Russische revolutie 90 jaar
Déja vu van de Sovjet-L
i
1 0 Woensdag 7 november 2007 PZC
De Russen gedenken niet langer de Oktoberrevolutie. Gek genoeg begint hun
maatschappij juist steeds meer trekken te vertonen van het oude sovjet-model.
door Joost Bosman illustratie Gemma Kessels
Winterpaleis
over.
Stalin
Kruiser Aurora
gen aan de geschiedenis, dan met nega
tieve feiten", verklaarde de Russische
historicus Isaak Rozental afgelopen zo
mer in Newsweek de verheerlijking van
de sovjetperiode.
Maar niet alleen aan de huidige Russi
sche geschiedschrijving (waarin het po
litieke en economische beleid in het Jelt-
sin-tijdperk vaak wordt afgedaan als
'zwak' en 'pro-Westers') heeft een sov
jetluchtje: de pro-Poetin jongerenbewe
ging Nasji ('de onzen') refereert sterk
aan de communistische Komso-
mol-jeugdclubs. De geregeld uitgevaar
digde demonstratieverboden en de in
middels beruchte breidel van de media
doen sterk denken aan de communisti
sche censuur. En de almacht van Poe-
tins partij Verenigd Rusland herinnert
aan die van de toenmalige CPSU: zelfs
de communisten en fascistoïde figuren
als Vladimir Zjirinovski stemmen vro
lijk met alles en iedereen mee.
Zelfs in economisch opzicht lijkt de Sov
jet-Unie nog lang niet vergeten te zijn.
Zeker, de vrije markt heeft in Rusland
wortel geschoten, het commu
nisme als zodanig zal nooit
meer terugkeren. Maar wat
te denken van het feit dat
veel grote olie- en gas
bedrijven, na in de jaren
negentig voor een appel en
een ei te zijn verkocht,
weer terugkomen in staats-
handen?
Tekenend is dat al twee jaar
geleden een gerenommeerd
Russisch onderzoekstituut
in een rapport waarschuwde
tegen een economische 'coup'
van de zogeheten siloviki (de
'machtigen') die in het Kremlin
de lakens uitdelen. Deze mede
standers van Poetin zouden erop
uit zijn de hele energiesector op
1917 Na een revolutie in februari en de
troonsafstand van tsaar Nicolaas II in maart,
volgt een chaotische tijd. In oktober volgt een
nieuwe, 'definitieve' revolutie. Deze begint met
het beroemde schot van de pantserkruiser
Aurora op het Winterpaleis van de tsaar.
Miljoenen Russen lijden dan al heel lang onder
vreselijke armoede, het land is bovendien
verwikkeld in de Eerste Wereldoorlog.
1922 Rusland, Wit-Rusland, Georgië,
Azerbeidzjan en Armenië richten samen de
Unie der Socialistische Sovjetrepublieken
op: de USSR, ook wel Sovjet-Unie genoemd.
Lenin (Vladimir lljitsj Oeljanov) is de eerste
premier en leider van het land dat maar één
partij kent. De marxistische staat heeft door
toedoen van de premier aanvankelijk een
mengvorm van vrije markt en planeconomie.
I
1929 Er wordt afscheid g
mengeconomie. De staat t>
alles. Zo worden er sovch
gevormd. Sovchozen zijn
volledig staatseigendom
mers zijn in dienst van de
betreft het boerderijen dr
kregen. Een kolchoz moei
van de productie aan de s
van tevoren door de staat
Afgelopen augustus kwa
men er in een Moskouse
buitenwijk een paar hon
derd mensen bijeen bij
een massagraf van zo'n
20.000 slachtoffers van het Stalin-regi-
me. Priesters zongen en nabestaanden
richtten een gigantisch kruis op, gehakt
uit de pijnbomen van de Solovetski-ei-
landen, een van de beruchtste commu
nistische concentratiekampen, de goe-
lag.
De boodschap van de rouwenden was
luid en duidelijk: Rusland moet nooit
meer vergeten wat er in die tijd is ge
beurd. „We mogen de misdaden van
Stalin niet vergoelijken, anders zullen
we ze uiteindelijk zelf herhalen", zei
een 8i-jarige vrouw destijds geëmotio
neerd.
Hoe anders lijken de huidige Russische
machthebbers over het postrevolutio-
naire tijdperk te denken: president Poe
tin erkende afgelopen zomer doodleuk
dat de Russische geschiedenis welis
waar een aantal 'problematische pagi
na's' kende, maar dat het er minder zijn
dan die van sommige andere landen.
En ook lang niet zo vreselijk.
De regering startte zelfs een officiële
campagne om de geschiedenislessen
aan de scholen te veranderen. De Russi
sche Academie voor Onderwijs kreeg
opdracht de geschiedenisboeken ten po
sitieve van de oude Sovjet-Unie te her
zien. Het gevolg laat zich raden: uit een
onderzoek van een paar maanden gele
den bleek dat 54 procent van de Russi
sche jeugd tussen de 16 en 19 jaar ge
looft dat Stalin een 'wijze leider' was.
En een gelijk percentage noemde het
uiteenvallen van de Sovjet-Unie 'een
tragedie'.
„Het Kremlin denkt dat het veel makke
lijker is om de maatschappij bij elkaar
te houden met plezierige herinnerin
één hoop te vegen tot één gigantisch
conglomeraat in handen van de staat.
De siloviki gebruiken hierbij de staats
bedrijven Gazprom (gas) en Rosneft
(olie) als breekijzer, aldus de opstellers
van het rapport. En als deze operatie is
afgerond, dan laten de siloviki hun bege
rige oog vallen op de telecommunicatie,
de metaalindustrie, de houthandel en
de luchtvaartsector, zo vreesde het Cen
trum voor Hedendaagse politiek des
tijds al. Meer dan eens heeft Poetin kal
meersessies moeten organiseren voor
Duitse en Amerikaanse zakenmagnaten
om hen ervan te vergewissen dat Rus
land erg verknocht is geraakt aan het
idee van de vrije markt.
De Sovjet-Unie is dood en begraven, zo
veel is zeker. Maar negentig jaar na de
Oktoberrevolutie lijken oude gewoon
tes moeilijk uit te roeien en wordt Vla
dimir Poetin net zo verheerlijkt als zijn
verre voorganger Lenin. Rusland als
een Sovjet-Light-versie, de vergelijking
dient zich nadrukkelijk aan.
'45 1950
1953 Stalin overlijdt. He'
hem tientallen jaren met i,
geregeerd. Miljoenen mei
honger en ellende overled
anderen zijn om het leven
De partij heeft controle o\
aspecten van het dagelijks
Nikita Chroesjtsjov volgt
'35 1940
1917
I
1924
Lenin
overlijdt,
Josef Stalin
neemt
de macht
1920
'25 1930
1918 De keizer en zijn familie worden door
revolutionairen geëxecuteerd. Er wordt vrede
gesloten met Duitsland en de communisten
grijpen de macht ten koste van andere
revolutionaire groepen, het land heet voortaan
Russische Socialistische Federatieve
Sovjetrepubliek. Er breekt een burgeroorlog
die de communisten uiteindelijk winnen.
