Maandag, (ont)polderdag
Hoofdrolspelers in Kamerdebat
r-
v2
„Als ik op die dijk sta en uitkijk over de Hedwigepolder, dan denk ik:
Dat gaan we dus gewoon niet doen."
Gerda Verburg (CDA), minister van
Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
Net als de overige kabinetsleden die verant
woordelijk zijn voor de Scheldeverdragen
- staatssecretaris Tineke Huizinga (CU, wa
ter) en minister Maxime Verhagen (Buiten
landse Zaken) - stemde ze vorig jaar vóór
de motie Van der Staaij, waarin gedwon
Kees van der Staaij, Kamerlid voor
de SGP. Hij is naamgever van de door een
ruime meerderheid van de Kamer gesteun
tl.
Verdieping en natuurherstel Westerschelde sinds 2001
i
Zaterdag 1 december 2007 PZC
Kamer en kabinet stevenen af op een harde botsing over
ontpoldering in Zeeland. Maandag staat het debat over de
Scheldeverdragen op het programma. Een Kamermeerderheid wil
die alleen goedkeuren als de regering garandeert dat het niet uitloopt
op gedwongen ontpoldering. Wie doorbreekt de patstelling?
door Ernst Jan Rozendaal
Hoofdschuddend loopt Paul
de Krom door de gangen
van de Tweede Kamer. „Dat
gaat straks helemaal mis."
Het WD-Kamerlid maakt
zich grote zorgen over het debat, aanstaan
de maandag, over de Scheldeverdragen die
zijn gesloten met Vlaanderen.
Nederland kan zich niet veroorloven die
niet goed te keuren. Maar in één ervan is
ook de ontpoldering geregeld van de
Oost-Zeeuws-Vlaamse Hedwigepolder en
de uitbreiding - door ontpoldering - van
het West-Zeeuws-Viaarnse natuurgebied 't
Zwin. Het zint De Krom niet dat goede
landbouwgrond wordt teruggegeven aan
de zee. „Als ik op die dijk sta en uitkijk
over de Hedwigepolder, dan denk ik: Dat
gaan we dus gewoon niet doen."
Als de eigenaren hun grond kwijt wilden,
had het anders gelegen, maar ze weigeren
te verkopen. Een meerderheid van de Ka
mer heeft reeds uitgesproken dat ontpolde
ring niet mag worden afgedwongen. En
dus staat de goedkeuring van de Schelde
verdragen op het spel. In een brief heeft
het kabinet de Kamer gewaarschuwd voor
de gevolgen: „Indien de verdragen onver
hoopt niet in werking zouden kunnen tre
den, zal de relatie met Vlaanderen en Bel
gië zeer verslechteren."
Dat is dus wat er mis kan gaan.
Twee jaar geleden zijn de Scheldeverdra
gen in Middelburg ondertekend. Er lijkt
dan nog weinig aan de hand. Alle betrok
ken partijen profiteren immers van de
overeenkomst. Vlaanderen krijgt de vurig
gewenste derde verdieping van de Wester-
schelde, waardoor de steeds grotere contai
nerschepen Antwerpen kunnen blijven be
reiken. In ruil daarvoor krijgt Zeeland 200
miljoen euro voor natuur en 100 miljoen
euro voor wegen. De natuur rond de Wes-
terschelde, die de afgelopen vijftig jaar ach
teruit is gehold, krijgt een fikse opknap
beurt, tot genoegen van de milieu-organi
saties. Ook de landbouworganisatie ZLTO
stemt in, vanwege de afgesproken compen
satie voor getroffen boeren.
Alleen de Tweede Kamer lijkt niet over
tuigd. SGP-Kamerlid Van der Staaij herin
nert aan een in 1998 aangenomen motie
van zijn voorganger Van den Berg, waarin
ontpoldering ten behoeve van natuur
wordt afgewezen. Ook het CDA heeft twij
fels. Maar, is dan nog de redenering, moe
ten wij in Den Haag tegenhouden wat Zee
land zelf wil?
De provincie heeft namelijk de regie op
zich genomen voor de uitvoering van de
natuurprojecten. In totaal gaat het om 600
hectare. De helft daarvan - Hedwigepolder
en 't Zwin - is al aangewezen in de verdra
gen, het provinciebestuur gaat op zoek
naar de rest. Bij het besluit om mee te wer
ken overwegen Provinciale Staten onder
meer dat ontpoldering in Zeeland op weer
stand stuit 'en in het algemeen als onge
wenst wordt ervaren, doch onvermijdelijk
is'. Vrijwillige medewerking van grondeige
naren is het uitgangspunt.
Als in maart 2006 vijf polders worden aan-
De regering heeft de rijksprojectenprocedu-
re in werking gesteld. In het uiterste geval
kan de benodigde grond daardoor worden
onteigend. Tot grote woede van Veerman
blokkeert de Kamer die mogelijkheid met
een door Van der Staaij ingediende motie.
Zeeland stelt de commissie Maljers in, die
op zoek gaat naar alternatieven voor ont
poldering. Voor de vijf polders in het mid
dengebied, tussen Vlissingen en Saeftinge,
zijn die er wel, voor de Hedwige en
't Zwin blijken die uiteindelijk niet te be
staan, zoals onlangs nog eens is bevestigd
door de Tilburgse professor Jonathan Ver-
schuuren.
Kabinet en Kamer hebben inmiddels de
hakken diep in het zand gezet. De regering
denkt er niet over terug te gaan naar Vlaan
deren om over het onderdeel natuurher-
gewezen in Zeeuws-Vlaanderen en op
Zuid-Beveland zijn de poppen aan het dan
sen. De Zeeuwse boeren komen massaal in
verzet. Ook de ZLTO krabbelt daardoor te
rug. Een meerderheid van de Kamer (SGP,
Christenunie, CDA, WD en later ook SP)
eist van minister Veerman dat ontpolde
ring alleen mag plaatsvinden als grondeige
naren hun land vrijwillig afstaan.
De minister belooft dat hij opnieuw met
de Kamer zal overleggen wanneer zou blij
ken dat dat niet lukt. Een halfjaar later is
het zo ver. Het Zeeuwse provinciebestuur
concludeert dat beter naar alternatieven
kan worden gezocht voor de vijf aangewe
zen polders in het middengebied van de
Westerschelde. Ook zit er geen schot in de
aankoop van de Hedwigepolder en het aan
gewezen gedeelte van 't Zwin.
stel in de Scheldeverdragen nieuwe afspra
ken te maken. Dan staat Balkenende voor
gek.
Bovendien heeft Vlaanderen geen belang
bij een aanpassing van de verdragen. Voor
de natuurbeweging is dat vrijwel zeker aan
leiding een procedure te beginnen bij de
Raad van State, waardoor de verdieping
van de Westerschelde flinke vertraging
kan oplopen. En dan dreigt nog het gevaar
dat de Europese Commissie Nederland op
nieuw in gebreke stelt. Dat is na de tweede
verdieping al gebeurd, maar mede door de
natuurafspraken in de Scheldeverdragen
zette Europa de procedure toen niet door.
De Kamer wil evenmin bewegen. In de
Scheldeverdragen is een artikel opgeno
men dat wijzigingen mogelijk maakt, maar
dat treedt pas in werking na goedkeuring
van het verdrag. En vanaf het ogenblik dat
de verdragen zijn geratificeerd, is de Ka
mer zijn machtsmiddel kwijt.
Wat zijn nog de opties? Kamermoties kan
het kabinet naast zich neerleggen. De
vraag is dan welke consequenties dat
heeft. Gaat de Kamer een minister wegstu
ren vanwege een lapje landbouwgrond in
Zeeuws-Vlaanderen? Aangezien het Schel-
deverdrag de status heeft van wet, is ook
een amendement mogelijk. Amendemen
ten mag het kabinet niet negeren.
Daarvoor is wel de steun van het CDA no
dig en het is al heel wat dat deze partij be
stand lijkt tegen de druk van het kabinet
om de Scheldeverdragen ongewijzigd goed
te keuren. Dat de grootste regeringspartij
vervolgens een amendement steunt dat de
eigen minister-president en de eigen minis
ters Verburg (Landbouw en Milieu) en
Verhagen (Buitenlandse Zaken) vernedert,
is wat te veel gevraagd.
Afgelopen week is koortsachtig naar een
uitweg gezocht. Dat zou een juridisch kei
harde toezegging moeten zijn dat goedkeu
ring van de Scheldeverdragen nooit kan lei
den tot gedwongen ontpoldering. In op
dracht van de Kamer onderzoekt een advo
caat deze uitzonderlijke oplossing.
Zelfs GroenLinks-Kamerlid Wijnand Duy-
vendak, voorstander van ontpoldering en
bepaald geen fan van het kabinet, is ver
baasd over de loop die de gebeurtenissen
hebben genomen. Hij sluit niet uit dat het
debat maandag nog niet wordt afgerond,
om te voorkomen dat er aan het eind van
de middag moties of amendementen lig
gen waarbij maar één conclusie past: dat
het inderdaad is misgegaan.
„Onbegrijpelijk", zegt Duyvendak, „dat ze
het zo ver hebben laten komen."
met medewerking van Rinus Antonisse)
■I «SCHiii
Gerda Verburg
gen ontpoldering wordt afgewezen. Maar
bewindspersonen hebben een andere ver
antwoordelijkheid dat Kamerleden. Ver
burg houdt tot dusver interviews over de
ontpoldering af, omdat het een heikel on
derwerp is waarover elk woord fout kan
vallen. Toch is zij tot nu toe het duidelijkst
geweest over de mogelijkheid dat de rege
ring de Hedwigepolder gaat onteigenen.
Ze suggereerde het tot twee keer toe in
een brief aan de Kamer, waarbij ze één
keer (zonder zijn naam te noemen) de Bel
gische eigenaar Gery De Cloedt als specu
lant wegzette. Dat herhaalde ze in een Ka
merdebat over Europese natuurregels. Als
ze gelijk heeft, is De Cloedt wel wat laat
met cashen. Het lijkt erop dat hij zijn
grond niet vasthoudt om een hogere prijs
te bedingen.
de motie tegen gedwongen ontpoldering.
Bij het bezoek van de Kamerleden aan de
Hedwigepolder, in september, werd hij als
een volksheld ontvangen. Over zijn inzet
maandag is hij duidelijk als altijd. „Wat
zijn de marges als je niet de Scheldeverdra
gen wilt ophouden maar ook geen ope
ning wil bieden om te ontpolderen of te
onteigenen? De verdieping of het verdrag
*«adStB' mjBÈÈÈÊBÊF/i
Kees van der Staaij
Nederland en Vlaanderen In het memorandum van Vlissingen leggen
stellen de langetermijnvisie Nederland en Vlaanderen vast dat er een
voor het Scheldebekken vast, ontwikkelingsschets komt met maatregelen
met het streefbeeld voor 2030. voor de periode tot 2010
Akkoord Nederlandse en Vlaamse
regeringen over ontwikkelingsschets
met een derde verdieping en natuurher
stel door aanleg 600 ha. getijdennatuur.
Zeeland en minister Veerman tekenen overeen- Startnotitie derde
komst; de provincie zorgt voor 600 ha. getijdenna- verdieping verschijnt,
tuur (waarvan 300 ha. in de Hedwige- en Noord- verdieping moet eind
Prosperpolder en uitbreiding van het Zwin). 2007 beginnen.
