is klaar met leven
'Mensen draven maar
door en de dood...
ach, dat zien we wel'
v12
Zaterdag 10 november 2007 PZC
Tiny Muskens
11 december 1935: Tiny
Muskens wordt geboren in
Elshout
1956 -1962: priesteroplei
ding op grootseminarie in
Haaren
1962: Muskens wordt gewijd
als priester van het bisdom
Den Bosch
1966 -1969: Studie missiolo-
gie aan de Katholieke Univer
siteit Nijmegen
1970 -1978: Secretaris van
de Indonesische bisschoppen
conferentie in Jakarta. Hij
werkt aan verschillende stan
daardwerken over de geschie
denis van de katholieke kerk
in Indonesië
1978 -1994: Rector van het
Nederlands College in Rome,
de uitvalsbasis van de Neder
landse bisschoppen
1994 - 2007: Bisschop van
Breda
2004: Publicatie autobiogra
fie Wees niet bang
2007: Publicatie boek Op
maat tot eeuwigheid
1 december 2007: Afscheids-
viering in de Sint Antoniuska-
thedraal in Breda
2 februari 2008: Intrede als
monnik in het klooster van
de benedictijnen in Teterin-
gen
Bisschop
Muskens
Bisschop Tiny Muskens (71) van Breda heeft zijn ambt neergelegd.
Paus Benedictus aanvaardde onlangs zijn ontslag. Twee keer werd
Muskens getroffen door een herseninfarct. Sindsdien is hij eerder
moe, zijn drakke bestaan als bisschop wordt hem te zwaar. Hij trekt
zich terug in een klooster. „Ik verlang naar de eeuwigheid."
door Carine Neefjes foto's Phil Nijhuis
Gewichtheffen doet de bis
schop niet meer, wel rek- en
strekoefeningen. Iedere och
tend, om kwart voor zeven.
Daarna maakt hij zich klaar
voor het gebed in zijn privékapel, een klei
ne, intieme ruimte, compleet met kansel
en gestoffeerde kerkbanken. Samen met
de twee dames uit zijn ambtswoning, viert
hij hier de eucharistie. Dan kan de dag be
ginnen, bisschop Muskens is wakker.
Hij ontvangt in zijn statige werkkamer.
Overal ligt leesvoer: nationale en interna
tionale kranten, een uitpuilende boeken
kast met drieduizend exemplaren: van de
Bijbel naar Turks Fruit tot en met het com
plete werk van A.F.Th, van der Heijden.
Alles moet weg, als de bisschop straks zijn
intrede doet in het klooster van de bene
dictijnen in het Brabantse Teteringen.
Daar, in een bescheiden kamer met bed,
tafel, stoel en een boekenkast, is geen
plaats voor bezit. Met pijn in het hart
neemt hij afscheid van zijn boeken.
De monnik Muskens wil niets liever. Ver
weg van het aardse leven, wil hij zich in
rust, stilte en gebed voorbereiden op de
dood. „Ik ben klaar met het leven", zegt
hij vastberaden.
Het klinkt alsof u al op uw sterfbed ligt.
„Nee hoor, integendeel. Ik heb de energie
om een nieuw leven te beginnen. Een gees
telijk leven. Ik voel een sterke drang om
mij volledig te wijden aan God. Om het le
ven in eeuwigheid voort te zetten. Na de
dood wil ik in Hem voortleven. Dat maakt
mij gelukkig.
In mijn werk als bisschop ben ik voortdu
rend aan het rondrennen. Van een kerk
dienst naar een internationale conferentie
en tussendoor moet ik ook nog allerlei pa
rochies bezoeken. In die hectiek kan ik de
volledige toewijding tot God niet opbren
gen.
Eigenlijk zou iedereen zich moeten voorbe
reiden op de dood. Mensen draven maar
door en de dood... ach, dat zien we wel.
Wie het leven in eeuwigheid Omarmt, als
het ware vriendschap sluit met de dood,
wordt ook gelukkiger in het heden. De
angst voor de dood verdwijnt."
Een jongensdroom gaat in vervulling: als
kind wilde u al monnik worden.
„Ja, sommige monniken uit dit klooster
ken ik nog uit mijn jeugd. Ik zat op het se
minarie en moest een keuze maken: door
leren voor priester of monnik worden. De
rust, de stilte en het gebed, de discipline
van het kloosterleven, trokken mij zeer
aan. Eenmaal tijdens een bezoek in het
klooster, sloeg de twijfel toe. Opeens besef
te ik dat ik het geloof eigenlijk wilde delen
met andere mensen. Er ontstond een be
hoefte om op de kansel te klimmen en te
preken, de mensen toe te spreken. Toen
heb ik besloten om priester te worden."
Die drang om zijn mening te verkondigen,
heeft hem tot een nationale beroemdheid
gemaakt. Nadat hij jarenlang als priester in
het buitenland werkte, onder meer in In
donesië en Italië, zet Muskens in 1994
weer voet op Nederlandse bodem.
Hij wordt bisschop van Breda en geldt
sindsdien als hét progressieve geluid bin
nen de katholieke kerk. Muskens toont be
grip voor armen die een brood stelen, wil
het verplichte celibaat voor priesters af
schaffen en pleit voor het verstrekken van
condooms in Afrika om aids te voorko
men. Ideeën die haaks staan op de leer van
de katholieke kerk.
Heeft u wel eens ruzie met de paus gehad
„Nooit, ook niet met zijn voorganger paus
Johannes Paulus II. Ik heb zelfs nooit een
boze brief uit Rome gekregen. In de katho
lieke kerk kan je meer zeggen dan men
denkt. Ie kan een discussie in gang zetten,
zonder dat je meteen gelijk krijgt."
U bent wél teruggefloten door de bisschop
pen. Toen u in 1999 pleitte voor het verstrek
ken van condooms in Afrika, veegde de meer
derheid van de Nederlandse bisschoppen uw
idee van tafel.
„Zij waren het niet met mij eens. Dat ge
beurt wel vaker. Dat weerhoudt mij er
niet van voortdurend aandacht te vragen
voor het aidsprobleem. Dagelijks overlij
den zesduizend mensen als gevolg van de
ze ziekte. Kijk, hier op de revers van mijn
pak, draag ik een speld die de internationa
le strijd tegen aids symboliseert. Op elk
van mijn vier kostuums heb ik zo'n ding.
Overal waar ik kom, krijg ik daar positieve
reacties op. De bisschoppen, nee, die zeg
gen daar nooit iets over. Dat kan mij niets
schelen. Zoals een Belgische collega het
zegt: ik doe aan vooruitziende ongehoor
zaamheid."
Toch tekende u destijds het document waarin
bisschoppen condoomgebruik verbieden. Het
geloof is sterker dan uw opvattingen.
„Ja. De solidariteit met de kerk wint van
mijn persoonlijke mening. Voor een bui
tenstaander is het misschien moeilijk te be
grijpen, maar uiteindelijk gaat de liefde
voor God boven alles. Het gevoel dat je ze
ker weet in Gods handen te zijn, dat is de
band die je voelt. Uit liefde voor het geloof
laat ik sommige principes varen, maar wél
in de veronderstelling dat ik vroeg of laat
toch gelijk krijg. Nu is de tijd nog niet rijp
voor verstrekking van condooms.
Er moet een derde Vaticaans concilie (een
wereld wij de bisschoppenvergadering,
red.) komen, zodat we nieuwe afspraken
kunnen maken over aidsbestrijding. Het
probleem is echter dat het wel een eeuw
kan duren voordat er weer zo'n concilie
wordt gehouden! Die traagheid waarmee
je binnen de kerk veranderingen kan door
voeren, kan mij soms irriteren. Dit is de
kracht, maar ook de zwakte van de kerk."
Had u niet beter leider van een politieke par
tij kunnen worden? Dan had u geen last van
dat strakke keurslijf van de kerk.
„Ik had meer ruimte gehad voor mijn idee
ën, maar minder invloed. Een bisschop
met omstreden opvattingen maakt meer
indruk dan een leider van GroenLinks."
Een andere persoonlijke missie is zijn toe-
