25%
Speurtocht naar vingera
KORTING OP ALLE
SHOWMODELLEN
PAAUWE
GRATIS
KEUKENMON
40% KOR
Kansen particulier grondbezit
op PELGRIM APP/
olanda Bruin
zitmeubelen - relax-fauteuils
eetkamers - kasten
slaapkamers - tienerkamers
matrassen en bedbodems
verlichting - woonaccessoires
MEUBELEN!
Marconistraat 15B Goes, 01 13 - 226962
www. sa spaa u we. n I
36 Zaterdag 27 oktober 2007 PZC
GEERSDIJK - Het Zeeuws Particulier
Grondbezit (ZPG) gaat de kansen
voor nieuwe ontwikkelingen bij
particulier grondbezit bespreken.
Daarbij gaat het onder meer om
aanleg van nieuwe landgoederen
en de mogelijkheden voor particu
lier natuurbeheer.
Hierover belegt het ZPG een verga
dering op 1 november, op land
goed Rijckholt bij Geersdijk (vanaf
16.00 uur).
Landschapsarchitect Jan Willem
Bosch belicht een aantal uitgevoer
de plannen voor nieuwe landgoe
deren (Pluimpot, Tholen; Kogel
hof Noord-Beveland; Buiten-Peke-
linge, Walcheren). Ekko Aertsen
van de Federatie Particulier Grond
bezit gaat in op de Natuurschoon-
wet. Provinciaal medewerker Piet
van der Reest licht de mogelijkhe
den voor particulier natuurbeheer
toe.
Naam: Jolanda Bruin
Beroep: Medewerkster afdeling Samenleving
van de gemeente Schouwen-Duiveland.
Leeftijd: 35
Woonplaats: Oosterland
door René Schrier
Waarom hangt de Europese vlag zo vaak voor het gemeentehuis van Schou
wen-Duiveland?
Dat heeft te maken met de gemeenten waarmee Schouwen-Duiveland
jumelages heeft: Hatfield in Engeland, Saint Hilaire in Frankrijk en Na-
mestovo in Slowakije.
In de zomer van 2005 heeft de Raad voor Europa de gemeente als blijk
van waardering de Europese vlag toegekend. Dat had ook weer te ma
ken met contacten die een collega van me, Bert Stuit, had met een amb
tenaar van de Europese Commissie.
Leeft de Europese gedachte dan zo sterk op Schouwen-Duiveland
Nou nee, dat ook weer niet. We krijgen er eigenlijk nooit wat over te
horen. Ook niet toen bijvoorbeeld de publiciteit rond het referendum
speelde. Nee, ik geloof niet dat de burgers op Schouwen-Duiveland daar
zo vol van zijn. Alleen toe we die vlag kregen, hoorde je er wel eens een
reactie op.
Is de gemeente wel trots op de vlag
Jazeker, we zijn erg blij met die vlag. Hij wappert hier heel vaak voor het
gemeentehuis. We zien het als een mooie Europese onderscheiding.
Lang niet iedere Nederlandse gemeente heeft er een.
En is er nog wat over van die jumelages, waar het allemaal om ging?
Zeker, dat dateert al vanaf de watersnoodramp. Namestovo is er later bij
gekomen. We hebben nu met alle drie de gemeenten regelmatig uitwis
selingen. Aanvankelijk waren het ook de sport- en muziekverenigingen,
maar de laatste jaren zijn het vooral groepen jongeren die over en weer
gaan. Het ene jaar komen er jongeren uit de gemeenten waar we de
uitwisseling mee hebben en het andere jaar gaan er jongeren vanuit
Zierikzee daar naar toe.
Theo en Frans Laurentius houden een zevei
experts geworden op het gebied
van watermerken. Er zijn er name
lijk niet zo veel van dergelijke des
kundigen in Europa, laat staan in
Nederland.
Theo: „Het is een uit de hand gelo
pen hobby. We hebben veel water
merken van papiermolens uit
Frankrijk gevonden. Dus de vier
dagen vakantie die ik dit jaar nam,
hebben mijn vrouw en ik doorge
bracht in het Franse Troyes. Op
zoek naar overblijfselen van oude
papiermolens."
Uit de reconstructie van de water
merken kan niet alleen de leeftijd
van het papier worden gehaald.
Ook de economische en politieke
geschiedenis van Europa is te re
construeren. Zo kwam er veel pa
pier uit Frankrijk. Daar stonden de
papiermolens meestal vlak bij snel-
stromende riviertjes, vooral aan de
rand van het Centraal Massief Die
riviertjes moesten de papiermo
lens aandrijven, Na de val van Ant
werpen in 1585 droogde de papier
stroom uit Frankrijk op. Maar er
was enorme behoefte aan papier,
want er werd erg veel gedrukt en
geschreven. Vandaar dat de Neder
landers uitweken naar papier uit
Zwitserland. Vader en zoon Lau
rentius kwam brieven tegen die
waren geschreven op papier met
watermerken uit bijvoorbeeld
VIER VRAGEN AAN
Europarlementslid Toine Manders wil alle
gemeenten een Europese vlag geven. In
Hulst en Zierikzee wappert die vlag al voor
het gemeentehuis. Sluis heeft hem besteld.
Vader en zoon Laurentius
hebben vele honderden
watermerken uit
Rembrandts tijd in kaart
gebracht.
door René Schrier
nlangs kwam iemand
met een ets van Ferdi
nand Bol bij Rem-
brandt-kenners vader
en zoon Laurentius in Middelburg.
Ze draaiden de ets om en keken
naar het watermerk. Het bleek een
watermerk te zijn dat helemaal
nog niet bestond in de tijd van Fer
dinand Bol. Daar was dus iets niet
in de haak.
Wat de kunsthanddelaren Theo
en Frans Laurentius tegenwoordig
hele dagen doen heeft veel weg
van detectivewerk. Ze hebben zich
vastgebeten in een speurtocht
naar vingerafdrukken in papier.
„De mensen denken dat we gek
zijn. Als we tegenwoordig een ets
van Rembrandt in handen krijgen,
draaien we hem eerst om, om op
de achterkant naar het watermerk
te kijken. Iedereen begint meteen
te roepen wat een prachtige ets,
maar wij willen eerst zien of het
klopt. Of de informatie op de ach
terkant overeenkomt met wat op
de voorkant staat. Pas daarna we
ten we of we het kunstwerk mooi
vinden."
Theo en Frans Laurentius wilden
eigenlijk meer informatie hebben
over het werk van Rembrandt. Zo
wilden ze - als dat bijvoorbeeld
niet uit de ondertekening te halen
was - de exacte datum van zijn et-
Een bekend watermerk uit de zeven
tiende eeuw, het potje.
sen zien te achterhalen. Het water
merk in het papier van de etsen
zou ze daar bij kunnen helpen.
Maar juist van de zeventiende
eeuw waarin Rembrandt leefde
was in Nederland bijna niets te
vinden op het gebied van water
merken.
De oplossing vonden ze in het
Zeeuws Archief in Middelburg en
in de talrijke brieven die daar wor
den bewaard. Die brieven zijn ge
schreven op papier met een water
merk en wat belangrijker is, de
brieven zijn allemaal voorzien van
een datumaanduiding. Zo was
goed na te gaan in welke periode
een bepaald watermerk en dus
een papiersoort werd gebruikt.
Daarmee kon ook de leeftijd van
het papier waarop de etsen van
Rembrandt werden gedrukt vrij
exact achterhaald worden.
Het was een monnikenwerk in het
Zeeuws Archief Theo Laurentius:
„En de verleiding was groot om de
brieven te gaan lezen. Want er za
ten hele interessante geschriften
tussen, bijvoorbeeld van Michiel
de Ruyter of de gebroeders Evert-
sen."
Laurentius geeft aan dat het min
of meer toevallig is dat het Zeeuws
Archief is uitgekozen voor de stu
die naar watermerken. Het had
net zo goed het archief van Dord
recht, Amsterdam of een andere
plaats in Nederland kunnen zijn.
Het Zeeuws Archief lag voor hen
nu eenmaal om de hoek en het
had als voordeel dat er uit alle hoe
ken van Europa en andere delen
van de wereld brieven te vinden
waren, vooral dankzij de zeevaren
de activiteiten vanuit Zeeland.
Zoon Frans Laurentius maakte
van alle watermerken röntgenfo
to's, waardoor het mogelijk werd
de merken heel precies te bestude
ren. De foto's zijn ook gebruikt in
het eerste boek dat vader en zoon
Laurentius naar aanleiding van
hun naspeuringen hebben ge
maakt. Een Engelstalig naslagwerk
van alle watermerken die ze gevon
den hebben in de periode 1600 en
1650. Het eerste boek, van een se
rie van in totaal vijf delen. Althans
dat is de bedoeling. Want de he
ren Laurentius zijn ondertussen
Een leeuw als watermerk kwam ook
vaak voor.
bij aankoop van een keuk
Actie geldig t/m 28 oktober 2007. Vraag naar de actevoorw;
