Een allerminst onschuldig partijtje voetbal v9 JEUGDBOEK door Jan Smeekens kapitein PZC Zaterdag 13 oktober 2007 door Jaap Goedegebuure illustratie Martien Bos Grof genomen is Marte Jacobs, de nieuwe roman van Tim Krabbé, een variatie op een klassieke schoolpleinsituatie: jongen heeft oogje op meis je, aarzelt haar te vragen en moet vervol gens meemaken hoe een mededinger met haar aan de haal gaat. Maar het is wel een variant met allerlei onverwachte wendin gen. Emile Binenbaum heeft het eindexa men al zo'n jaar of zeven achter zich, als hij ziet hoe de aanbedene voor zijn neus weggekaapt wordt. Tijdens het eeuwfeest van het Amstel Ly ceum wil Emile nu eindelijk eens serieus werk van Marte Jacobs gaan maken. Ze is nu immers 18 en dus hoeft hij niet langer te vrezen dat hij voor pedofiel versleten zal worden. Onder de swingende tonen van een dixielandorkestje verheugt hij zich een avond lang op wat komen gaat, maar hij moet tenslotte lijdzaam toezien hoe oud-klasgenoot Willem Reiff hem onver hoeds de loef afsteekt. Emile's uitgestelde en tenslotte ook afge stelde aanzoek, is de voorlaatste climax van een ongebruikelijk liefdesverhaal. Er gaat een lange aanloop aan voor af, zeker wanneer je kijkt naar de tijd die ermee heengaat. Bij de eer ste ontmoeting van Emile en Mar te helpt het toeval een handje. Hij is een dagje uit in het Noord-Hollandse kustdorp Schoorl, raakt betrokken in een partijtje voetbal en speelt een glanzende match aan de zijde van een 19-jarig meisje. Zeifis hij dan al 16 jaar. Vijfjaar later komt hij Marte opnieuw te gen, alweer volkomen toevallig. Op haar initiatief spreken ze keer op keer af, alles schijnbaar kameraadschappelijk, maar wat Emile betreft (en we zijn nu eenmaal af hankelijk van zijn berichtgeving) blaast de erotiek een flink partijtje mee. Niettemin houdt onze held (in het bezit van een vriendin die netjes op hem wacht) zich in. Hij zal geen kus met Marte wisselen, laat staan dat hij degene is die haar ontmaagdt. Wat wij weten, maar Marte niet, is dat Emile tijdens zijn middelbareschooltijd een gedicht heeft geschreven dat duidelijk haar stempel draagt. 'Pasgeboren girafje' is geïnspireerd op het fameuze balletjetrap- pen in de duinen. Het vestigt zijn reputa tie als dichter, bezorgt hem een uitgevers contract en een permanent entreebewijs tot de literaire wereld. Maar het vroege succes is meteen ook zijn noodlot. Hij is ertoe veroordeeld levens- lang de man van zijn fameuze debuut te blijven. Overal waar hij een podium be klimt, wil het publiek dat ene gedicht ho ren, het gedicht dat ze kennen van bloem lezingen, kussenslopen en literatuurlessen. Marte is Emile's muze, maar dan wel een die er, onbedoeld, voor zorgt dat hij nooit tot wasdom kan komen, noch als dichter noch als minnaar. Zij houdt hem klein, en dat is niet alleen een kwestie van leeftijds verschil. Het zit hem vooral in de oersitua- tie die hen bindt: een kinderlijk partijtje voetbal dat is uitgegroeid tot een gebeurte nis van mythische proporties. Het wordt nog erger. Nadat Emi le Marte met Reiff heeft zien vertrekken, probeert hij haar naar zich toe te schrijven met een vervolg op zijn eerste gedicht, helaas zonder resultaat. Vele jaren later verneemt hij dat ze zich uitgerekend op de dag van publicatie aan de ceintuur van haar badjas heeft opgehangen. Dat meent hij althans te kunnen afleiden uit een autobiografisch boek dat Reiff, inmiddels ook doorgedron gen tot de literaire eredivisie en zulks met veel meer succes dan Emüe Binenbaum, aan zijn kortstondige affaire met Marte heeft gewijd. Schoksgewijs dringt het nu tot Emile door dat zij zich met haar zelfge kozen dood definitief aan hem heeft ver bonden. Dus is ook hij gedoemd trouw te blijven aan iets wat hij nooit heeft beze ten, om het te zeggen met de slotwoorden van Simon Vestdijks Terug tot Ina Dam man. Marte Jacobs is een mooie liefdesroman, maar daarboven heeft het minstens één di mensie extra. Door Willem Reiff in te zet ten als contrastfiguur van Emile Binen baum kraakt Tim Krabbé een paar ironi sche noten over het letterkundig bedrijf Dichtersfestivals, billboards voor te lance ren bestsellers, schrijvers als halve popster ren, hij maakt het allemaal lichtjes belache lijk. Hij kan het zich permitteren, omdat hij zelf nog altijd buiten het wereldje staat. Vanaf zijn glorieuze debuutroman Het gou den ei schreef hij de ene bestseller na de an dere pageturner, maar een subsidie van het Fonds van de Letteren kon er niet af Dus ging Krabbé zijn eigen weg, met wisse lend resultaat, maar altijd eigengereid, dat wil zeggen geheel tegen de literaire etiquet te in. Het heeft er veel van weg dat hij met dit boek op subtiele wijze zijn gram haalt. En ons meteen zo ver krijgt dat we een traantje wegpinken of op z'n minst heel hevig moeten slikken. tn^v-kehb os s omber Tim Krabbé Tim Krabbé: Marte Jacobs. Uitgave Prometheus. 166 blz. 16,95 euro. Geef een stuk of wat kinderen zes emmers, een plankje met twee schroeven erin, een lampenkap, een oude badkuip, een touwtje, een fietsketting, een kapotte spie gel, een kromme spijker, een dot wol, nog wat frutsels en ze beginnen achter in de tuin of op zolder een reis om de wereld. Of naar het eiland van Groot en Groei, zoals het viertal in De kleine kapitein van Paul Biegel: 'Als je daar komt en je slaapt er één nacht, dan word je de volgende dag wakker als een grote man'. Paul Biegel kreeg voor het boek in 1972 de Gou den Griffel. Niet iedereen begreep de keuze van de jury. Kees Fens bijvoorbeeld trok nogal van leer tegen wat hij in de Volkskrant 'aangeleerd schrijven' noemde, moeizaam proza vond en plechtige boekentaal. Kenners met minstens evenveel verstand als de literatuurprofessor hebben zich aan zijn oordeel weinig gelegen laten liggen. Voor menigeen geldt Paul Biegel als de gelijke van Annie M.G. Schmidt. Niet de minsten slaan zijn werk zelfs hoger aan dan het hare. Veelzeggender nog is de populariteit bij hen voor wie Paul Biegel De kleine kapitein schreef Het boek voor kinderen vanaf een jaar of 8 be leefde sinds 1970 druk na druk en begon kortgele den met de vervolgdelen uit 1973 en 1975 een nieuw leven in één band. De grote kleine kapitein kreeg een luxueus linnen ruggetje en is nu met de oorspronkelijke kleurtekeningen van Carl Hol lander het eerste deel van wat uiteindelijk de Bie gel Bibliotheek moet worden. De reeks zal een twintigtal hoogtepunten bevatten uit het oeuvre van de meesterverteller waaronder Nachtverhaal, De rode prinses, De tuinen van Dorr, Het sleutel kruid. Nog altijd hebben de avonturen van de kleine ka pitein niets van hun charme verloren. Wie zou niet aan boord van de Nooitlek met hem 'wijd beens achter het roer, met zijn ogen op de kim' de woeste wilde zee op willen, weg van school naar het onbekende Groot en Groei waar vaders en moeders niets over je te vertellen hebben? Of wat minder onverschrokken uitgevallen mis schien dan Marinka, Dikke Dmif en Bange Toon tje in ieder geval willen lézen over de onderne ming die alles heeft wat beroemde reizen uit my thische tijden tot zulke spannende lectuur maakt: vuurspuwende draken, een eiland dat een uitgedoofde vulkaan lijkt, een stad waar een norse heerser de bevolking ringeloort. Wat een feest om daar in het boek te weten dat je dan nog dik 250 pagina's voor de boeg hebt met De kleine kapitein in het land van Waan en Wijs en De kleine kapitein in het land van Schrik en Vreeze. Met zinnen bovendien die er om vragen hardop gelezen te mogen worden! Kiciric Paul Biegel Holland-Lemniscaat 384 pag„ 24,95 euro Vanaf 8 jaar. Voorlezen vanaf 6 jaar.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2007 | | pagina 85