Onder de grond
woedt een oorlog
PZC Dinsdag 13 november 2007 31
Gewoon vuurzwammetje
Een wat oudere, opgekrulde zalmzwam foto's Elias de Bree
Duinstinkzwam, met aan de voet resten van het duivelsei
Een wereld vol bovisten
De groene knoiamaniet vergiftigt je door lever en nieren uit te schake
len.
Als alle sporen uit zouden komen, was de hele wereld in drie jaar be
dekt met reuzenbovisten.
Paddenstoelen vormen een belangrijke voedselbron voor grote en klei
ne dieren (insecten).
Of een paddenstoel giftig is, kun je niet proeven.
Boven de duintoppen bidt
een torenvalk. In het helm
gras ver onder hem lopen
voorovergebogen acht figu
ren. Eef Arnolds staat stil,
plukt een paddenstoel tus
sen het gras uit en determi-
De zeer giftige
groene knoiamaniet.
foto Mechteld Jansen
gespot, maar is hier behoorlijk alge
meen. Typerend is de kruisdistel-
oesterzwam; die vind je bij kruis-
distels, op de dijken. Zeeland is
ook de grootste vindplaats van de
lederster."
In de binnenduinen is de kans op
een ontmoeting met de zalm-
zwam groot. Die was tot voor een
jaar of vijftien zeldzaam, maar is
dankzij de iepziekte sterk in aantal
toegenomen. Deze mooie, roze
paddenstoel parasiteert namelijk
op dood iepehout en dat ligt er
hier volop.
Het is niet ongebruikelijk dat een
inventarisatie honderd tot twee
honderd soorten oplevert, maar
het kan verkeren. Een nachtje
vorst of een periode van oosten
wind en alles is weg. Vandaag is
een middelmatig dagje en toch
wordt steeds weer een nieuwe
vondst bij Arnolds aangemeld.
De expert, die speciaal voor deze
klus is ingehuurd, ziet razendsnel
met welke soort hij te maken
heeft. Hij streept in zijn hoofd
tien, vijftien punten af en
hoeft daarbij amper zijn
handboek op te slaan.
Een goed padden-
stoelenboek geeft in
formatie over kleur,
steel, hoed, plaatjes,
verkleuring bij breuk,
kleur van de sporen,
vindplaats, geur, smaak
en zo nog wat zaken.
Arnolds steekt een stukje
in zijn mond. Zoet, bitter of
scherp? Hij knijpt in de hoed en
ruikt. De kleine russula geurt naar
ingeblikte appelmoes, de zieken-
huisboomkorst naar lysol, de gerib
belde satijnzwam naar snijbonen.
Andere soorten naar 'oude stoom
locomotief, oranjebloesem, zwem
bad, anijs, kokende topinamboer,
levertraan of maggi. Echt waar.
„Het mooie van paddenstoelen de-
Vlnr. amateurmycologen Loek de Bruin en Roelof Bijl, en mycoloog Eef Ar
nolds. foto Mechteld Jansen
neert. Elias de Bree pakt zijn
pen en noteert: duinveldrid-
derzwam in kwadrant
30-402, de buitenste zeedui
nen van Oranjezon. Vier uur
later maakt de student bos-
en natuurbeheer de balans
van die middag op: 58 soor
ten, waarvan vier die binnen
het project nog niet eerder
gevonden waren. Dat brengt
het totaal, op 5 november
2007, op 590 soorten.
door Ondinc van der Vleuten
Onder onze voeten woedt
een oorlog, zegt padden-
stoelendeskundige (my
coloog) Eef Arnolds. Pad
denstoelen, dat zijn de vruchten -
of bloemen, zo u wilt - van schim
mels die in de aarde een strijd op
leven en dood voeren. Ofwel, om
grondgebied en voedsel.
Ook hier, in het waterwingebied
Oranjezon, is er geen stukje aarde
meer dat niet al 'bezet' is.
Vanmiddag trekt Arnolds als ex
pert mee met een gezelschap ama-
teur-mycologen, die voor het
Zeeuwse Landschap inventarise
ren hoe het in de provincie staat
met de paddenstoel. Vraag aan Ar
nolds: bestaan er typisch Zeeuwse
paddenstoelen? „Jazeker. Soorten
die normaal zijn voor het Middel
landse Zeegebied kun je ook hier
aantreffen, vanwege het zachte
zeeklimaat. De populierleemhoed
bijvoorbeeld wordt elders zelden
termi-
neren is dat je
er al je zintuigen bij
gebruikt", zegt Arnolds.
„Ook de tastzin. Het ijszwamme-
tje bijvoorbeeld voelt heel koud
aan, door het slijm dat erop zit."
Wat het determineren extra moei
lijk maakt, is dat een paddenstoel
in die één tot zeven dagen van zijn
leven soms aanzienlijk van gedaan
te wisselt. Zo zit de duinstink
zwam aanvankelijk in een zoge
naamd 'duivelsei'.
„Determineren leer je door heel
veel te kijken en vergelijken. En
dan nog is het soms nodig micro
scopisch onderzoek te doen om
uitsluitsel te krijgen over de
soort."
Hij zet voorzichtig een vuurzwam
metje terug. Mooi rechtop. Zo. Die
kan weer doorgaan met het ver
spreiden van sporen.
Meer weten? De grote paddenstoelen-
gids voor onderweg, door Ewald Ger-
hardt. ISBN 90 50210 653-3 en www.my-
cologen.nl.
Een zeldzame waarne
ming: misvormde duin-
franjehoed.
foto Elias de Bree
