Paalhoofden als
wachters
30 Dinsdag 30 oktober 2007 PZC
Ze staan er al honderden ja
ren. Maar over werking en
doelmatigheid van de paal
hoofden aan de kust zijn des
kundigen het nog steeds on
eens. Wél duidelijk is dat ze
tot het Zeeuws cultureel erf
goed gerekend kunnen wor
den. Pauline van Lynden
werkte vijfjaar aan een boek
erover, Donkere Palissaden.
Met dagboeknotities, de ge
schiedenis van de paalhoof
den, enkele fraaie histori
sche kaarten en vooral veel
verrassende foto's.
foto's uit besproken boek
door Rinus Antonisse
Tegenwoordig geeft Rijkswa
terstaat de voorkeur aan
het opspuiten van zand
om de kustlijn vast te hou
den. Onze voorouders beschikten
niet over vaartuigen en materiaal
om dat te doen. Ze verzonnen iets
anders om de afkalving tegen te
gaan. Op de Zeeuwse stranden,
met name die op Walcheren, ver
schenen in de zestiende eeuw lan
ge rijen palen.
Pauline Everts, barones Van Lyn
den, kent de paalhoofden van
jongs af aan. Ze bracht vele vakan
ties door in het familiehuis aan de
Veerse Markt. Het idee om wat
met de paalhoofden te doen, ont
stond pas toen ze daar werkte aan
haar veel geprezen boek Rajasthan
(beelden en woorden over India).
Haar hoofd leegblazend op het
strand, was het alsof ze de paal-
rijen voor het eerst bewust zag. En
erdoor gegrepen werd. Niet alleen
als foto- en tekenobject, ook als
een systeem van kustbescherming
dat verbonden is met de hele ge
schiedenis van Walcheren en zelfs
van de Nederlandse kust. Onver
wacht werden de zwarte palissa
den, zoals dichter Jan Prins ze
noemde, haar centrum van de we
reld en het onderwerp van een
nieuw boek.
Daaraan is af te zien dat Van Lyn
den vele malen, in alle tijden van
het jaar, de paalhoofden bezocht
en ze vanuit talloze invalshoeken
in beeld bracht. Als verdedigings
werk tegen golfaanvallen, als kunst
werk (dat onder anderen Piet
Mondriaan inspireerde), als woon
plek voor dieren, als speelobject
van strandbezoekérs. Het levert
een groot aantal inspirerende fo
to's op, die uimodigen de paal
hoofden met andere ogen te bekij
ken. Oude afbeeldingen en histori
sche kaarten voegen wat extra's i
toe.
Gegrepen door haar onderwerp
verdiepte Van Lynden zich uitvoc j
rig in de geschiedenis van de paal
hoofden. Ze las talloze publicaties,
onder meer van ooit befaamde wa
terbouwers als Andries Vierlingh
en Abraham Caland. Ook raakte
ze in gesprek met oudere en jonge
re Walchenaren. Hierdoor gaat het
bijzondere karakter van deze kust
bescherming meer leven.
Op het strand maakte Van Lynden
dagboeknotities en schetsen en
die geven het boek een persoonlij
ke sfeertekening mee. Het is haar
eerbetoon aan de houtenpalen-
rijen, waarvan er één de naam van
een voorvader kreeg (het Van Lyn-
denshoofd bij Westhove).
