de nieuwe
industriële
revolutie?
De basisgedachte:
'Afval Voedsel'
j v17
PZC Zaterdag 10 november 2007
Let's Cradle:
Cradle to Cradle (CiC) staat voor
duurzaam produceren van wieg
tot wieg. Volgens C2C-adepten
staan we aan de vooravond van
een nieuwe industriële
revolutie, waarin ooit alles
herbruikbaar zal zijn. Een
win-win-concept voor de
milieuactivist én de
multinational?
door Ron Buitenhuis
illustratie Ruben L. Oppenheimer
Iedereen heeft het er over: Bill Gates,
de paus, Oprah Winfrey, politici van
China tot Amerika, topmanagers
van Ford en Nike, de directies van
Schiphol en Océ, beleggers van het
ABP, wethouders in Almere en Venlo.
Duurzaamheid is het absolute toverwoord.
De opmars van het Cradle to Cradle-con
cept - een kringloop van 'wieg tot wieg' -
lijkt dan ook niet meer dan logisch.
Wat twee jaar geleden begon als een visie
van de Duitse chemicus Michael Braungart
en de Amerikaanse architect William Mc-
Donough op duurzaam ontwerpen en pro
duceren, is inmiddels in de hoofden en in
de harten van honderdduizenden mensen
geslopen. Niet alleen bij milieuactivisten
en natuurbeschermers. Juist ook bij de
multinationals, fabrikanten en onderne
mers. Dat alleen maakt het al uniek. Voor
het eerst kunnen twee, op veel fronten ge
zworen tegenstanders elkaar de hand rei
ken in een idee waar ze beiden beter van
lijken te worden.
'We moeten niet minder consumeren,
maar juist méér'. Dat klinkt provocerend
in tijden waarin de wereld zich zorgen
maakt over klimaat, milieuvervuiling en
uitputting van natuurlijke voorraden.
Maar Braungart en McDonough willen
met hun C2C-concept bewijzen, dat econo
mische groei helemaal niet ten koste hoeft
te gaan van het milieu.
De visie oogt simpel. We moeten uitslui
tend nog intelligente producten ontwer
pen, gemaakt van volledig afbreekbare ma
terialen, die we steeds weer terug kunnen
geven aan biologische of technische kring
lopen. Veilige restproducten worden zo
weer voedsel voor natuurlijke organismen.
Stoffen die niet afbreekbaar zijn, moeten
hoogwaardige grondstof zijn voor nieuwe
producten in de technosfeer. Als je er dan
ook nog voor zorgt dat er tijdens de fabri
cage geen schadelijke afvalstoffen ont
staan, heb je een kringloop waarin niets
verloren gaat. Dat klinkt utopisch, maar
eerste aanzetten stemmen hoopvol. Zo is
het boek Cradle to Cradle niet van papier,
maar van biologisch afbreekbaar kunststof
gemaakt dat nadien opnieuw als glossy
kan worden gebruikt. Ook de inkt kan wor
den gescheiden en, anders dan bij papier-
inkt, opnieuw als inkt dienst doen. Om
het milieu leefbaar te houden zijn fabrikan
ten en consumenten de laatste decennia
vooral bezig met producten 'minder
slecht' te maken. We kiezen voor schonere
grondstoffen, het zuiniger maken van het
product in gebruik en het optimaliseren
voor recycling. Ofwel: doe meer met min
der om de schade te beperken. Maar dat
leidt in de meeste gevallen nog altijd tot
groeiende afvalbergen en vervuiling, zeg
maar het productiemodel van Cradle to
Grave (van wieg tot graf).
materialen meer verloren gaan.
Ford heeft in Amerika nu een milieuvrien
delijke fabriek die alleen al 35 miljoen dol
lar per jaar bespaart doordat afval- en re
genwater gezuiverd worden door groene
planten op de daken. Nike heeft een sport
schoen, geproduceerd zonder milieubelas
tende looi- en lijmstoffen, die na gebruik
snel demonteerbaar en volledig recycle
baar is.
In Nederland moeten er te zijner tijd rond
Almere 60.000 nieuwe woningen worden
gebouwd volgens het C2C- principe. En
het distributieknooppunt Venlo en de Flor-
iade in Noord-Limburg krijgen in 2012 een
compleet C2C-aanzien.
McDonough is inmiddels een graag gezie
ne gast op het Witte Huis, want zijn mi
lieustrategie pleit niet voor versobering en
minder consumptie, integendeel. Consu
mentisme, overvloed, economische groei
en een schoon milieu gaan er hand in
hand, en daar hebben Amerikanen als
geen ander oren naar.
De Maastrichtse professor Pirn Martens,
hoogleraar Duurzame Ontwikkeling, doet
het pijn aan de oren. Hij waarschuwt juist
voor ongebreideld consumentisme. „Met
een aantal succesvolle projecten ontketen
je nog geen industriële revolutie. We moe
ten niet alleen duurzaam produceren, we
moeten ook onze leefstijl aanpassen. We
kunnen niet op deze schaal doorgaan met
het verbruiken van grondstoffen en belas
ten van het milieu. Het Cradle to Cradle-
concept heeft zeker potentie, maar er
wordt volgens mij wel erg vroeg gejuicht."
Neem de witte reflectorpaaltjes langs de
weg. Ze worden gemaakt van oude petfles-
sen of autobanden. Dat lijkt op perfect re
cyclen. Maar door het weer en UV-licht
worden de paaltjes snel bros en vaal. Daar
bij sijpelen zwavel en andere schadelijke
stoffen de berm in. Na enige tijd gaat het
paaltje alsnog het stort op. Het eindresul
taat: niet de terugwinning van nuttig mate
riaal, maar de verspreiding van gifstoffen
en het verspillen van hoogwaardig materi
aal. Geen re-cycling maar down-cycling.
Braungart en McDonough dagen de we
reld uit om producten, maar ook gebou
wen en steden, intelligenter te ontwerpen
en om productieprocessen schoon en voor
al 'eco-effectief in te richten, met als uit
gangspunt de basisgedachte 'Afval Voed
sel'. Puttend uit hun ervaringen met het
(herontwerpen van producten, proberen
ze te bewijzen dat eco-effectiviteit hét ant
woord is. Een win-win-concept, voor zo
wel de milieuactivist als ook de fabrikant/
ondernemer.
Staan we aan de vooravond van
een nieuwe industriële revolutie?
Die vraag komt te vroeg, maar het
is onmiskenbaar dat de kring van
opdrachtgevers met de dag groeit: van mul
tinationals als Ford, Unilever, Nike, meu
belgigant Herman Miller, BP en BASF tot
een land als China, waar zes nieuwe, volle
dig op C2C gebaseerde steden gaan verrij
zen. Het officiële Chinese regeringsbeleid
richt zich al deels op een circulaire econo
mie, waarin geen grondstoffen, energie en
