's Nachts huilen
de kindsoldaten van Uganda
v19
PZC Zaterdag 6 oktober 2007
Kun je nog een normaal leven leiden als je als kind gruwelijke moorden hebt
moeten plegen? In het noorden van Uganda krabbelen de voormalige
kindsoldaten van het Verzetsleger van de Heer weer overeind. „Die trauma's
gaan nooit meer weg."
door René van der Lee
121 mensen vermoord. Het kamp is nu zo goed als
ontmanteld, nagenoeg alle vluchtelingen in
Noord-Uganda zijn de laatste maanden naar hun
oorspronkelijke dorpen teruggekeerd. Ogwang
Moses woont nog in het kamp van Barlonyo. Hij
verloor bij de aanval zijn moeder, een kind en een
broer. Maar hij is niet uit op wraak, zegt hij. „La
ten we elkaar vergeven en in vrede verder leven.
Ik bid dat het vrede blijft, dat is het belangrijkste."
De vergevingsgezinde houding van Ogwang is
niet ongewoon in Uganda. Veel slachtoffers zijn
bereid de daders weer in hun midden op te ne-
Robert Nam was lijfwacht Aiwang Janet met haar
van Joseph Kony. kind Apila.
foto's Rene van der Lee
men. „Als je ze straft, gaan ze opnieuw vechten",
zegt de 13-jarige Apunyo, die in 2005 ontvoerd
werd en anderhalfjaar later op eigen houtje wist
te ontsnappen. „De daders waren zelf eigenlijk
ook slachtoffer", zegt Atubu, een 17-jarig meisje
dat in 2002 werd gekidnapt en nog last heeft van
alle mishandelingen die ze in het rebellenleger
moest ondergaan. „Kony? Ik geloof niet dat het
een slechte man is."
Laten we vergiffenis schenken aan de zon
daars: het past helemaal in het straatje
van de Italiaanse bisschop van Lira, Gui-
seppe Franzelli. „De mensen móeten el
kaar vergeven, anders krijgen we weer een nieuwe
ronde van geweld. De harten van de mensen bloe
den nog steeds, je kunt ook niet simpelweg zeg
gen: zand erover. Maar het is ook te simpel om Ko
ny in de cel te zetten en dan te denken dat je
rechtvaardigheid hebt gebracht. Uiteindelijk ge
loof ik toch het meest in de Afrikaanse wijsheid,
mensen willen hier met elkaar leven. Laten we
vooral luisteren naar wat de mensen hier zeggen."
Maar zo eenduidig praat de Ugandese volksmond
niet. Aiwang Janet is een 17-jarig meisje dat nog zo
vol woede zit dat het onmogelijk is om te praten
over vergeving. Op 13-jarige leeftijd werd ze, in
het holst van de nacht, ontvoerd door de rebellen.
Na enige weken werd ze toegewezen aan een van
de mannelijke soldaten, Onek geheten. „Hij had
drie vrouwen tot zijn beschikking, die hij per
nacht afwisselde." Aiwang raakte al snel zwanger.
Terwijl Onek haar geen blik meer waardig keurde,
beviel ze van een jongen, Edmund. „Ja, ik hield
van hem", zegt ze. „Een kind is onschuldig. Maar
in de bush hadden we niks, ik kon niet voor hem
zorgen zoals een moeder dat moet doen."
Tijdens één van de plundertochten van de rebel
len trotseerde ze het risico en ontsnapte, mét haar
kind. Ze werd opgevangen in het door Els de Tem
merman geleide centrum, waar ze twee maanden
op krachten kon komen en op de radio andere
kindsoldaten opriep om óók te vluchten. Daarna
keerde ze terug naar haar ouders, die ook hun
kleinzoon accepteerden. Begin dit jaar stierf Ed
mund, aan malaria. „Ik hield zielsveel van hem,
maar in zekere zin was het ook een opluchting",
fluistert ze. „Ik kon nu echt het boek dichtslaan."
Drie maanden geleden beviel Aiwang van een
meisje. Wrang genoeg is de vader van haar doch
ter ook al weer vertrokken, zodat ze ook dit kind
alleen moet grootbrengen. De vader van haar over
leden kind wil ze nooit meer zien. „Ik wil niet
eens meer aan hem denken. Van mij mogen ze
hem levenslang opsluiten." En Joseph Kony, de
man die ze verantwoordelijk houdt voor haar ver
woeste leven? „Hij moet de doodstraf krijgen, die
man mag geen week meer leven."
In het noord-
Ugandese dorp
Gulu worden
gevluchte
kindsoldaten
opgevangen in het
Lacor Hospital.
foto Daimon
Xanthopoulos
