Rijk van de ambachtsheren
Het is duidelijk wie de avond bepalen
PZC Zaterdag 17 november 2007 1 9
Ambachtsheren zorgen
voor de bouw van de to
ren in Wemeldinge; la
ter volgt de stenen kerk.
foto Willem Mieras
Over de mensen die in de
middeleeuwen leefden in de
Zeeuwse dorpen is niet zo
veel bekend. Oud-hoogle
raar C. Dekker schreef een
boek over zijn geboortedorp
Wemeldinge vóór 1600,
waarin ambachtsheren en
kerk een voorname plaats in
nemen. Zijn bevindingen
kunnen doorvertaald wor
den naar andere dorpen.
door Rinus Antonisse
Lange tijd bepalen de ambachtsheren in
de Zeeuwse dorpen het leven. Lieden
van hoge en lage adel. In Wemeldinge
zijn het vooral kleine ambachtsheren -
in 1331 liefst 44 - die er de dienst uitmaken,
meldt C. Dekker in zijn boek Een Zeeuws dorp
in de Middeleeuwen. Ze hebben grote invloed
op het dagelijks en kerkelijk leven.
Voor Wemeldinge bestaan bronnen over am-
bachtsheerlijke geslachten tussen 1300 en 1600.
Dekker volgde de lotgevallen van drie geslach
ten, de families van het Blauwhuis, van Schou-
dee en Rijn. Centrale rol speelt het grondbezit:
hoe meer land, hoe meer invloed. Conflicten
over erfenissen duiken regelmatig op.
In de tweede helft van de 11e eeuw en het be
gin van de 12e vestigen de ambachtheren hun
lokale gezag onder meer door op bestaande
woonhoogten of kunstmatige heuvels (vlied
bergen) versterkingen te bouwen. Wemeldinge
heeft er wel vier, de nog bestaande berg is met
10 meter de hoogste die in Zeeland bewaard is
gebleven. Drie ervan liggen bij de kerk, het
oudste deel van Wemeldinge. Vanaf de late 11e
eeuw komt de Dorpsdijk als bewoningsconcen-
tratoe in beeld. Anders dan in veel dorpen
vormt de kerk in Wemeldinge daarom niet het
middelpunt. De ambachtsheren zorgen eerst
voor de bouw van een toren (begin 14e eeuw),
later volgt een stenen kerk.
De belangrijkste gebeurtenis in het dorpleven
noemt Dekker de afschaffing van de katholieke
eredienst en de invoering van de calvinistische
in 1578/79. Van hogerhand opgelegd en de be
volking in Wemeldinge ondergaat dat gelaten.
De godsdienstige ommekeer verloopt geleide
lijk, wel eisen invasies van de watergeuzen, ge
paard gaande met verwoestingen waaronder
de versterkte boerderij het Blauwhuis, hun tol.
In 1579 krijgt Wemeldinge de eerste hervorm
de predikant, Gelein Adriaansz van Soutelan-
de. Hij treft een kerk aan waarin de katholieke
altaren en beelden met geweld zijn verwijderd.
Het aantreden van hervormde schoolmeesters,
in de loop van 1580, brengt vaart in de aanvaar
ding van de hervormde leer en praktijk onder
de bevolking. De mensen schikken zich naar
de nieuwe regels die van kracht worden. Noch
tans duurt het zo'n tien jaar voordat sprake is
van een georganiseerde hervormde gemeente,
met kerkenraad (en mogelijk diakenen).
De bezittingen van de katholieke kerk worden
gewoon overgenomen. Uitzondering vormen
de goederen van de Johannietercommanderij,
eigendom van het Catherijneconvent in
Utrecht. De gebouwen bij Wemeldinge wor
den in 1572 verwoest; de gronden pas in de 17e
eeuw verkocht. Min of meer vanaf de hervor
ming verdwijnt langzaam maar zeker de in
vloed van de ambachtsheren, al houden ze nog
enkele historische rechten. Eind 16e eeuw is er
nog maar één Wemeldingse ambachtsheer uit
de oude geslachten over, Adriaan Foortsz Rijn.
Nieuwe rijken uit Goes nemen de fakkel over.
Een Zeeuws dorp in de Middeleeuwen. Wemeldin
ge voor het jaar 1600. Door C. Dekker. Uitgave
De Koperen Tuin, Goes. Prijs 22,so.
door Melita Lanting
Laten we even voorstellen:
Vlinder, Spooky, Saartje,
Binky, Boy, Roy, Chica,
Wasda en nog een paar
kleine druktemakertjes. Het is
volle bak bij de maandelijkse
puppyparty van de dierenarts.
Al bij binnenkomst is duidelijk
wie hier de avond bepalen. De
kleine viervoeters buitelen over
elkaar heen en het is oppassen
om niet op een te trappen.
De puppyparty is enerzijds om
de kersverse bazen te informe
ren en anderzijds om de kleine
pups op een vrolijke manier ken
nis te laten maken met de dieren
arts. „Dan komen ze de volgen
de keer binnen met het idee:
hier wil ik wel naar toe want
hier was het leuk", zegt assistent
Dianne van den Heuvel. En leuk
vinden de meeste honden het
wel alhoewel Wasda (een piep
kleine bruine kruising tussen
een teckel en iets anders) op een
gegeven moment wel heel erg
onder de voet wordt gelopen
door de grote pups. De rest van
de avond zit Wasda dan ook vei
lig bij baasje Micheal in de trui.
Ook een beetje trillerig zijn Binc-
ky en Boy. De twee chihuahua's
zijn ook wel heel erg klein in ver
gelijking met boxer Chica of re-
triever Roy. „Maar ze zijn hele
maal geweldig", zegt baas René
Schippers van Binky. De avond
begint met gezondheid: inentin
gen, teken (haal ze weg met een
speciale tekenpen) en voeding.
„Geef ze alleen speciaal puppy-
voer, niet teveel en geen voe
dingssupplementen. Daarmee
kan je veel verpesten", zegt die
renarts Astrid Assinck. „Vooral
een kleine hond heeft de neiging
om een bijzettafeltje te worden."
En terwijl Vlinder aan de ene
kant uitprobeert hoe mijn vest
smaakt en Jack Russell Saartje
aan de andere kant piept en aan
het oor likt, liggen Roy en chico
en een bobtail op de grond el
kaar uit te dagen. Na ruim een
half uur zijn de meeste pups het
stilzitten helemaal beu en dus is
het tijd voor een plas- en uitraas
pauze. Daar wordt gretig gebruik
van gemaakt. Ook door Vlinder
die vakkundig bezig gaat om de
plant in de hal te ontdoen van al
le blaadjes. Daarna geeft Dianne
wat opvoed- en gedragsadviezen
en dat maakt de tongen wel los.
Want wat te doen als de hond
de bench onder plast? Of de ver
velende gewoonte heeft ontwik
keld om de baas telkens in de te
nen te bijten? 'Negeren' is het ad
vies. Er wat van zeggen betekent
aandacht en dat is leuk. Alleen
of dat helemaal werkt als een
hond aan je teen hangt valt te be
twijfelen. „Misschien moet je
hem dan alleen even oppakken
en in de bench zetten zonder
iets te zeggen. Dan is de lol er
vanzelf vanaf"
