouder. De behoefte
aan opvang groeit dus als kool. Daar weet de boer wel raad mee.
Simone de Bruin van Wageningen Universi
teit doet sinds 2005 onderzoek naar het ef
fect van zorgboerderijen op dementerende
ouderen. „Vergeleken bij de reguliere dag
verzorging zijn ouderen er meer in bewe
ging, vaker buiten en doen ze meer huis
houdelijke taken. Je zou kunnen stellen
dat hun kwaliteit van leven hoger is."
De Bruin deed een pilotonderzoek onder
een kleine groep ouderen, waaruit bleek
dat verreweg de meesten er 'matig tot
hoog fysiek actief' zijn, tegen een minder
heid in de traditionele dagverzorging. „Als
dat klopt, zouden eigenschappen van de
zorgboerderij misschien toegepast kunnen
worden in de reguliere zorg", denkt De
Bruin.
HARRIE
(814 dagen per week.
Positieveling, altijd be
zig. Gehuwd. Wil graag
harken en vegen om
zich prettig te voelen.
Desnoods met de trek
ker uit de badkamer.
zomaar aan komen
lopen, kon er ook nog
wel bij,
na de katten, de geit,
het schaap, de ganzen,
Biegel de beagle, Jolly
joker en de kippen.
CAROLINE VAN ESCH
(44), de boerin, creatief,
zorgzaam en doortas
tend. „We moeten een
gastvrij huis bieden,
maar niet op de stoel
van de therapeut gaan
zitten."
WILBERT VAN ESCH
(44), aardappel-, bieten
en zorgboer. Door
cliënten met respect
bejegend als De Baas.
„Wel gezellig zo. We
hadden hier altijd al veel
mensen over de vloer."
TONNIE
(71), huisvrouw
2 dagen per week.
Modelgaste. Heeft sinds
twee jaar de neiging
plotseling te vallen.
„Het schijnt iets in mijn
hersenen te zijn."
(83), ex-vrachtwa-
genchauffeur.
4 dagen per week.
Weduwnaar. „Geen
stoel die me thuis
goeiemorgen zegt.
En hier is het goed."
TEKST JOOP VAN DER POL - FOTO'S MERLIN DALEMAN
INEKE GOIJAERTS
(45),verpleegkundige,
vriendin van Caroline.
Na twintig jaar zorg her-
ingetreden,
„je moet het wel écht
leuk vinden, anders
wordt het niks."
POWER TO THE PIEPER. Het lichtsnoer
krult met een glimlach zijn letters op
de gevel. Over de handel van deze boer
kan geen misverstand bestaan. Boer
Wilbert van Esch (44) verbouwt hier,
in de ploegvoren van zijn vader en
grootvader, aardappelen. Maar hij is de
eerste die er een ander soort eigenhei
mers bij neemt. Sinds afgelopen zomer heeft hij door
deweeks zo'n 25 cliënten over de vloer. Harrie, Sjaan-
tje, Jans, Henk, Leentje en Toon en Tonnie, en niet te
vergeten mijnheer Snellen. Allemaal lieve gasten die,
als ze dat willen, een beetje mogen helpen op de
boerderij. Er hoeft niks, want ze zijn tussen de 66 en
de 88 jaar. Ze kunnen, net als Henk en Toon altijd
doen, sjouwen met de kruiwagen en snoeien en sta
pelen tot ze een berenhonger hebben. Ze mogen ook
de kippen voeren of andijvie gaan afsnijden in de
moestuin en die schoonmaken voor het warme eten
straks, zoals Sjaantje en Tonnie. Maar gewoon de
krant lezen mag ook. Of een dutje doen, bloemschik
ken, of een potje rummikuppen in het gastenverblijf
Vrijheid is blijheid in de zorgeloze zorgboerderij 't
Binnenveld in Schijndel.
Het is er altijd gezellig en er mag gelachen worden.
Laat dat maar aan boerin Caroline en verpleegkundi
ge Ineke en hun elftal vrijwillig(st)ers over. „Kom
Harrie", zegt Caroline als hij zijn werkjas in zijn
broekband probeert te stoppen, „dan doe ik je jas
even goed voordat je naar buiten gaat, anders word
je ziek." Harrie gaat het erf vegen. Dat doet-ie vol
overgave. Zelfs het stro op de vloer van de paarden
stal ligt hem veel te slordig. Hij veegt het consequent
netjes op een hoop, tenzij iemand zo stom is de stal
deur op slot te doen. Dan kan hij er niet in.
Ineke slaat haar arm om de breekbare schouder van
de oude heer Snellen die nooit zeurt, maar het nu
eventjes te kwaad heeft. Hij is al 88 en verloor afgelo
pen jaar zijn vrouw. „Het valt soms ook niet mee,
hè", poetst ze liefdevol een traantje van zijn wang.
De gasten van boer Wilbert zijn natuurlijk geen 'ei
genheimers'. Het zijn eerder mensen die een beetje
eenzaam zijn, of die niet alles meer even goed kun
nen onthouden. Daarom mogen ze een of meer da
gen per week naar de boerderij. Het breekt de sleur,
verdrijft het alleenzijn en het geeft de vaste verzor
gers thuis wat adempauze.
Als het niet zo'n cliché was, zou je na 'Het Nieuwe
Koken' en 'Het Nieuwe Rijden' genist kunnen spre
ken van 'Het Nieuwe Boeren'. Niet de varkens, noch
de bieten of de piepers, maar de zorg voor de oudere
landgenoten lijkt de agribusiness van de toekomst.
Ga maar na: in 1998 telde ons land minder dan hon
derd zorgboerderijen. Momenteel zijn het er al meer
dan zevenhonderd, en nog tal van boeren staan te
trappelen. De boerderijen richten zich traditioneel
op gehandicapten, psychiatrische patiënten of drugs
verslaafden. Maar steeds vaker kiest de agrariër die de
bakens verzet, voor (dementerende) ouderen. Noem
dat gerust gezond boerenverstand, want in 2050 is
een op elke vier Nederlanders 65 jaar of ouder. Een
doelgroep van jewelste, 't Binnenveld zal alleen al in
Brabant binnen enkele jaren gezelschap hebben van
zo'n zestig gelijksoortige zorgboerderijen.
De immer door de varkenscyclus of de Europese re
gels gekwelde boeren krijgen subsidie omdat zij bij
dragen aan het provinciale streven naar openstelling
van het buitengebied. Het zorgkantoor betaalt een be
drag per cliënt per dag. De vraag zou makkelijk kun
nen rijzen wie de zorghoeve nu eigenlijk dient, maar
de zorgsector zelf laat daar geen misverstand over be
staan. Ad van Rozendaal, door de betrokken zorg
groep Elde aangesteld als projectleider: „Veel van de
reguliere dagbesteding is nog verbonden aan zorgin
stellingen. De drempel naar een boerderij is lager en
bovendien is het er veel huiselijker en minder kli
nisch. Het zou mooi zijn als de dagopvang zich nog
meer gaat verplaatsen naar de dagelijkse leefomge
ving. Het spaart kosten en mensen kunnen er meer
doen en betekenen. Dat past bij ons streven ouderen
zo lang mogelijk van huis uit zorg te bieden."
HOOGTEPUNT VAN DE DAG IS HET SAMEN
WARM ETEN. De dames en vrijwilligster Toos heb
ben een stevig maal bereid: tomatensoep met echte
balletjes en stamppot met worst. Harrie bidt foutloos
voor, mijnheer Snellen slaat een kruisje. Toon kan
niet wachten en haalt zijn lepel als een roeispaan
door de soep. „Is dat peterselie uit eigen tuin?",
vraagt-ie. „Dan hebben jullie ook maar een klein tuin
tje!" Als de tafel is afgeruimd, gaan een paar gasten
rusten, maar Toon is alweer naar buiten.
De boer ziet het allemaal met genoegen aan. Toen hij
gisterochtend met zijn busje een eenzame cliënt
thuis kwam ophalen, zei die: „Wat ben ik blij dat ge
d'r bent, Wilbert. Anders was ik weer terug in bed ge
kropen.'" Zoveel dankbaarheid als van zijn 'eigenhei
mers' heeft-ie van zijn bintjes nog nooit gehad.
HENK
(66), ex-machinaal
houtbewerker,
2 dagen per week
Voelt zich alleen goed
als hij werken kan.
„Alleen dan is mijn
hoofd leeg. Van thuiszit
ten word ik ziek."
PZC
24 DECEMBER 2007
