J
1 O Donderdag 8 november 2007 PZC
Boosheid is een alledaags verschijnsel op de Nederlandse weg.
Agressief rijgedrag staat zelfs bovenaan de top tien van
verkeersergernissen. Veilig Verkeer Nederland wil met positief
gerichte campagnes de verruwing in de omgangsvormen
terugdringen. „Niet gelijk boos worden als iemand de
middelvinger opsteekt."
door Tanja Kits
illustratie Chantal van Wessel
Wie kent ze niet,
de automobilis
ten die in het
dagelijks leven
sociaal en voor
komend zijn, maar eenmaal achter
het stuur veranderen in snel geër
gerde figuren die bij de minste te
genwerking luid mopperen: „Aan
de kant, sukkel, ik wil er langs!"
Alsof de weg alleen van hen is.
Het is de anonimiteit die veel auto
mobilisten van karakter doet ver
anderen. De kans dat ze persoon
lijk op hun gedrag worden aange
sproken is klein, „Ik reed laatst ach
ter een auto die niet opschoot",
biecht een automobilist die veel
op de weg zit op. „Ik knipperde
met de lichten en zat irritant te
bumperkleven. Ik had haast, dus
ik wilde er langs. Tot ik op de
plaats van bestemming aankwam
en de vrouw die voor me reed ook
stopte en uitstapte. Bleek een colle
ga te zijn. Ik schaamde me ineens
dood over mijn eigen gedrag."
Agressief rijgedrag staat op num
mer één in de top tien van de ver
keersergernissen. Agressiviteit
roept dus weer nieuwe boosheid
op.
Vandaag wijdt Veilig Verkeer Ne
derland in verband met haar 75-ja-
rige bestaan een congres aan het
onderwerp 'emoties in het ver
keer'. Daarbij komt vooral de ver
keersveiligheid aan bod. „Die cir
kel van steeds bozer wordende au
tomobilisten moeten we doorbre
ken", zegt directeur loop Goos van
WN.
Uit onderzoek blijkt dat blijdschap
de meest voorkomende emotie is
tijdens het autorijden. Dit heeft
niets met het verkeer zelf te ma
ken, maar meer de omstandig
heid, men is op weg naar iets
leuks of vindt autorijden gewoon
fijn. Blijdschap wordt als emotie
direct gevolgd door boosheid. Ook
angst en nervositeit werden vaak
gemeten. Vooral boosheid kan lei
den tot gevaarlijke verkeerssituatie
weet dr. Jolieke Mesken: „Een bo
ze automobilist heeft namelijk de
neiging om verkeerssituaties min
der riskant in te schatten dan ze
zijn. Iemand die geïrriteerd is
heeft de neiging harder te rijden."
Toch bestaan er geen concrete cij
fers over de gevolgen van agressief
rijgedrag. Soms verschijnt een be
richt over een ongeluk dat veroor
zaakt is na wederzijdse irritatie.
Meer documentatie is er niet. Het
onderzoek naar emoties in het ver
keer staat nog maar in de kinder
schoenen. Mesken onderzocht in
haar promotieonderzoek vooral
welke emoties er waren en wan
neer. „Als er iets onverwachts ge
beurt in het verkeer, schrikken
mensen vaak eerst. Ze worden ner
veus als ze de situatie niet zelf in
de hand hebben en ze worden
boos of geïrriteerd als er iemand
anders is die ze de schuld kunnen
geven. Een file op zich leidt niet
tot irritatie, maar het gedrag van
weggebruikers in de file vaak wel."
Files kunnen ook tot positieve
emoties leiden. Er wordt in de kilo
meterslange rijen die maar lang
zaam opschuiven heel wat geflirt.
„Emoties komen snel op en zijn
ook weer snel verdwenen", conclu
deert Mesken. „Het gaat vaak om
kleine dingen, een stilstaande auto
op de vluchtstrook, een voetgan
ger die opeens oversteekt, een las
tig kruispunt. Wat mij heeft ver
baasd is dat positief gedrag van an
deren nauwelijks invloed heeft op
emoties. Mensen worden er niet
blij van, ze vinden het normaal als
Top 10 ergernissen
in het verkeer
Q Agressief rijgedrag
(2) Files
(7) Rijden met alcohol op
(4) Bumperklevers
(5} Onnodig links rijden
6Zondagsrijders
0 Drempels
Geen richting aangeven
Snelheidscontroles
Vrachtwagens
andere weggebruikers iets aardigs
doen."
Dat mag dan voor automobilisten
gelden, voetgangers die de gelegen
heid krijgen over te steken tonen
wel degelijk vaak hun blijdschap
met een glimlach of het dankbaar
opsteken van hun hand. Vooral
ouderen die niet zomaar gebruik
maken van hun voorrangsrecht bij
een zebrapad.
olgens onderzoekers van
het SWOV (instituut
voor wetenschappelijk
onderzoek verkeersveilig
heid) is anonimiteit niet de enige
reden van agressie bij automobilis
ten. „Veel belangrijker is het dat je
als automobilist niet kunt commu
niceren met je medeweggebrui
ker", meent psychologe Divera
TXvisk van het SWOV. „Als je in
een winkelstraat tegen iemand op
botst of iemand afsnijdt, zeg je sor
ry. Dat kan niet als je in de auto
zit. En iemand die afgesneden
wordt denkt meteen dat dat met
boze bedoelingen gebeurt. Terwijl
het ook onoplettendheid kan zijn
geweest van de ander."
„Het verkeer is niet de plaats om
iemand op zijn fouten te wijzen",
vult verkeerspsychologe Mesken
aan. „Eigenlijk moet je schouder
ophalend toezien dat een ander
fouten maakt. En er niet zo sterk
op wijzen dat iets niet mag. Daar
mee escaleert de situatie alleen
maar sneller."
Om de cirkel van steeds bozer
wordende automobilisten te door
breken wil WN campagne voeren
en aansturen op meer positief ge
drag. Het introduceren van het
'sorrygebaar' (de opgestoken
hand) was een begin. „We moeten
die spiraal van verruwing zien te
doorbreken", zegt WN-directer
Joop Goos. „Niet gelijk boos wor
den als iemand de middelvinger
opsteekt. Oogcontact maken en
sorry zeggen. Het is zo simpel.
Maar in de praktijk is het toch
moeilijker."
