Buitengebied
Een ingeburgerde exoot
Ook najaar
biedt mooi
kustbeeld
PZC Zaterdag 10 november 2007 1 7
De PZC sponsort stichting Het
Zeeuwse Landschap. In Natuur-
journaal gaat hoofd ecologie
Chiel Jacobusse wekelijks in op
wat er aan de orde is in de
Zeeuwse natuurgebieden.
Het is jachtseizoen en in de
polder is het af en toe een
geknal van jewelste. Eén van
de weinige vogels waar nog
op gejaagd mag worden is
de fazant. Gek genoeg ma
ken weinigen zich daar druk
om. De fazant staat bekend
als een exoot en onder voge
laars genieten fazanten daar
om - om het zachtjes uit te
drukken- weinig aanzien.
De fazant werd in de Middeleeuwen uit Azië ingevoerd als jachtwild.
foto Chiel Jacobusse
De kippen van de ambachtsheer. Zo werd een rond
scharrelende groep fazanten door een collega-na
tuurbeschermer plastisch beschreven. Ooit werd
de fazant ingevoerd uit Azië als jachtwild. Dat was
al in de Middeleeuwen en je zou denken dat de uitheemse
oorsprong van de vogel allang vergeten is. Een allochtone
herkomst is tenslotte onder dieren en planten eerder regel
dan uitzondering.
Na pakweg een halve eeuw is een soort meestal ofwel ver
dwenen ofwel zo ingeburgerd dat vrijwel niemand zich de
exotische oorsprong herinnert. Maar voor fazanten ligt dat
anders. Dat komt omdat al eeuwen door een intensieve
menselijke bemoeienis de fazantenstand kunstmatig hoog
gehouden is. Vanouds worden fazanten in de winter bijge
voerd; niet zozeer uit dierlievende motieven, als wel om de
stand op peil te houden ten behoeve van de jacht. De vo
gels werden ook vaak opgekweekt in fazanterieën en daar
na uitgezet om vervolgens neergeknald te worden. Dat
klinkt erg dieronvriendelijk, maar wie daar bezwaren tegen
maakt moet zich wel eerst rekenschap geven van een aantal
feiten. Een fazant die in het wild losgelaten en later
'geoogst' wordt, zoals jagers dat eufemistisch noemen, heeft
een oneindig veel beter leven dan een kistkalf of een kip uit
een kuikenmesterij. Wie 'gewoon' vlees koopt bij de slager
heeft als het om dierenwelzijn gaat nauwelijks recht van
spreken tegen de jagerij. Afgezien natuurlijk van sommige
excessen.
Het is wel voorgekomen dat uitgezette fazanten in de pol
der werden afgeschoten met hun 'brilletje' nog op. In de fa
zantenkwekerijen kregen de dieren een soort oogkleppen
op om de onderlinge agressie te beteugelen. Als die na het
loslaten in het wild bleven zitten was zo'n dier natuurlijk
kansloos en in dat geval was jagen op de hulpeloze vogels re
gelrechte dierenmishandeling. Maar dat is gelukkig altijd
een uitzondering geweest.
Dat fazanten door veel vogelaars nog steeds als exoten be
schouwd worden komt niet alleen doordat er erg veel exem
plaren werden uitgezet. Dat is sinds een aantal jaren wette
lijk verboden. Maar fazanten gedragen zich af en toe ook
erg 'huiselijk'. Een groep rondscharrelende fazanten trekt
zich soms nauwelijks iets van menselijke passanten aan.
Dat lijkt een gevolg van domesticatie, maar het is in feite
onderdeel van het natuurlijke gedrag van de fazant. De vo
gels zijn van nature weinig schuw en soms laten ze dat wel
erg nadrukkelijk blijken. Het meest opvallend is dat in het
voorjaar als de fazantenhanen bezig zijn hun territorium
uit te zetten. De polygame hanen kunnen ontzettend felle
gevechten voeren om hun harem voldoende ruimte te bie
den.
Op de grens van het territorium gaan ze elkaar te lijf en dik
wijls zijn ze zo verwoed in een gevecht verwikkeld dat ze
volkomen lak hebben aan menselijke passanten. Zo kun je
soms getuige zijn van een schitterend schouwspel van vech
tende hanen, die pas schrikken als de onderlinge afrekening
voltrokken is.
De weinige schuwheid helpt mee om het imago van de fa
zant als exoot in stand te houden. Zo'n makke vogel moet
haast wel van tamme oorsprong zijn. Maar in feite gaat het
om een staaltje van typisch soorteigen gedrag van een vogel
die nu toch echt wel ingeburgerd is.
tekening Adri Karman
Wie denkt dat de Zeeuwse kust al
leen maar in de zomer licht, lucht
en ruimte uitstraalt, heeft het mis.
Ook in andere jaargetijden zijn er
fraaie beelden te ontwaren. Vaak
tussen de grijze wolkenpartijen,
die duiden op stormachtig weer,
door. Paalrijen, die al eeuwenlang
zorgen voor een extra bescher
ming van de Zeeuwse kust, koeste
ren zich in een ondergaande zon.
Een moment om stil bij te mijme
ren.
