PZC Dinsdag 30 oktober 2007 31
NAMEN
„Vanaf een hoog duin lijken de rijen palen net mar
cherende soldaten op weg naar zee - of naar de dui
nen, het hangt ervan af hoe je kijkt. Van dichtbij
openbaart zich een veel kwetsbaarder omgeving. Al
lerlei interessants klampt zich aan het hout vast: pok
ken, vislijn, stukjes net. Op sommige plaatsen kun je
met gemak tussen de palen door lopen, elders staan
ze zo dicht op elkaar, dat ze bijna in elkaar opgaan.
Sommige palen zien er bejaard en versleten uit en
hebben een haast menselijke uitdrukking."
(uit hoofdstuk 'Een lange wandeling')
Door de eeuwen heen is geëxperi
menteerd met hoogte, lengte, on
derlinge afstand en constructieve
oplossingen van de paalhoofden.
Zo kon het gebeuren dat begin 19e
•uw alle paalhoofden aan de
noordkant van Walcheren werden
afgezaagd (verkocht als brand
hout) en vervangen werden door
stenen pieren. Die waren geen suc
ces en de palen keerden terug. Nu
zijn er opnieuw plannen om een
aantal paalhoofden te vervangen
door stenen dammen*
Van Lynden daarentegen heeft de
paalhoofden lief. Zij noemt ze een
mooi voorbeeld van vindingrijk
heid voor andere kustgebieden ter
wereld waar erosie toeslaat. Haar
boek beschouwt ze niet als een
pleidooi voor het behouden van
de wachters aan zee. Nochtans is
maar één conclusie mogelijk: de
paalhoofden zijn het waard om te
behouden.
Jonkere palissaden. Over de paalhoofden
pi Zeeland. Tekst en fotografie Pauline
Lijnden. Uitgave Stichting Visual Leg'
Doorn. Engelstalige versie A Resisti-
l-'ordewhen man meets the sea. Prijs
uro300 pagina's,
auteur signeert haar boek zaterdag 3
t'cmber in De Koperen Tuin te Goes
:<sraf 14.00 uur).
o's iijt het boek worden van31 ok-
'<iber tót 3 december geëxpo
seerd in De Drukkerij te
Middelburg. In het
Zeeuws Maritiem
Muzeeum in Vlis-
singen zijn vanaf
2 november een
jaar lang foto's
van de paalhoof
den te zien.
„Dikke trossen mosselen met witte pokken op hun
paarse schelpen hangen aan het hout. Naast mij
vechten ronde alikruiken voor een plek tussen de al
gen. Een kleine krab kruipt omhoog. Platte witte oes
terschelpen zien eruit als vastgelijmde schoteltjes: het
schijnt dat de Japanse oester oprukt en met zijn
scherpe randen de mossel verdringt. Contrasterende
kjeuren zeewier en plukken blaaswier vormen glim
mende zwarte plekken op de kolossale stenen verder
op."
(uit hoofdstuk 'Steeds in beweging')
Bijna 100.000 palen bewaken de Walcherse kust
Er staan 159 paalhoofden op de kust van Walcheren, met totaal 98.970 palen.
Ongeveer 9000 meter horizontale balken houden de palen bijeen, aangevuld
met circa 120.000 kubieke meter stenen bermen.
Jaarlijks zijn ongeveer 1200 palen aan reparatie toe. Dat komt niet rond, omdat
palen soms door zandsuppletles moeilijk te bereiken zijn. Per jaar worden 600
palen vervangen.
Prosper
Op de uiterste oostgrens van
Zeeuws-Vlaanderen ligt de
Prosperpolder. Net over de
grens - dus enige honderden
meters in België - bevindt
zich de Prosperhoeve; de
grond van de boerderij ligt
dus in Nederland en de ge
bouwen staan in België.
Prosper staat voor hertog Pro
sper van Aremberg. Die heeft
rond 1850 zelf met eigen kapi
taal, zo'n duizend hectare in
gepolderd en er vier grote
boerderijen neergezet. Daar
van was de Prosperhoeve de
belangrijkste en de hoofdvesti
ging-
De Arembergs, oude Europe
se adel, met wortels in Frank
rijk, Duitsland en België, heb
ben rond 1575 enige duizen
den hectares grond gekocht
in het land van Beveren, het
land van Waas en het land
van Saeftinghe. Alles gegroe
peerd rond de (toen) grootste
en rijkste havenstad van Euro
pa: Antwerpen. Dat bleek op
korte termijn een zeer slechte
investering.
Het Oranjegezinde en deels
protestante Antwerpen werd
vier jaar door de Spanjaarden
belegerd en ten slotte in 1585
veroverd. Het wijde platte
land eromheen werd geplun
derd, platgebrand en geïnun
deerd. 250 jaar lang zijn de
Arembergs bezig geweest om
hun gronden te herstellen.
De Prosperpolder was onge
veer het sluitstuk.
De Arembergs waren als
werkgevers en verpachters
hun tijd honderd jaar voor
uit. Hun pachters en werkne
mers genoten goede sociale
voorzieningen en kregen pen
sioen. Voor de polderbewo
ners werd een dorp gesticht
(Prosperdorp), met kerk en
scholen. Het is eigenlijk altijd
onopgemerkt gebleven in Zee
land. Tot de kwestie van ont-
poldering ging spelen. Nu
staat de Prosperpolder op de
lijst om weer geïnundeerd te
worden - net als vierhonderd
jaar geleden.
Gerard Smallegange
