Prisma v47
PZC Zaterdag 13 oktober 2007"
Antropologe Matthea van Staden verdiepte zich jaren in Mongolië. Tijdens een verblijf
in het Aziatische land ontstond het plan om samen met nomadische vrouwen een handel in
vilten Hustai-kleden te beginnen. Onder de naam Zishi Nomad Design zijn die kleden nu
in Nederland te koop.
door Ellis van Wees foto's Anne Marie Kamp
Een wit-beige vilten kleed
met wolkenpatronen hangt
prominent aan de muur bij
Zishi Nomad Design in het
Groningse Haren. „De na
tuur komt in de patronen steeds te
rug", zegt Matthea van Staden van
Zishi Nomad Design. „Bergen en wol
ken, maar ook dieren als herten, wol
ven, vogels of geiten worden weerge
geven. De herhalende symmetrische
tekeningen symboliseren verbonden
heid, eeuwigheid en harmonie tus
sen mens en omgeving."
Antropologe Matthea van Staden kan
bevlogen vertellen over de Mongool
se cultuur en het ruige leven met z'n
extreme klimaatswisselingen. Ze ver
diepte zich jaren in de liederen en
poëzie van het land. Niet voor niets
verloor ze haar hart aan Mongolië,
waar ze nu ook een zakelijke relatie
mee heeft. Anderhalfjaar geleden be
gon ze haar onderneming Zishi No
mad Design en opende een winkel in
Haren. Binnenkort volgt een webwin
kel. Met tien Mongoolse huishoudens
heeft ze afspraken gemaakt over de le
vering van vilten Hustai-kleden.
Moeders, dochters, tantes, oma's,
schoondochters, buurvrouwen wer
ken in hun yurt (een soort tent) dage
lijks aan de kleden, die zijn gemaakt
van wol van steppeschapen. Gemid
deld doen de vrouwen een maand
over het maken van een kleed van
vilt, dat technisch gezien niets anders
is dan het samenpersen en wrijven
van wol bevochtigd met heet water
en zeep.
Matthea van Staden heeft er voor ge
zorgd dat er een viltcoöperatie voor
de vrouwen is opgericht. Daardoor is
gegarandeerd dat de families een reë
le prijs voor hun kleden krijgen. Een
medewerker ter plekke bezoekt de
vrouwen regelmatig en bespreekt met
hen de opdrachten uit Holland. „Zo
hou je een vinger aan de pols", legt
Van Staden uit.
Voor de vrouwen is het maken van
de vilten kleden een feestelijke aange
legenheid, waarbij liedjes worden ge
zongen en grapjes worden gemaakt.
'We leggen de wol uit van het volwas
sen schaap. We besprenkelen het met
water van de hemel. Het snelle paard
aangemoedigd. Het beenwitte kleed
voor het huis', luidt de tekst van één
van de liederen.
De vrouw die leiding geeft
aan het vilten, ontvangt de
viltsters met boter en thee.
Gezamenlijk wordt er ge
dronken, de wol wordt met de eerste
kom thee gezegend. „Vele zegeningen
en liederen volgen", zegt Van Staden.
„Het moet tenslotte een goed kleed
worden. Dat betekent voor de vilt
sters dat er geen conflicten mogen
zijn, er mag niet worden gediscussi
eerd en er moet met toewijding aan
worden gewerkt. Een slappe geest of
inzet brengt een slap kleed voort. Dat
brengt ongeluk."
Vilt is voor de nomaden door de eeu
wen heen van levensbelang geweest.
„De yurts waar ze in leven zijn ge
maakt van vilt. De kleden moeten zo
sterk zijn dat ze beschermen tegen ex
treme koude, maar ook tegen extre
me hitte", legt de antropologe uit.
Na het werk van de vrouwen is het
product nog vrij los en niet sterk ge
noeg als kleed. De mannen ronden
het proces af „Ze gebruiken daar paar
den voor. Het vilten kleed wordt om
een houten stok gerold, ingepakt in
huiden en vervolgens gezegend met
melk.
Dan wordt het pakket achter een ster
ke hengst gespannen, die het vilt over
de steppe trekt. Na 20 kilometer is
een sterk, gelijkmatig kleed ont
staan", vertelt van Staden. „En dan is
er feest. Tot in de late uurtjes wordt
er gegeten, gezongen en worden er
verhalen verteld. Zo is de cirkel
rond."
De kleden kosten ongeveer 220 euro
per vierkante meter.
Adres winkel: Kerkstraat 5 in Haren
(Groningen), tel. 050-3119156.
Foto boven: Matthea van Staden.
Foto onder: De tas is gemaakt in
Mongolië.
www.nomad-design.com
www.zishi.nl
