'We leveren een dienst aan een organisatie en vervolgens krijg je een internationaal
arrestatiebevel aan je broek Michael Polman van internetprovider Antenna
'Je verwacht ieder
moment de politie'
'We leveren niet uit
PZC Dinsdag 4 december 2007 11
vuile handen
Michael Polman, directeur van de
in Nijmegen gevestigde
internetprovider Antenna, is een
van degenen tegen wie een
arrestatiebevel is uitgevaardigd.
Het is duidelijk een
arrestatiebevel, zegt Polman. „En
niet zoals hier en daar wordt
gesuggereerd een oproep om als
getuige te verschijnen. Je wordt nu
enorm beperkt in je vrijheid."
Hij zegt van het arrestatiebevel
geschrokken te zijn. „We leveren
een dienst aan een organisatie en
vervolgens krijg je een
internationaal arrestatiebevel aan
je broek. Het betekent dat als er
iets op internet wordt
gepubliceerd, in het Nederlands
en voor een Nederlands publiek,
je toch door iemand in een ander
land vervolgd kunt worden
wegens smaad omdat het hem
onwelgevallig is wat er wordt
gepubliceerd. Ook werknemers
van organisaties worden daarmee
vogelvrij. Normaal gesproken ben
je als provider alleen
mede-aansprakelijk als je illegale
informatie verspreidt en je daar
kennis van hebt. We krijgen nu uit
de hele wereld van bedrijven en
wetenschappers verzoeken om
informatie, want dit is een
principiële zaak."
Polman en de anderen tegen wie
een arrestatiebevel is
uitgevaardigd zitten in een
dilemma. Polman: „Er wordt nu
niet inhoudelijk naar de zaak
gekeken. Als we niet naar India
gaan wordt het niet duidelijk dat
er geen sprake is van smaad. Maar
dan blijft het arrestatiebevel ook
in stand. We gaan de beslissing
van de rechter wel aanvechten bij
het Hooggerechtshof van de
deelstaat."
Intussen worden de acht
Nederlanders in hun
bewegingsvrijheid beperkt. Het is
niet verstandig nu naar het
buitenland te gaan, want het risico
bestaat dat ze dan worden
gearresteerd en uitgeleverd aan
India. Polman is er zelfs niet zeker
van dat hij in eigen land veilig is.
„Er wordt wel gezegd dat we niet
zullen worden uitgeleverd, maar ik
hoor van advocaten dat er allerlei
gaten in verdragen zitten
waardoor uitlevering toch
mogelijk wordt. Dus je verwacht
ieder moment een politiebusje
voor de deur. Dat geeft een
unheimisch gevoel. De overheid
steunt ons niet ondubbelzinnig.
Ze zeggen wel dat de
mensenrechten belangrijk zijn,
maar we krijgen geen concrete
steun."
De acht Nederlanders tegen wie een arrestatiebevel is uitgevaardigd, zullen niet aan India
worden uitgeleverd. Dat zegt Sonja van der Meer, woordvoerder van het ministerie van
Buitenlandse Zaken. „Er is geen WOTS-verdrag (Wet Overdracht Tenuitvoerlegging
Strafvonnissen, red.) met India, dus we leveren niet uit." Schone Kleren Kampagne,
Landelijke India Werkgroep en internetprovider Antenna willen dat Nederland er bij India
op aandringt geen internationaal arrestatiebevel via Interpol uit te laten gaan. Van der
Meer kan nog niet zeggen of Buitenlandse Zaken dit verzoek honoreert. „We hebben de
zaak tot nu toe wel op de voet gevolgd. Bij alle zittingen was een vertegenwoordiger van
de Nederlandse ambassade aanwezig. Op politiek niveau is de zaak ook met India
besproken, tijdens het staatsbezoek en het bezoek van de handelsdelegatie", zegt Van der
Meer. „Als Nederland willen we ons niet bemoeien met de rechtspraak van een ander
land, maar dit is wel een zaak die de minister zorgen baart. Want het gaat hier om de
bewegingsvrijheid van Nederlandse staatsburgers en vrijheid van meningsuiting."
Mensenrechtenstrijders die nu zelf voor de rechter moeten verschijnen, het
lijkt de wereld op zijn kop. Toch vaardigde de Indiase rechter zaterdag een
arrestatiebevel uit tegen acht Nederlanders die opkomen voor betere
arbeidsomstandigheden in een kledingfabriek in Zuid-lndia.
„In deze zaak zijn er alleen maar verliezers."
door Joost Bosman en Joost Sijtsma
illustratie Ronald Visser
Nooit had Christa de Bruin van de
organisatie Schone Kleren Kam
pagne (SKK) verwacht dat de
zaak zo'n bizarre wending zou
nemen. Volgens haar heeft SKK
van meet af aan de kledingfabriek Fibres Fa
brics International (FFI) opgeroepen samen
met lokale arbeidsorganisaties de problemen
te bespreken. „Maar FFI heeft direct de agres
sieve benadering gekozen: de lokale vakbon
den via de rechter een spreekverbod opgelegd
en ons een proces wegens smaad aangedaan.
De weg van de dialoog kent FFI niet", zegt De
Bruin.
Naar de motieven kan SKK slechts gissen. „Ze
willen gewoon geen vakbonden in hun fa
briek, ze zijn bang voor onderhandelingen,
bang voor onmogelijke eisen. Daarnaast voe
len ze zich in hun eer aangetast en in diskre
diet gebracht."
De Bruin spreekt onomwonden van een
'schijnproces' tegen SKK en de Landelijke In
dia Werkgroep (LIW), met wie haar organisa
tie half 2006 een rapport de wereld inhielp.
Daardoor kwam de hele smaadzaak aan het
rollen. „Inhoudelijk is de zaak nog niet door
de rechter behandeld. Het is de tactiek van
FFI: door deze intimidatie wordt ons het wer
ken onmogelijk gemaakt."
De Bruin stelt dat FFI ook eigenlijk niet met
SKK zou moeten praten, maar met de lokale
arbeidersorganisaties. „Wij zijn een campagne
organisatie die de organisaties ter plaatse
steunt in hun strijd voor betere werkomstan
digheden. Door gerechterlijke procedures die
nu lopen, zijn de arbeiders uiteindelijk de du
pe. Zij hebben het lef gehad hun nek uit te ste
ken door zich uit te spreken. In deze zaak
zijn er alleen maar verliezers."
De Bruin vreest dat de zaak gevolgen kan
hebben voor andere maatschappelijke orga
nisaties die overal ter wereld opkomen
voor mensenrechten. „Als dit uit de hand
loopt, kunnen zij ook in de problemen ko
men. Dit is een gevaarlijk precedent."
Naast de uitvaardiging van een arrestatie
bevel dreigt de Indiase rechter zelfs de in
ternationale opsporingsorganisatie Inter
pol te laten inschakelen bij een zoekac
tie naar de acht medewerkers van SKK
en LIW. „Als dat gebeurt kunnen wij niet lan
ger vrij reizen", zegt De Bruin. Interpol heeft
weliswaar een clausule, waardoor politiek ge
motiveerde verzoeken tot arrestaties terzijde
kunnen worden geschoven. Maar De Bruin
durft niet te zeggen of dat een garantie is voor
een vrijgeleide. „Een inschatting maken van
het risico is heel lastig. We moeten deze zaak
serieus nemen en heel voorzichtig zijn. Want
dat het zover kon komen, is al heel bizar."
Eén van de belangrijkste afnemers van FFI is
het Nederlandse kledingbedrijf G-Star.
SKK en LIW hebben de fabrikant van onder
meer spijkerbroeken al meerdere keren ge
vraagd zijn invloed aan te wenden voor de
verbetering van de werkomstandigheden bij
FFI. „We zijn er echt niet op uit G-Star defini
tief te laten breken met het bedrijf. Maar ze
zouden hun orders kunnen opschorten, zo
lang de problemen niet zijn opgelost", aldus
De Bruin.
Maar volgens G-Star is opschorting
van de orders helemaal niet no
dig. Woordvoerster Frouke Bruin-
sma stelt dat haar bedrijf in sep
tember nog een onderzoek naar de werkom
standigheden heeft laten uitvoeren in Banga
lore en dat er toen geen onrechtmatigheden
aan het licht zijn gekomen. „De fabriek vol
deed aan alle codes en normen van de OESO
(Organisatie voor Economische Samenwer
king en Ontwikkeling, een wereldwijd ver
band van 30 landen voor sociaal en econo
misch beleid, red.). Bovendien, nu de rechter
deze uitspraak heeft gedaan, kunnen wij niets
meer ondernemen", zegt Bruinsma. Meer ziet
haar bedrijf in de bemiddeling in de smaad
zaak, die momenteel gaande is tussen de In
diase autoriteiten en onder meer het ministe
rie van Economische Zaken. „We hopen dat
de problemen uit de wereld worden gehol
pen. Want ook wij zijn niet blij met deze
rechtszaak."
En zo niet? Wat als het ergste scenario werke
lijkheid wordt en de acht Nederlanders uitein
delijk veroordeeld worden door de rechter in
Bangalore? „Dan zal G-Star zijn positie her
overwegen. Of dat een breuk met FFI bete
kent? Daar kan ik niet op vooruit lopen."
