Gezondheid
D
Slaap
Kanker met warmte bestrijden
Binky
0 W
18 I Woensdag 12 december 2007 P2C
R
HUISARTS
door Marieke van Schie
ker.
ag in dag uit liep Anne met haar kleine witte hond
je in het mandje van de rollator van haar huis naar
het winkelcentrum. Voetje voor voetje. Het lopen
ging steeds moeilijker. Het hele leven werd moeilij-
Haar zoon mist ze
niet, maar om Binky is
ze ontroostbaar
Vijfentwintig jaar geleden bracht haar man haar een ontbijt
op bed, zoals hij in het weekend wel meer deed. Hij pakte zijn
jas en tas en zei: „Dit is de laatste keer. Ik ga weg. Ik kan het
niet meer." Ze waren toen twintig jaar samen. Hun zoon was
net het huis uit en liet ook weinig van zich horen. Anne was
anders dan anderen. Op goede momenten deed ze me denken
aan een vrouw uit Oostenrijk: haar dikke blonde haar in een
vlecht opgestoken, zwart strikje en goed gesoigneerd. Maar dat
veranderde. In de eenzaamheid van haar bestaan besteedde ze
minder aandacht aan haar uiterlijk en haar huis. Het enige
waar ze altijd voor zorgde was haar hondje Binky, een kleine
witte Maltezer. Hij sliep op bed, zat op schoot, in de winkelwa
gen en later in de rollator. Na
Binky kwam Binky 2. Samen
waren ze een begrip.
Toen begon Anne geluiden te
horen bij de buren en de politie
te bellen. Die kwam aanvanke
lijk op verdenking van bureno-
verlast, maar hoorden niet wat Anne hoorde. Ze werd boos en
kwam bij mij met de vraag te komen luisteren. „Ze belagen
me. 's Nachts hoor ik de meest vreselijke geluiden." Ik ging bij
haar langs en onderschreef het verhaal van de politie. „Soms
hoor je dingen die er niet zijn. We noemen dat hallucinaties.
Ik heb een pilletje, dat die geluiden in je hoofd kan laten ver
dwijnen. Wil je dat proberen?" Boos werd ze, en niet zo wei
nig ook. „Ik ben niet gek! Ga maar weer, ik red me wel!"
Helaas kon ze zich niet redden. Ik schakelde de sociaal-psychia
trische hulpverlening in, die bij haar langs ging, maar ook
geen voet aan de grond kreeg. Tenslotte trok ze de gordijnen
dicht en sloot zich af Alleen met Binky ging ze naar buiten.
Bij ons op de praktijk kwam ze zo nu en dan binnen en liet
haar bloeddruk meten. „Te hoog. Ik snap het wel, dat komt
door die buren. Ik hoop maar dat ze gaan verhuizen, want ze
maken me het leven onmogelijk!" Pillen waren uit den boze.
„Ik neem niets wat niet op natuurbasis is, ik wil gezond le
ven!" In overleg met de psychiater maakte ik mijn zorgen dui
delijk. „Het gaat niet goed, ze staat niet toe dat ik elementaire
zorg lever. Komen jullie wel binnen?" Nee, dat was niet het ge
val, maar Anne kon niet gedwongen worden om hulp te aan
vaarden. Daar zijn in Nederland strikte regels voor. Je moet
een gevaar opleveren voor jezelf of je omgeving en dan pas is
dwang geoorloofd.
Uiteindelijk kwam dat moment. Het huis was volledig ver
vuild, al kwam een sociaal-psychiatrische verpleegkundige we
kelijks kijken. En Anne was ondervoed. Alleen Binky zag er
goed uit. Ze werd opgenomen tegen haar zin, en moet nu blij
ven. Maar helaas: voor Binky was geen plaats in de herberg.
De verpleegkundige belde me op: „Weet u waar haar zoon
woont? We moeten die hond kwijt!" Ik had geen contacten
en Anne was teveel in de war om het te kunnen vertellen. Uit
eindelijk nam een buurvrouw het dier in huis. Het zou tijde
lijk zijn, tot ze opgeknapt was.
We zijn nu een halfjaar verder. Anne is nog steeds in de war.
Ook in het psychiatrisch ziekenhuis gaat ze niet vooruit. Ze
huilt en is op zoek naar haar hondje. Dat ze haar huis kwijt is,
is iets waar ze overheen kan komen. Haar zoon heeft ze al zo
lang niet gezien, die mist ze niet. Maar om Binky is ze on
troostbaar. Hoe goed zou het zijn als Binky weer met zijn baas
je verenigd kon wor
den. Het zieken
huis ligt op een ter
rein in het bos.
Het zou een ge
weldige stimu
lans zijn als ze
naar buiten zou
moeten gaan om
hem uit te laten.
En door Binky
zou ze weer een le
vensdoel hebben.
Morgen ga ik het
nog eens proberen.
De buurvrouw moet
voor drie maanden
weg en voor Binky is
mKm geen oplossing. Of mis
schien toch?
Maltezer leeuwtje.
Zo'n 15 procent van alle kinderen heeft problemen met
slapen. Door hun tekort aan slaap zijn ze overdag slaperig,
moe en niet geconcentreerd. Gevolg: slechtere
schoolprestaties en kans op overgewicht.
door Will Gerritsen foto Do Visser
Priscilla, 8 jaar, groep 4 en
ADHD-patiëntje met
concentratieproblemen
en hyperactief schrijft in
het holst van de nacht
een briefje.
'Lieve papa en mama, Ik kan egt
niet slapen. Dat vindt ik niet leuk. Ik
hoop dat ik dit niet hat. Welteruste.
Ga jullie maar lekker slapen.'
„Priscilla sliep later in dan haar va
der en moeder. Uiteindelijk zijn
de reserves van een kind met zo
veel slaaptekort helemaal op", zegt
neuroloog Marcel Smits, verbon
den aan de polikliniek voor slaap-
en waakstoornissen en chronobio-
logie van ziekenhuis Gelderse Val
lei in Ede.
Een goede nachtrust is voor kinde
ren onontbeerlijk. Een kind dat
slecht slaapt, is overdag niet alleen
moe en weinig geconcentreerd,
maar kan ook andere gezondheids
problemen krijgen, zo wijst recent
onderzoek uit.
Voorbeelden? Bij kinderen met de
pressieve klachten blijkt ruim 70
procent een slaapstoornis te heb
ben, zo meldde het vakblad
SLEEP. Kinderen met slaapproble
men hebben veel kans op neuro
ses, schreven Taiwanese weten
schappers in hetzelfde blad. Ameri
kaanse onderzoekers rapporteer
den in het tijdschrift Child Deve
lopment dat een uur extra slaap de
kans op overgewicht bij kinderen
met eenzesde vermindert. In het
zelfde blad werd eerder geconsta
teerd dat kinderen met slapeloos
heid gemiddeld weinig zelfvertrou
wen hebben.
Kinderen die slecht slapen en bo
vendien snurken, lopen extra risi
co's. Zo menen onderzoekers van
de Amerikaanse Universiteit van
Liefst 43 procent van de
kinderen tussen 9 en 14
jaar heeft 's morgens
moeite met opstaan,
meldden Amsterdamse
onderzoekers in 2000 in
het blad Journal of Sleep
Research, na onderzoek
onder 449 schoolkinderen.
Verder bleek 15 procent
van de kinderen
slaapproblemen te hebben
en voelde een kwart zich
niet uitgerust op school.
Virginia dat hun IQ^een stuk lager
is, vergelijkbaar met dat van kinde
ren die loodvergiftiging hebben op
gelopen. Anderen leggen een ver
band tussen deze slaapstoornis en
hoge bloeddruk. Marcel Smits:
„Het slaaptekort bij kinderen kan
veroorzaakt zijn door een stoornis
aan de biologische klok. Die staat
verkeerd afgesteld, waardoor ze bij
voorbeeld te laat inslapen en te
laat wakker worden. Een andere
oorzaak is slecht slaapgedrag.
Denk aan kinderen die elkaar in
bed sms'jes sturen."
Door het slaaptekort produceren
de hersenen minder leptine, een
stofje (ook bekend als het honger-
hormoon) dat het gevoel van ver
zadiging regelt. Bij muizen met
een bepaald genetisch defect
werkt leptine niet; ze blijven door
eten en worden moddervet. Smits:
„Ook bij kinderen neemt het func
tioneren van het verzadigingsge-
voel af. Ze voelen zich minder snel
vol, waardoor ze extra risico lopen
op overgewicht. Te veel kilo's en te
weinig slaap veranderen de stof
wisseling, waardoor overdag slape
righeid, moeheid en concentratie
stoornissen ontstaan. Overgewicht
en slaaptekort hebben negatieve
gevolgen voor schoolprestaties."
Volgens de neuroloog kunnen be
paalde voedingsmiddelen of-sup
plementen wellicht de problemen
helpen oplossen. „In Taiwanees
onderzoek zien we dat voedings
supplementen schoolprestaties bij
kinderen verbeteren. Daar staat te
genover dat andere onderzoekers
vorige maand in de Lancet lieten
zien dat kunstmatige kleurstoffen
en conserveringsmiddelen in voe
ding hyperactief gedrag bij kinde
ren bevorderen."
Met voeding kun je dus bepaalde
effecten bereiken, negatief maar
ook positief Op het gebied van
slaapverbetering is er echter niet
zo veel te krijgen. „Er is heel wei
nig bekend over het verband tus
sen voeding en slaap. Je komt niet
veel verder dan het bekertje war
me melk met honing."
Wie in de supermarkt naar pro
ducten voor een betere slaap
zoekt, zal in de schappen weinig
meer aantreffen dan het melk-
drankje Slaap Lekker van zuivelgi-
gant Friesche Vlag. Hieraan is be
halve honing ook het voedingspre
paraat Lactium toegevoegd, een be
werkt melkeiwit dat is ontwikkeld
door het Franse bedrijf Ingredia.
Het zou ontspannende eigenschap
pen hebben en wordt hoofdzake-
Maarten Paulides (28)
ontwikkelde een apparaat
waardoor bestraling en
chemo beter werken op
tumoren in hoofd en hals.
door Florence Imandt
Dr. ir. Maarten Paulides
is gefascineerd door
golfjes. „Alles wat je
niet ziet, vind ik erg
interessant."
Als je golfjes leuk vindt, is het ont
wikkelen van een hyperthermie-
applicator helemaal niet vreemd,
zegt de klinisch fysisch onderzoe
ker: een techneut die zijn kennis
inzet voor de medische weten
schap. Correcter geformuleerd:
Maarten Paulides studeerde aan
de TU Eindhoven af in elektromag
netisme en paste die kennis daar
na tijdens zijn promotie-onder
zoek toe bij het ontwikkelen van
een nieuw medisch apparaat.
Niet zomaar een apparaat, want
als het over een jaar of vier, vijf
daadwerkelijk in de ziekenhuizen
gebruikt wordt, zal het de gene
zingskans van mensen met kanker
in het hoofd-halsgebied verhogen,
is de verwachting. Bijvoorbeeld bij
mensen met keelkanker of uit
zaaiingen van andere kankersoor
ten in de lymfeklieren.
De werking van de applicator van
Paulides is gebaseerd op hyperther
mic oftewel 'verhoogde tempera
tuur'. Door de tumor met micro
golven te verwarmen, wordt de
doorbloeding beter en daardoor
de ontvankelijkheid voor radio- of
chemotherapie. Een principe dat
al langer wordt gebruikt in de kan
kerbestrijding. Maar als het om
kanker in het hoofd-halsgebied
gaat, alleen bij aan de oppervlakte
gelegen tumoren.
Paulides ontwikkelde een apparaat
van waaruit microgolfjes dieper in
de hals hun werk kunnen doen.
Een zeer precies werkje, omdat in
de hals kwetsbaar ruggenmerg en
veel zenuwen en bloedvaten zit
ten. De hyperthermie-applicator is
een cilinder waar je met je hoofd
in gaat en waarin twaalf antenne-
tjes zitten die golven uitzenden
naar de tumor. „Waar de golven el
kaar kruisen, wordt de energie ver
sterkt", legt Paulides uit. „De tu
mor wordt daardoor tot maximaal
43 graden Celsius verwarmd, maar
