i vhimwm m». i
te staan
PZC^r
v9
'rijdag 19 oktober 2007
Eind oktober en
begin november zijn
er veel volksfeesten
en tradities die iets te
maken hebben met
de dood zoals
Allerzielen en
Halloween. De
oorsprong hiervan
ligt in de
voorchristelijke
Europese religies die
dichter bij de natuur
stonden.
door Anne Nijtmans
■e katholie
ken in Ne
derland
zijn niet
meer zulke
kerkgan
gers maar Allerzielen is een van de
gedenkdagen die nog leeft. Allerzie
len valt op 2 november, het is de
dag waarop katholieken voor hun
gestorvenen bidden en hen geden
ken. Een dag ervoor is Allerheili
gen waarop alle overleden heiligen
herdacht worden.
In de dagen voor Allerzielen is er
behoorlijk wat bedrijvigheid op de
begraafjalaatsen. Mensen vegen de
graven schoon en zetten verse bloe
men op de grafstenen. Het is tegelij
kertijd het moment om even stil te
staan bij de herinneringen en het
gemis van een overleden kind,
echtgenoot, vriend, ouder of groot
ouder.
Tijdens de Allerzielenmis is het be
hoorlijk druk in de katholieke ker
ken. Liturgisch gezien is het niet
het grootste feest maar in de bele
ving van de mensen is het een be
langrijke gedenkdag.
Volgens het Meertensinstituut
voor volkskunde werd Allerzielen
al in de negende eeuw gevierd.
Waarschijnlijk is het de christelijke
voortzetting van het Keltische
nieuwjaarsfeest Samhain dat be
gint aan de vooravond van 31 okto
ber. In deze nacht was, volgens de
Kelten, de sluier tussen de wereld
van de geesten en die van het aard
se bestaan het dunst. Zielen
van gestorvenen kwamen
dan vaak terug naar hun
woonplaats. Van uitge
holde vruchten werden
lantaarntjes gemaakt
om boze geesten bui
ten de deur te houden
en de goede aan te trek
ken. Er waren ook ge
bruiken als het vrijhou
den van een plaats aan
jgjipk,
ÏJ*
de eettafel voor de overledenen.
In de belevingswereld van de Kel
ten viel het nieuwe jaar in het na
jaar omdat de natuur is afgestorven
en de zaden rusten in de aarde,
wachtend op een nieuw begin. De
ze religie was nauw met de cycli
van de natuur verbonden en de vie
ringen hadden te maken met sei
zoenswisselingen.
In de vroege Middeleeuwen pro
beerde de katholieke kerk het voor
het heidense volk gemakkelijker te
maken over te stappen door hun
gebruiken te integreren in het
christelijke geloof In dit geval door
Samhain te verbinden met Allerhei
ligen en Allerzielen.
De voorbereiding voor de christelij
ke feesten vond plaats op de dag
voor Allerheiligen. In het Engels
heette dat all hallows eve, dat werd
verbasterd tot Halloween. Tijdens
de reformatie in de zestiende eeuw
werden Allerheiligen en Allerzie
len afgeschaft maar Halloween leef
de in Engeland en Ierland voort als
werelds feest Een van de gebrui
ken was dat kinderen met lichtjes
langs de deuren trokken en om lek
kers vroegen. Ook Sint Maarten,
dat algemeen gevierd wordt in Ne
derland, wordt met dit feest in ver
band gebracht. Zijn dag valt nu op
11 november maar volgens oude ka
lenders was dit vroeger op 1 no
vember.
Halloween is in Amerika uitge
groeid van een kinderfeest tot een
soort carnaval waarbij de deelne
mers zich verkleden als geesten of
heksen.
De laatste decennia wordt ook in
Nederland op steeds meer plaatsen
Halloween gevierd met feesten en
lampionoptochten.
En zo is de circel weer rond.
Het einde van het seizoen en afster
ven van de natuur inspireert men
sen, bewust of onbewust, stil te
staan bij de vergankelijkheid van
het aardse leven.
Ska
Een Halloweenoptocht in
Rotterdam. Kinderen gaan langs
de deuren om snoep op te
halen. foto Arie Kievit/
Hollandse Hoogte
