in een leisteenmijn
rö
v33
PZC Zaterdag 17 november 2007
Een mijnkarretje symboliseert de betekenis van de mijn.
JsJ»l
Antwerpen
neder
land
BELGIË
Brussel
Luik
Sankt Vith
I^K-luxe
bur
Rondleidingen in bezoekers
mijn Schieferstollen Recht (bij
St. Vith) zijn op aanvraag te
boeken. De entree bedraagt 7
euro, groepen 6 euro per per
soon. De rondleiding, inclusief
informatieve film, duurt 1,5
uur. Info: 0032-80570067 of
info@schieferstollen-recht.be
of zie
www.schieferstollen-recht.be
'Kathedraal
Sinds enige tijd is de
leisteenmijn Recht bij het
Belgische St. Vith open voor
het publiek. Toeristen
kunnen er zien hoe vroeger
met de hand 750 kilogram
zware brokken blauwsteen
werden gewonnen.
door Wiel Beijer
foto's Schieferstollen Recht
De 'kathedraal' noemen
de werkers van de lei
steenmijn de 14 meter
hoge ondergrondse ont
ginningshal, waar een eeuw gele
den de leisteen werd gewonnen.
In die 'kathedraal' staan we plots
voor een stenen grafkruis. 'Hier
rust Nicolas Zangerle', is er in sier
lijke letters in gegraveerd.
Op het kruis staat te lezen dat Zan
gerle op 2 augustus 1884 in deze
mijn dodelijk werd getroffen door
een enorme steen die door een
breuk naar beneden viel. Van die
dodelijke blauwsteen werd het
kruis op Zangerle's graf gemaakt.
Nicolas Zangerle was een nazaat
van steenhouwers uit het
Patznautal in het Oostenrijkse Ti-
rol. Deze vaklieden vestigden zich
in 1725 in Recht, een dorp tussen
Malmedy en St. Vith in de huidige
Duitse Oostkantons van België,
om de daar gewonnen blauwsteen
te bewerken.
Van die Oostenrijkers leerden an
dere inwoners van Recht het hand
werk.
De steen was niet alleen bruikbaar
om er sacrale kunst van te maken,
zoals fraaie grafkruisen, wijwater
bakken of doopvonten, maar ook
voor het vervaardigen van onder
meer troggen, gootstenen, venster
banken, deurposten en trappen. In
de bloeitijd waren in het dorp tien
familiebedrijven actiefin de
blauwsteenindustrie.
De blauwsteen werd in Recht en
omgeving eeuwenlang bij dag
bouw in steengroeven gewonnen.
In t886 vatten de gebroeders Mar-
graffhet plan op om diep in de
berg leisteen te gaan winnen. Die
leisteen was gewild voor het ma
ken van daken. Halverwege de
berg werd een mijngang gegraven.
„De mijnwerkers vorderden in die
tijd zo'n 30 centimeter per dag",
weet Didier Landers, initiatiefne
mer van de bezoekersmijn Schie
ferstollen Recht.
„Er werd eerst een eerste tunnel
gegraven en van 1890 tot 1895
werd een stuk dieper een tweede
mijntunnel gegraven. Die gaat
zo'n 60 meter onder de top bijna
horizontaal de berg in. Pas toen ze
300 meterdiep in de berg waren,
werd de eerste leisteen van bruik
bare kwaliteit gevonden."
Samen met Didier Landers en de
Nederlandse gids John van Broek
hoven, die als vrijwilliger in de lei
steenmijn actiefis, gaan we onder
gronds.
De gele veiligheidshelmen die we
moeten dragen, blijken niet alleen
voor de show te zijn. De 400 me
ter lange gang die naar het duiste
re hart van de berg voert, is name
lijk maximaal 1.80 meter hoog.
Zonder gebruik van een helm kun
je op sommige plekken je hoofd le
lijk stoten.
Omdat in de tunnel con
stant overal regenwa
ter door dunne spleten
in het gesteente drup
pelt, kunnen bezoekers die geen
jas bij zich hebben een geel regen
jack lenen. Dat beschermt tegelijk
een beetje tegen de kou. „Het
wordt hier nooit warmer dan 7 gra
den en er heerst constant een
luchtvochtigheid van bijna 100
procent. Dan weet je wel dat het
werk hier niet echt gezond was",
zegt Van Broekhoven.
Wij wandelen steeds verder de
berg in. Halverwege de vierhon
derd meter lange tunnel bereiken
we een plek die extra beveiligd is
met dikke stalen balken, stenen en
beton.
„Dat was nodig, anders stort de
hele zaak hier in. Toen we met het
herstel van de mijngang bezig wa
ren, hebben we op deze plek liefst
twee jaar oponthoud gehad. De
boel was hier over een lengte van
28 meter ingestort", vertelt Didier
Landers, die in 1998 samen met an
dere vrijwilligers is begonnen aan
de restauratie van de mijn.
Dan verlaten we de smalle mijn
gang en komen in de ruime 'kathe
draal'. Die is met een luchtschacht
verbonden met de erboven gele
gen oudere mijngang. „De schacht
is tevens nooduitgang. Tijdens het
Ardennenoffensief van 1944 werd
Recht zwaar gebombardeerd en
schuilden in de 'kathedraal' wel
dertig tot veertig dorpelingen voor
de bommenregen", weet Didier
Landers.
In de uiterste hoek van de 'kathe
draal' is op een wand het jaartal
1908 geschilderd, het jaar waarin
de productie in deze mijn werd
stilgelegd. De laatste dagbouw
blauwsteengroeve in Recht werd
in 1920 gesloten. Bijna honderd
jaar na de sluiting heropent de ver
eniging de leisteenmijn als bezoe
kersmijn.
