Boeken
Pubers met grijs haar
Privéspeurder vlamt als vanouds Remco Campert blijft altijd jong
BOEKEN KORT
ra
ra
PZC Donderdag 20 december 2007 1 9
Wat is er nog over van de idealen uit
de jaren zeventig? In Den Bosch en
Nijmegen blikken musea nostalgisch
terug. Wij weten inmiddels beter, lijkt
de boodschap anno 2007. We zijn
weer monogaam en hebben normen
en waarden in ere hersteld.
door Mieske van Eek
foto Klaas Koppe
De bevrijdende jaren zeventig die de
wereld voorgoed zouden verande
ren, zijn bijgezet als een historische
vergissing. Aleid Truijens (1955) lijkt
zich in haar roman Vriendendienst aan te slui
ten bij het koor dat luidkeels afstand neemt
van die jaren van lange haren en losse zeden.
Haar roman speelt in het heden, maar wortelt
stevig in de jaren zeventig.
In 1972 ontstond in de vierde klas van het gym
nasium een vriendengroep, die het allemaal an
ders zou doen dan de vorige generatie. Ze pre
dikten vrije liefde en zorgeloosheid. Ruim der
tig jaar later kijkt de verteller en ikpersoon van
het boek terug met een mengeling van veront
waardiging, berusting en spot.
„Wij, dacht Joris, wij, de slome, collectief stone-
de 4-gymnasiumklas van 1972, zouden nooit,
echt niet, het woord pensioen in de mond ne
men. Evenmin als de woorden koopsompolis
hypotheek en alimentatie. We kochten geen Al-
pen-Kreutzer. We zouden niet trouwen en niet
scheiden, sparen noch beleggen. Wij wisten
nog niet het verschil tussen credit en debet."
Vreemd genoeg is de vriendengroep nooit uit
elkaar gevallen, een hele prestatie gezien het ge
rommel met hun relaties en hun pijnlijk ge
brek aan verantwoordelijkheidsgevoel. „Ver
wend tot in het merg", oordeelt Joris, die zich
vooral boos maakt over twee vrienden die, nog
maar net de vijftig voorbij, besluiten te gaan
rentenieren op een oude boerderij in Catalo-
nië.
Joris is de beroerdste niet en besluit net als de
rest van de vriendenclub Paula en Vincent te
gaan helpen bij de verbouwing. En zo komen
de vrienden en hun kinderen ruim dertig jaar
na 1972 bijeen en vormen een soort tijdelijke
commune. Volwassenen die het hebben vertikt
ooit volwassen te worden, maar ook verras
send goed voor zichzelf heb
ben gezorgd. Tijd om de ba
lans op te maken van hun ver-
rommelde en verlummelde le
vens. De wat zorgelijke Joris,
die zelf een haast risicoloos le
ven probeert te leiden, maakt
zich tot tolk van het ongenoe
gen en doet op ironische wijze
verslag van de verschillende
manieren waarop zijn leeftijd
genoten zich door het leven
hebben geslagen. Daar in Cata-
lonië kan hij hun levens spiege
len aan die van de buren, een
traditioneel gezin, dat met ver
bazing kijkt naar die vreemde
communewezens.
„Zou deze afgebeulde Catalaanse boer, vader
en grootvader, ongetwijfeld vroom katholiek,
ooit kunnen begrijpen hoe de genen in deze ex
tended family losjes verspreid waren in een
vlaag van onoplettendheid, dronken overmoed
of eigenwaan? Het was godgeklaagde zwijnerij
als je er even bij stilstond. Nee, zij waren geen
verzameling tokkies uit de Achterhoek, noch
een blijmoedige, krapbehuisde familie uit een
Fellini-film, gedwongen met z'n twaalven twee
bedden te delen. Zij waren welgeschapen, goed-
MORELE HOND Een hond is
een huisdier dat zorg vraagt.
Dat moet je wel willen en Theo
Kars, schrijver van De vervalsers
en vertaler van de volledige me
moires van Casanova, wilde ei
genlijk geen hond. Maar eind ja
ren zeventig zou een hond de
goede afleiding zijn voor zijn
vriendin Maria. Van 'Fremdkör-
per' werd chowchow Zeno in
korte tijd Kars' meest geziene
huisgenoot. Niet in de laatste
plaats nadat Kars had ontdekt
dat Zeno over morele, 'menselij
ke' eigenschappen als schaamte
en verbazing bleek te beschik
ken. Daar schreef hij een mooie
novelle over.
Theo Kars: De hond als mens.
14,95 euro. Aspekt.
Aleid Truijens schreef met Vriendendienst een roman die meer is dan een spottende terugblik op ver
vlogen idealen.
gebekte en belezen lieden uit
Amsterdam-Zuid, eindexamen
lichting Vossius 1974."
Het samenzijn rijt oude won
den open en laat zien hoe ieder
een op een of andere manier
heeft verzaakt aan de idealen
van toen. Uitgezonderd mis
schien de vriend die niet meer
mee wilde doen en met pillen
een eind aan zijn leven maakte.
Maar Vriendendienst is meer
dan een spottende terugblik op
vervlogen idealen. Joris geeft
zich rekenschap van het verstrij
ken van de tijd, de onomkeer
baarheid van dingen en het be
lang van liefde en vriendschap. Het roept de
vraag op of die idealen van de generatie van nu
werkelijk zoveel beter of mooier zijn dan die
van toen. Voor Joris is er nog tijd om het leven
te omarmen. In Vriendendienst laat Truijens
ook zien hoe de mens in de loop der tijd hele
maal niet zo sterk verandert en vooral op zoek
is naar liefde en iets dat blijft.
NACHT „Ze had meer rondingen
dan een colaflesje, ogen als nat
te steenkool en een koffiekleuri
ge huid. Ze droeg geen bh. Dat
zag je gelijk aan haar gezicht."
Zo begin je een roman. Het is
de eerste alinea van Als de nacht
dwingt, een roman uit 2003 van
de Spaanse schrijver Montero
Glez die vertaald werd door
Adri Boon. De beschrijving van
een odyssee langs de zelfkant
van de samenleving. Voor de
liefhebbers van Charles Bukows-
ki, Alex Roeka en Tom Waits.
nn Montero Glez: Als de nacht
dwingt. 18,95 euro. Arbeiderspers.
ABSINT Het oeuvre van August
Strindberg, schrijver van De ro
de kamer, is uit beeld geraakt. Al
leen zijn autobiografische ge
schriften De zoon van een dienst
bode en Tijd van gisting zijn, sa
men in één uitgave, nog te vin
den. Een derde autobiografisch
boek, Inferno, is nu heruitgege
ven. Cora Polak heeft haar eerdez
re vertaling herzien. Strindberg
schrijft over de periode, na de
scheiding van zijn tweede
vrouw, dat hij als amateur-che
micus experimenteerde en on
der invloed van absint door Pa
rijs doolde.
Aleid Truijens - Vriendendienst. Uitgeverij Cossee, August Stringberg: Inferno. 22,50
14,90 euro euro (geb.) Uitgeverij Hoogland
Van Klaveren.
Felix Thijssen -
De blauwe nacht
Sijthoff, 16,95 euro
FEI.1X THIJSSEN'
De blauwe nacht
door Mieske van Eek
Felix Thijssen is in zijn
nieuwe misdaadro
man helemaal terug
bij zijn hoofdpersoon
Max Winter. Wel is hij afge
stapt van de gewoonte de
Winter-boeken een vrouwen
naam te geven. In Thijssens
indrukwekkende vorige ro
man Het diepe water had Win
ter slechts een klein rolletje.
In De blauwe nacht vlamt
Max Winter als vanouds. Hij
is ook een gouden hoofdper
soon, deze uiterst voorkomen
de en tegelijk moedige pri
véspeurder. Winter is al wat
ouder en heeft de nodige kras
sen op zijn ziel.
Hij krijgt te maken met een
opdrachtgever, die veel met
hem gemeen heeft en net als
hij de roep van vrouwen niet
kan weerstaan. De klant
vraagt hem de moord te on
derzoeken op een onderwijze
res in Utrecht. Wat Winter
niet te horen krijgt, is dat in
Spanje onder gelijksoortige
omstandigheden de vriendin
van zijn klant is gedood. Op
het eerste gezicht lijkt sprake
van lustmoorden, maar de
kenners zien al snel dat het
om executies gaat. Hier is dui
delijk een sluipmoordenaar
aan het werk en de vraag is,
wie is het volgende slachtof
fer? Het wordt Winter allengs
duidelijk dat zijn klant eerder
uit is op wraak dan op het
overdragen van de dader aan
de politie. Thijssen is een
vaardig schrijver, die zijn le
zers meesleept in een draai
kolk van gebeurtenissen, die
wordt bekroond met een
knappe ontknoping. Voor vas
te lezers van Thijssen biedt
De blauwe nacht weinig ver
rassingen, maar zijn beschrij
vingen van vechtpartijen zijn
ongeëvenaard. Een boek om
in één adem uit te lezen.
Remco Campert -
Nieuwe herinneringen.
Gedichten - 72 pagi
na's. 17,50 euro.
De Bezige Bij
door Mario Molegraaf
De vriendelijkste
dichter, de zachtste
dichter, de duide
lijkste dichter en
vooral de bescheidenste dich
ter.
Ik wil geen water uit de rotsen
slaan opent het oeuvre van
Remco Campert. Hij maakt
dat credo ook waar in zijn pas
verschenen Nieuwe herinnerin
gen. Nieuwe, het laatste bij
voeglijk naamwoord dat bij
herinneringen past. Zoals de
ouderdom niet bij deze schrij
ver past. Want is deze 78-jari-
ge ook niet de jongste dich
ter?
Je stuit op veel jaartallen van
lang geleden in deze bundel.
Op veel herinneringen ook,
bijvoorbeeld in 'De eerste
keer', zo'n gedicht waarin je
ziet dat Campert nog altijd
Campert is. Er staat niet één
bijzonder woord, maar toch
krijg je iets bijzonders te le
zen. En zie de nuchtere ont
roering. Of hoe hooggestem
de gedachten ('dat gevoel van
ruimte die om mij vroeg')
worden weggeduwd met zelf
spot:
...'het liefst ging ik meteen op
weg maar eerst nog de twee
de keer'...
Nieuwe herinneringen bevat
vooral bespiegelingen over de
oude dag. Zestig, zeventig, 'na
de zoveelste gig wordt tijd re
latief beseft de dichter.
Hem wacht hetzelfde lot als
de witte roos die de laatste
blaadjes verliest, het is 'eind
november de negenentwintig
ste als ik het wel heb'.
Onvermijdelijk denk je aan
dat allereerste gedicht: 'ik ge
loof in een rivier die stroomt
van zee naar de bergen'. Meer
niet. Geen water uit de rotsen
slaan, vallen omdat je vallen
moet, de donkere aarde tege
moet.