erkennen'
Ei
'Het zijn rotjongens, maar wel onze rotjongens'
WfS
'Onderdrukking en een gezamenlijke vijand versterken nationaal gevoel enorm'
Canon van de
Koerdische
geschiedenis
mmsmmm i a
Martin van Bruinessen, islam- en Midden-Oostendeskundige
PZC Dinsdag 16 oktober 2007 1 1
380 v. Chr.Xenophon
beschrijft de Koerden
in zijn Anabasis als een
in het Perzische rijk
levend volk.
189-90 v Chr.: Onafhankelijk
koninkrijk Corduena in Koerdistan.
90 v Chr-428 n. Chr.: Het koninkrijk
Corduena wordt als vazalstaat
betwist door het Romeinse rijk en
zijn oostelijke buurstaten. In 428
wordt Corduena opnieuw deel van
het Perzische rijk.
643-846: Verovering van
Koerdistan door de
Arabieren en bekering van
de Koerden tot de islam.
Koerdistan bestaat hierna
uit een aantal emiraten.
1514: De meeste Koerdische
emiraten worden veroverd door de
Ottomaanse Turken.
1639: Verdrag van Zuhab regelt de
verdeling van Koerdistan tussen het
Ottomaanse en het Perzische rijk.
E1919/1920: Bij Verdrag van Sèvres
wordt de Koerden, als beloning voor
hun hulp aan de geallieerden in de
strijd tegen het Ottomaanse rijk in
de Eerste Wereldoorlog, een onaf
hankelijk Koerdistan toegezegd. Het
verdrag wordt nooit geratificeerd.
1923: De Vrede van Lausanne deelt
Koerdistan op tussen Turkije en zijn
Arabische buurlanden.
1920 tot 1937: Vijf Koerdische
opstanden in Turkije worden neer
geslagen. Turks Koerdistan wordt
tot 1965 afgesloten van de
buitenwereld.
1946: In noordwest-lran wordt in de
nasleep van WO II een Koerdische
republiek uitgeroepen. Het Iraanse
leger maakt daar binnen een jaar
een eind aan.
1984: PKK begint in zuid-oost
Turkije strijd voor een socialistisch
onafhankelijk Koerdistan.
De PKK heeft een grote rol gespeeld bij de
bewustwording van de Koerdische identiteit in
Turkije. Toch is draagvlak voor de PKK onder de
Turkse Koerden niet vanzelfsprekend. Het
PKK-geweld begon met het vermoorden van leden
van rivaliserende Koerdische bewegingen. In 1984
nam de PKK echter de wapens op tegen het
Turkse leger. Toen bleek dat zij militair wat
voorstelden, ontstond draagvlak: voor het eerst
sloegen Koerden terug tegen de onderdrukking op
het platteland. De strijd leidde echter tot enorm
veel leed onder de Koerdische bevolking. Zo'n
drieduizend dorpen werden verwoest en het leger
deporteerde ruim 300.000 Koerden naar elders.
De meeste Koerden willen na al die jaren vooral
een 'maatschappelijke' vrede. Toch vallen zij de
PKK niet af, zegt Koerdendeskundige Martin van
Bruinessen. „De Koerden hebben een houding
naar de PKK die neerkomt op: 'Het zijn
rotjongens, maar wel onze rotjongens'. Zij willen
vooral dat de regering en de PKK gaan praten."
Sinds de arrestatie van PKK-leider Öcalan heeft de
PKK daartoe aanzetten gegeven, maar de Turkse
regering heeft daar geen oren naar. De PKK staat
op de internationale lijst van terroristische
organisaties. Daar zijn goede redenen voor: ze
hebben mensen vermoord, aanslagen gepleegd
tegen diplomatieke vertegenwoordigingen, ze
persen mensen af en worden geassocieerd met
heroïnehandel. De huidige aanslagen in
oost-Turkije zijn echter gericht tegen militaire
doelen, niet tegen burgers, en zijn eerder te
klasseren als guerrilla. Van de aanslagen tegen
burgers elders in Turkije heeft de PKK de
verantwoordelijkheid ontkend en die zelfs
veroordeeld. „Maar je weet natuurlijk nooit zeker
of dat de waarheid is", aldus Van Bruinessen. „Hoe
dan ook, om met ze te kunnen onderhandelen
moeten zij eerst van die lijst af." Hij is ervan
overtuigd dat het er eens van zal komen. Gezien
de gevoeligheden in Turkije, waar momenteel
nationalistische sentimenten tegen Koerden hoog
oplopen, zullen gesprekken in ieder geval in het
geheim moeten beginnen.
Waar wonen de Koerden?
(Percentages bij benadering, exclusief de Koerden buiten het Midden-Oosten.) Percentage Koerden per land
Turkije. 55% 20% 17% 8% 7,5% .1,3%
Iran: 20%
Irak: 20%
Syrië: 5% Turkije Irak Syrië Iran Armenië
infographic: JD
1991:Noord-lrakwordt onder
bescherming van de Amerikaanse
luchtmacht een autonome
Koerdische regio.
1995 en 1997: Turkse militaire
operaties met enkele tienduizenden
soldaten in noord-lrak tegen PKK.
HbUk 1999: PKK leider
Öcalan wordt in
Kenia gearresteerd
en in Turkije
'4^^ gevangengezet.
2003: VS-invasie in Irak.
De autonome Koerdische regio in
noord-lrak krijgt een officiële status
ï;-! binnen Irak.
Koerdische burgers en strijders steken een grensrivier van Turkije over. De
in 1923 getrokken grenzen gingen dwars door de landerijen van stammen
en familieleden heen. Het afdoen van familiezaken kwam in de ogen van Sy
rische, Turkse en Iraakse autoriteiten sindsdien vaak neer op smokkel.
1986-1889: Operatie An-Fal, een
genocide-campagne van Saddam
Hussein tegen de Koerden in
noord-lrak. Bij de gifgasaanval op
het dorp Halabja
in 1988 komen
zeker 5.000
Koerden om.
