DE LOTTO KWAM ALS EEN
BESCHENK UIT DE HEMEL
KFRST
Een miljoen euro. Dat bedrag won schrijfster Marjan Berk dit jaar
in de Lotto. Ze wist niet eens meer dat ze meedeed. Tot Robert ten
Brink voor de deur stond. Ondanks succes als schrijfster had ze het
op dat verrassende moment niet breed. Sinds de prijs heeft ze wel
een paar feestjes kunnen bouwen. Haar zoons hebben nieuwe
pakken gekregen. En ze kocht een olijfkleurige Saab, om naar
haar lezingen te rijden, tekst jan van damme - foto diederik van der laan
zorg om de hoek lag. Ja, dat is vals om te zeg
gen. De kinderen zijn zeer liefhebbend, maar
ze maakten zich zorgen."
De situatie was begin dit jaar penibel. Ze raakte
het huis in de Weerribben niet kwijt. Om nog
een beetje financiële armslag te hebben, sloot
ze een 'opeet-hypotheek' af. Toen stond daar,
op donderdag 5 juli, Robert ten Brink voor de
deur. Zes dagen voor ze haar 75e verjaardag en
haar dertigjarig schrijversjubileum in de nieu
we bibliotheek in Amsterdam zou vieren. „Ga
weg, zei ik. Ralph Inbar van Bananasplit is al
een paar jaar overleden. Ik kende Robert ten
Brink van de Televizierring, die ik in 1994 voor
de tv-serie Vrouwenvleugel kreeg. Ik dacht echt:
ik word in de maling genomen. Je ziet het aan
de foto die toen is gemaakt: ik zie eruit als een
konijn dat in de koplampen van een auto
kijkt."
ZE HAD ZICH VOOR DE LOTTO INGESCHRE
VEN, IN 2004, voor een door Erica Terpstra
aangeprezen goed doel. Het kostte luttele eu
ro's per maand. Sindsdien had ze er nooit
meer aan gedacht, alle brieven van de Lotto
verdwenen met andere reclamefolders meteen
naar het oud papier.
Een miljoen, nou ja... Drie ton ging meteen
naar de belasting. En ze kocht de 'opeet-hypo
theek' af. De kinderen kregen een bedrag belas
tingvrij. En verder: „Ik voel me altijd een beet
je schuldig als ik dingen voor mezelf koop. Net
als een hond verstop ik het. Later zeg ik dat het
uit de uitverkoop komt. Nu klopt dat vaak. Ik
sliep al jaren in een kuil en heb twee nieuwe
bedden aangeschaft. Voor Kalenberg heb ik
een demonstratiemodel gekocht, eentje waarin
je ook kunt zitten. En ik wilde mijn leven lang
een Franse piano, met zo'n lichte, romantische
klank. In de Rue Royale in Brussel zag ik een
kleine, zwarte Pleyel. Ook een demonstratiemo
del, voor een schappelijke prijs. Ik studeer nu
weer sonates en een beetje Bach. Er was nog
een feestje. Ik had een dertien jaar oude Saab,
300.000 kilometer gereden. Mevrouw Berk, de
koppeling is een beetje stroef, zei de garagist.
Er stond een olijfkleurige, een automaat met
een dikke turbo, nog geen twee jaar oud. Die
rijdt... Maar het is een tweedehandsje."
Haar kinderen houden zich nu stil. Ook toen
bleek dat het huis in Kalenberg verzakte en
voor een ton moest worden gerestaureerd.
„'Dat heb je toch', zeiden ze. Ze hebben gelijk.
Als mijn kinderen me gaan beleren, corrigeren,
dan word ik baldadig. Het is goed dat ze zich
koest houden. Als klein meisje had ik een
droom: later wil ik een divan, een staande sche
merlamp, alle boeken van de wereld en een
doos chocolaatjes. Bittere chocolaatjes. Eigen
lijk heb ik het wel zo ver geschopt."
HET IS WEER EVEN SPITS
UUR VOOR MARJAN
BERK. Net een nieuw boek
uit, Vertigo, over een ge
pensioneerde onderwijze
res die er op wonderbaarlij
ke wijze in slaagt een nieu
we toekomst te veroveren.
Maar zo aan het eind van een jaar waarin ze let
terlijk in de prijzen viel, is de schrijfster niet te
beroerd om het thema zorgen en zorgeloos
heid aan te snijden.
Marjan Berk, in 1932 geboren als Marie Janne
van Baaren, hanteert al dertig jaar de pen. In
clusief de nieuweling Vertigo is ze goed voor 38
titels. Ze relativeert het aantal meteen: er zitten
bundels met columns tussen. Die waren al ge
schreven voor ze in een boek werden gepubli
ceerd.
Behalve schrijfster is Marjan Berk ook actrice.
Die carrière raakt langzamerhand vergeten,
maar ze speelde bij Wim Kan, Wim Son-
neveld, Tom Manders, Rudi Carell. De beste
herinneringen bewaart ze aan het geëngageer
de werk met Jaap van der Merwe. En aan caba
retgroep Lurelei, met Jasperina de Jong, Gerard
Cox en Eric Herfst.
De overstap naar het schrijverschap is, wat ze
noemt, 'organisch' gegaan. Een liedtekst, een
script, iemand die zei 'wat heb jij een leuke
pen, kun je geen boek voor vrouwen schrij
ven'. Na Het bezuinigingskookboek met Jeroen
Krabbé in 1980, volgde een jaar later haar eer
ste boek Nooit meer slank, een ego-document.
„Ik heb armoede gekend, maar ik
heb me nooit arm gevoeld. Never nooit. Zelf
zeg ik het zo: ik ben een krekel die leeft als een
mier. Vrolijk, optimistisch, niet voor één gat te
vangen. Als ik terugkijk, daar heb ik de leeftijd
voor, zie ik iemand die al gauw zegt 'laten we
wat lekkers eten' of'we gaan nu lekker even le-
Zorgeloosheid, je zou het een thema van
mijn leven kunnen noemen. Mijn moeder zei:
'joh, de kat is jarig, haal jij even een ontbijt
koek op de pof?' Ja, zo ben ik ook."
Die instelling had ze nodig. Sinds 1991 is ze al
leen, gescheiden van haar tweede echtgenoot.
Ze heeft AOW, geen pensioen, geen alimenta-
noemt schrijven een lust, maar het is
ook een must om het hoofd boven water te
kunnen houden. Ja, de Lotto kwam op een
goed moment.
Ze heeft een huis in het Overijsselse Kalen
berg, in het natuurgebied de Weerribben. Daar
woont ze. In Amsterdam huurt ze een appar
tement, dat is haar kantoor. Verkoop dat huis
in de kop van Overijssel toch, zeiden haar
vijf kinderen. „Ze waren bang dat de mantel
Hef wijst erop dat je geen échte zorgen hebt
als je je zorgen maakt over je leeftijd.
HARRY MULISCH (NEDERLANDSE SCHRIJVER]
PZC
24 DECEMBER 2007
