Drank, drugs en wapens leiden tot korte lontjes
PZC Maandag 5 november 2007 45
Hoe komt het dat mensen
op een kleine provocatie
kunnen reageren met een
overmaat aan geweld? Het
gezond verstand zegt dat
drank- en drugsgebruik een
belangrijke rol spelen. Dat
klopt, blijkt uit onderzoek
van de Groningse arts en
psychiater Rob Brouwers.
Ook wapenbezit maakt dat
deze korte lontjes snel uit
hun slof kunnen schieten.
door Patricia van der Zalm
illustratie Mathijs Wansink
mpulsief gewelddadig gedrag -
een buitensporige en onver
wacht gewelddadige reactie op
iets relatief kleins - komt veel
voor in de samenleving. Ameri
kaans onderzoek, onder andere
aan de Baylor Universiteit in Texas
en de Universiteit van Californië
in San Diego, laat zien dat het gros
van de geweldsdelicten impulsief
tot stand komt.
Bij gedetineerden is daarvan in 6o
procent van de gevallen sprake.
Uit studies onder mensen met een
psychiatrische stoornis (schizofre
nie, persoonlijkheidsstoornissen)
blijkt dat zelfs 90 procent van de
geweldsdelicten impulsief tot
stand komt. „Daaronder wordt ver
staan: je gaat 's ochtends de deur
uit zonder de bedoeling die dag
'iets' te doen, maar 's avonds is het
toch gebeurd", legt arts en psychia
ter Rob Brouwers uit Groningen
uit.
In Nederland bestaan er volgens
Brouwers geen cijfers over. „Maar
ik denk dat de Amerikaanse per
centages ook voor Nederland gel
den. Om te beoordelen of dat veel
is, moet je kunnen vergelijken.
Maar gegevens over hoe het twin
tig of dertig jaar geleden was, heb
ben we niet. Ik denk niet dat we
een samenleving vol ongeleide pro
jectielen hebben. Eerlijk gezegd
verbaas ik me nog dat het zo vaak
goed gaat. We worden dagelijks ge
provoceerd en moeten veel incasse
ren. Op reis, op school, op het
werk, in drukbevolkte steden: hoe
meer contacten, hoe groter de
kans op provocatie. De meesten
van ons hebben geleerd juist géén
geweld toe te passen."
Onderzoek naar welke factoren
een rol spelen bij impulsief geweld
dadig gedrag is tot voor kort in Ne
derland niet gedaan. Brouwers,
werkzaam bij de kliniek Stem
mingsstoornissen van ggz-instel-
ling Lentis, keek als eerste naar fac
toren en omstandigheden die ma
ken dat iemand kan overgaan tot
het plegen van 'zinloos geweld'.
Voor zijn onderzoek, waarop hij
onlangs aan de Universiteit van Til
burg promoveerde, ondervroeg hij
44 deelnemers die een geweldsde
lict hebben gepleegd (gedetineer
den, mensen in een TBS-kliniek
en in een forensische polikliniek)
en 56 controlepersonen met be
hulp van vragenlijsten. Zo kwam
hij erachter hoe de deelnemers
omgaan met agressie.
Uit de antwoorden op stellingen
als 'Als ik flink getreiterd word, be
staat de kans dat ik sla' en 'Als ie
mand mij slaat, sla ik terug', blijkt
volgens Brouwers dat ook een lage
verbale intelligentie - niet gewend
conflicten met woorden op te los
sen - en impulsiviteit, woede en
vijandigheid een rol spelen. Maar
wel een kleinere dan wapenbezit
en gebruik van alcohol of drugs.
Brouwers, voorheen ruim twaalf
jaar werkzaam in de forensische
psychiatrie, onder meer in de Van
Mesdagkliniek in Groningen, heeft
zich beperkt tot het ondervragen
van mannen. Hun gemiddelde leef
tijd was 38 jaar. „Het is bekend dat
vrouwen dergelijke agressielij sten
structureel anders invullen dan
mannen. Voor mannen is het eer
der stoer te slaan als ze worden ge
treiterd, vrouwen voelen zich eer
der schuldig en zullen op dergelij
ke vragen vaker 'nee' antwoorden.
De verschillen tussen mannen en
vrouwen zijn net te groot om hun
gegevens te mixen."
Brouwers is op grond van zijn
onderzoeksuitkomsten voor
stander van meer behande
ling en scholing van plegers van
impulsief geweld. „Ik weet dat dit
ingaat tegen de stroom, de tendens
is juist strenger te straffen. Maar als
je bedenkt dat de meeste gewelds
delicten impulsief zijn door drank,
drugs of wapenbezit, dan kun je
die factoren beïnvloeden. Daders
hebben na een veroordeling vaak
een proeftijd van een paar jaar. Je
zou bijvoorbeeld kunnen eisen dat
zij zich om de zoveel tijd laten con
troleren op drank of drugs. Daar
gaat ook al een preventieve wer
king van uit. Die verplichte contro
le bestaat al wel voor mensen op
een forensisch-psychiatrische afde
ling", vervolgt Brouwers. „Maar ze
zou kunnen worden uitgebreid
naar de gewone forensische kliniek
of tijdens een proeftijd. Het gaat
om een gewone laboratoriumbepa
ling, zo moeilijk is dat niet."
Ook zijn de verschillende onder
wijsprogramma's in strafinrichtin
gen aan uitbreiding toe, vindt
Brouwers. „Die programma's zijn
heel sober geworden. Toch is het
belangrijk dat geweldplegers leren
zich verbaal beter te uiten, om hun
agressie te beheersen. Zij hebben
dat kennelijk niet eerder geleerd."
ALLEMENSEN
Rachel Hazes wil wel
baby, maar geen man
Rachel Hazes wil graag nog een
keer moeder worden. „Het lijkt
me heerlijk zo'n klein wurmpje
in mijn armen te houden", zegt
de weduwe van volkszanger
André Hazes in De Telegraaf
Voor een nieuwe man in haar le
ven is echter (nog) geen plaats,
zegt Rachel Hazes. „Daar ben ik
nog niet klaar voor. André staat
nog zo dicht bij me, niemand
zal zijn plek ooit kunnen inne
men. Hij is altijd in mijn gedach
ten. Ik sta ermee op en ga ermee
naar bed."
Rachel heeft twee kinderen met
haar overleden man, Roxeanne
(14) en Dreetje (13). André Ha-
zes overleed op 23 september
2004 na een hartstilstand.
Fans komen Captain
Kirk te hulp
Een groep fans is een online peti
tie gestart om acteur William
Shatner toch in de nieuwe Star
Trek-film te krijgen. De acteur,
die de rol tussen 1966 en 1994 in
de televisieserie en zeven films
vertolkte, is de grote afwezige op
de titelrol van het elfde deel in
de filmserie, dat volgend jaar
kerst in première gaat. De 76-jari-
ge Shatner liet vorige week we
ten hier erg teleurgesteld over te
zijn. Zijn collega Leonard Ni-
moy, die als Spock drie decennia
lang lief en leed met Shatner
deelde, doet wel aan de film
mee.
Amy Winehouse in
beroep tegen boete
Zangeres Amy Winehouse gaat
in beroep tegen de boete die ze
in Noorwegen kreeg vanwege
drugsbezit. Aanvankelijk accep
teerde Winehouse de straf, maar
omdat dat in Noorwegen gelijk
staat aan een schuldbekentenis,
tekent ze toch bezwaar aan. Een
schuldbekentenis kan immers
consequenties hebben als ze ooit
de Verenigde Staten in wil. Wi
nehouse en haar man Blake Fiel-
der-Civil werden vorige maand
in Bergen opgepakt. De politie
trof in hun hotelkamer 7 gram
marihuana aan. Oleg Kvelstad,
de Noorse advocaat van de Lon-
dense jazz- en soulzangeres, be
vestigt dat Winehouse in beroep
gaat. „Het is vooral ook een be
roep tegen de fouten die de poli
tie in deze zaak heeft gemaakt."
Topmodel Bar Rafaeli
wil het leger niet in
In Israël is het gebrui
kelijk dat ook vrou
wen hun militaire
dienstplicht vervul
len. Zo keken veel
soldaten al uit naar
de komst van topmodel Bar
Rafaeli. Tevergeefs. Het model
heeft geen zin haar legerplunje
aan te trekken. De ex-verloofde
van acteur Leonardo Dicaprio
blijft liever in New York. De re
den? „Waarom is het goed
voor je land te ster
ven? Het is toch
veel beter om in
New York te le
ven", aldus
Rafaeli.
Bar
Rafaeli.
foto
ANP
