Lijst van misdadigers
Boeven te kijk
op internet
1 2 Donderdag 22 november 2007 PZC
Wanted!
Tien jaar geleden wilde het
OM bij de aanhouding van
een verdachte nog niet eens
melden of het om een vrouw
of man ging. Nu wordt onder
zocht of een lijst met de most wanted cri
minelen op internet geplaatst kan wor
den. Met naam en toenaam. En boven
dien een foto. „Het OM is terug in de sa
menleving zullen we maar zeggen. De
muur tussen het OM en het grote pu
bliek wordt langzamerhand geslecht",
geeft WD-kamerlid en voormalig offi
cier van justitie Fred Teeven toe. „Dat
werd hoog tijd." Hij is groot voorstander
van een opsporingslijst op internet.
De juridische haalbaarheid van zo'n lijst
wordt nog onderzocht door de Landelij
ke Selectiecommissie Opsporingsbericht
geving van het OM. Zo is het de vraag of
foto's plaatsen van personen op internet
niet in strijd is met de privacywetgeving.
Maar volgens Diederik Greive, voorzitter
van de selectiecommissie en tevens
hoofdofficier van justitie in Middelburg,
zijn mensen eerder bereid bepaalde pri
vacy op te geven. Zeker als middel om er
ger te voorkomen.
De plannen voor de most wanted-lijst ma
ken deel uit van een nieuwe Aanwijzing
Opsporingsberichtgeving, die uiterlijk
eind volgend jaar in gebruik moet wor
den genomen. In dit document staan de
regels waaraan politie en justitie zich bij
het gebruik van opsporingsberichten
moeten houden.
„Het is duidelijk dat er een andere wind
waait bij het OM", geeft woordvoerder
Evert Boerstra van het OM toe. Harm
Brouwer, voorzitter van het College van
Procureurs Generaal, is voor veel meer
openheid binnen het OM dan zijn voor
ganger Joan de Wijkerslooth. Hij zou
ook geen bezwaar hebben tegen een
most wanted-lijst op internet. „Maar het
onderzoek ernaar is nog niet afgerond.
Het OM heeft dus nog geen officieel
standpunt. Er wordt heel breed gekeken
in hoeverre internet ons kan helpen bij
de opsporing van verdachten."
Daar loert een groot gevaar, stelt straf
rechtdeskundige Henny Sackers van de
Radboud Universiteit in Nijmegen. „Op
Ontsnapte criminelen en
verdachten van zware misdrijven
met foto en signalement op
internet. Het openbaar ministerie
(OM) wil met zo'n lijst
misdadigers makkelijker op
kunnen sporen. Het is een grote
ommezwaai binnen justitie die
jarenlang de privacy van
verdachten hoog in het vaandel
had staan. Er waait een nieuwe
wind door het OM.
door Tanja Kits en Joost Bosman
illustratie Chantal van Wessel
het eerste gezicht niks mis met zo'n lijst.
Het is justitie toegestaan de hulp van het
publiek in te roepen bij opsporing, en
dat gebeurt nu nog maar heel inciden
teel."
Sackers zet echter een groot 'maar' bij
het naming and shaming. „Die gegevens
komen op internet, fouten zijn ontzet
tend moeilijk uitwisbaar." De kans op
persoonsverwisseling is volgens Sackers
niet denkbeeldig: burgers zijn immers
niet opgeleid in het opsporen van men
sen. Daarnaast bestaat het gevaar dat
mensen zelf actie ondernemen op het
moment dat ze een aan de virtuele
schandpaal genagelde crimineel op straat
tegenkomen. Sackers: „Natuurlijk zal het
OM mensen aanraden toch vooral alleen
maar de politie te bellen, maar sommi
gen hebben nu eenmaal de drive op zo'n
moment de held te gaan uithangen. In
die zin herbergt zo'n lijst een groot veilig
heidsrisico in zich."
Het College Bescherming Persoonsgege
vens (CBP) laat weten 'in principe wei
nig bezwaar' te zien in een lijst met cri
minelen op internet. „Maar het moet
wel proportioneel zijn", aldus een woord
voerder. „Bij plaatsing op internet ben je
de regie kwijt. Ie loopt het risico dat ie
mand de rest van zijn leven als verdachte
op het web circuleert."
Het idee van een most wanted-lijst past
in een trend de burger meer bij de op
sporing te betrekken. Zo zet de politie in
Utrecht cold cases (onopgeloste zaken)
op internet om inwoners mee te laten re
chercheren. Verder werkt de politie aan
een telefonisch netwerk waarmee ze bur
gers wil vragen uit te kijken naar ont
snapte misdadigers of vermiste perso
nen. Hoewel een proef met het zogehe
ten 'Burgernet' in Nieuwegein succesvol
verliep, is de landelijke invoering van het
systeem vertraagd. Veel korpsen maken
ondertussen gebruik van SMS-Alert,
waarbij ze sms versturen om vermiste
personen op te sporen.
Fred Teeven ziet geen enkel probleem in
de schending van privacy bij publicatie
van een lijst. Hij is niet bang dat er on-
schuldigen op terecht komen. „We heb
ben het wel over zware misdrijven waar
minimaal acht jaar gevangenisstraf op
staat. Als ik van een moord word ver
dacht en de politie is op zoek naar mij,
maar ik ben onschuldig, dan meld ik me
toch even? Om te vertellen hoe het zit.
Als iemand onvindbaar is voor de poli
tie, dan heeft hij klaarblijkelijk wat te ver
bergen."
Tweede Kamerlid Jan de Wit van de SP
is veel voorzichtiger: „Op zich ben ik
geen tegenstander van zo'n opsporings
lijst, maar ik vind dat je heel erg zorgvul
dig moet zijn. Bovendien moet er goed
geregeld worden dat je ook van de lijst af
kan. Er circuleert binnen de EU een
zwarte lijst van mogelijke terroristen.
Daar staan vast ook onschuldigen op. De
vraag is, hoe komen die er weer af"
Zou de zaak anders liggen als het om ver
dachten van terreuraanslagen ging? We
tenschapper Sackers vindt dat daarvoor
in principe dezelfde privacy- en veilig-
heidsbezwaren onverkort gelden. „Maar
tegen het openbaar maken van de identi
teit van terreurverdachten heb ik minder
bezwaar dan die van gewone criminelen.
Dat heeft ook met de huidige tijdgeest te
maken, er bestaat meer terreurdreiging
dan vroeger. Bovendien maken terroris
ten veel willekeuriger slachtoffers dan cri
minelen."
Toch overheerst bij Sackers de voorzich
tigheid. „Het gaat redelijk goed met de
misdaadbestrijding, er worden meer
mensen aangehouden en zaken opgelost.
Maar er heerst tweespalt: er zijn mensen
voor wie je niet ver genoeg kunt gaan in
de misdaadbestrijding. Daarnaast heb je
hen voor wie de bodem van fatsoenlijke
rechtspleging in zicht begint te komen.
Ik hoor toch wel tot de laatste groep."
1,60
1,55
1
