'De overlast valt
meestal onder
klein leed'
1 4 j Donderdag 29 november 2007 PZC
Niet alleen met niet-
Westerse allochtonen
hebben we soms moeite,
ook de Oost-Europeanen die
hierheen komen, werken
velen op de zenuwen. Is die
angst terecht?
door Joost de Poel
en Joep Trommelen
De Oost-Europeanen
komen! Pas op. Voor
je het weet nemen
ze je baan in, of de
huizen waarvoor Ne
derlandse jongeren op een wacht
lijst staan. Het is een veelgehoorde
angst sinds op 1 mei de grenzen
werden geopend. Eergisteren
bleek uit onderzoek dat 1.800 Roe
menen in Nederland crimineel
zijn. Het zijn cijfers die ook afstra
len op een veel grotere groep
Oost-Europese migranten: de Po
len. Onterecht meent Piet Emmer,
hoogleraar geschiedenis van Euro
pese expansie en migratie.
„In de historie van Nederland zie
je vaker dat er angst optreedt als
grote groepen migranten op een
land afkomen. Mensen denken al
snel: 'wat zal dat nu weer wor
den?', maar die angst is veel vaker
gebaseerd op mythe dan op werke
lijkheid. Wat ook meespeelt bij de
huidige angst van sommige Neder
landers is het gigantische drama
dat zich heeft afgespeeld met Tur
ken en Marokkanen. Bij die inte
gratie is echt van alles misgegaan."
De vergelijking met die groepen
gaat echter op vele gebieden
mank. „De Polen staan veel dich
ter bij onze cultuur en ons geloof
Dat maakt integratie een stuk mak
kelijker. Ook hebben Polen, een he
le geschiedenis van arbeidsmigra
tie. Polen zijn gewend in het bui
tenland te werken. Dat gebeurde
al in de achttiende en negentiende
eeuw toen grote groepen naar
Duitsland gingen om de oogst bin
nen te halen. En wat denk je van
de mijnbouw in de vorige eeuw.
Pak het telefoonboek van Heerlen
of Geleen en je komt heel wat
Poolse achternamen tegen."
j Ondanks die historie gaat de huidi-
ge stroom Oost-Europeanen, voor-
1 al Polen, wel degelijk gepaard met
problemen. Minister Donner van
1 Sociale Zaken voelde zich deze
i week zelfs genoodzaakt verhalen
over een vloedgolf aan Oost-Euro
peanen die hier wonen en werken
te weerspreken. Volgens hem zijn
dat er dit jaar 100.000, een aantal
dat gelijk is aan eerdere voorspel-
lingen. Ook met de grootste angst
- verdringing van Nederlanders op
de arbeidsmarkt - zou het mee
vallen. De meeste Oost-Europea
nen vervullen volgens hem banen
waarvoor moeilijk Nederlanders
te vinden zijn zoals in de land- en
tuinbouw, de transportsector, de
vleesverwerking en de bouw. Don
ner krijgt steun van Emmer. „Uit
onderzoek in de VS bleek dat de
Mexicaanse migranten daar vooral
de armere bevolking verdringen.
In Europa is verdringing niet dui
Polen in Nederland. Vanaf linksboven met de klok mee: Poolse schilders knappen een oud huis in Utrecht op. Poolse werknemers kleinbehuisd met het
bord op schoot in Zandvoort. Een Poolse uitzendkracht in een tomatenkwekerij. Bloemen verpakken in Aalsmeer. Poolse auto's op een parkeerplaats in
Andijk. foto Rob Huibers/Hollandse Hoogte, ANP, Joost van den Broek en Peter Blok
delijk. Stel aan Nederlanders de
vraag: wat heb je liever? Minder
economische groei zónder buiten
landse arbeiders of een betere eco
nomie mét Polen die af en toe
voor strubbelingen zorgen? Die
keus is voor velen eenvoudig."
Toch wekken 'die strubbelingen'
steeds meer ergernis. Bijna weke
lijks verschijnen verhalen in de
media over hardwerkende Oost-
Europeanen die zich in vele mo
menten van verveling schuldig ma
ken aan drankmisbruik. Vorige
week bleek dat Polen illegaal 'on
ze' vijvers leegvissen. Een Rotter
damse wethouder pleitte al voor
een vestigingsverbod in sommige
wijken en er is morgen zelfs een
'Polentop' waar minister Donner
met de grote steden praat over de
vaak beroerde huisvesting.
„Er is een aantal probleemgevallen
dat negatiefis voor de beeldvor
ming van een grote groep", relati-
veert antropologe Cathelijne Pool
die een proefschrift schrijft over
Poolse migratie in Nederland.
„Een groot deel van de angst is ge
baseerd op onderbuikgevoelens. Ie
dereen kent verhalen van mensen
die hun auto niet meer kwijt kun
nen omdat er veel Poolse auto's op
de parkeerplaats staan. Maar men
praat elkaar ook na. Het beeld dat
ik heb, is dat er wel excessen zijn
en enkele 'overlastpunten', maar
over het algemeen valt het toch
vooral onder 'klein leed'. De zicht
baarheid van Polen kan bij men
sen al angst oproepen. Bijvoor
beeld als een kleine dorpsgemeen
schap ineens met 20 procent aan
Polen te maken krijgt. Een grote
concentratie Polen kan een pro
bleem vormen. En ook als je in
een flat woont en boven je wonen
vijftien Polen, kan dat het woonge
not verminderen."
Volgens de onderzoekster doet de
'spierballentaal' van enkele politici
het beeld van de Polen ook geen
goed. „Ik denk dat als deze groep
tien jaar geleden was gekomen er
toch sprake was geweest van een
andere teneur."
Antropologe Pool en hoogleraar
Emmer schatten in dat, als de Pool
se economie blijft aantrekken, veel
arbeiders zullen terugkeren en dat
de toestroom zal opdrogen. In
2002 bedroeg de werkloosheid in
Polen 19,8 procent, dit jaar zo'n 10.
Pool: „Polen zijn heel aantrekkelij
ke werknemers. Zulk flexibel per
soneel is in Nederland bijna niet
te krijgen. Maar ik denk dat als het
economisch beter gaat in Polen ve
len teruggaan. Maar dan moeten
daar eerst wel de lonen omhoog."
De
angst
voor goed
