Spectrum v15
'In de jeugdgevangenis had ik een tv op
mijn kamer. Hier heb ik helemaal niks'
PZC Zaterdag 6 oktober 2007
Sportles in de gesloten
jeugdinrichting de
Koppeling.
Dat wringt." Een ander probleem is de
wetgeving. Aangezien de Koppeling onder
het ministerie van Jeugd en Gezin van
André Rouvoet valt en niet onder Justitie,
mag de instelling minder 'vrijheidsbeper
kende maatregelen' nemen. Fouilleren, vi
siteren, kamer en post controleren mogen
officieel niet, totdat de wet op de jeugd
zorg wordt aangepast. Maar de instelling
ziet zich genoodzaakt om in ieder geval de
post wél te checken. „Ouders nemen heel
veel drugs mee voor hun kind. Stoppen
stukjes wiet in een fles shampoo. Gewoon,
omdat hun zoon of dochter dat zo graag
wil. Of omdat ze bang zijn dat ze door
hun eigen kind in elkaar worden gesla
gen."
Camera's op de gang zijn ook verboden.
Daarom worden jongeren voortdurend be
geleid als ze van de ene naar de andere
vleugel in het gebouw gaan. Contact met
lotgenoten moet zoveel mogelijk worden
vermeden. Dat leidt tot louche handeltjes.
Als om kwart voor drie de school uit gaat,
haalt de groepsleider de zes jongens uit de
klas. 'Ik heb schijt aan de overheid!', rap
pen ze over de gang. Ze zijn op weg naar
hun favoriete hangplek: het uitwaaiplein,
een afgesloten binnenplaats. In de jeugdge
vangenis heet dit 'luchten', hier 'uit
waaien': roken, roddelen, chillen. Vijf keer
een kwartiertje per dag.
Lesley (15) kijkt verveeld om zich heen.
„In de jeugdgevangenis was het veel beter.
Had ik een tv op mijn kamer. Hier heb ik
helemaal niks." Zijn leven buiten was een
zooitje, erkent hij. „Drank en drugs. Ik
ging niet naar school." Hij heeft vastgeze
ten voor straatroof met geweld. „En nu
moet ik behandeld worden", zegt hij op
cynische toon. Lesley vindt het allemaal
onzin. „Eén van mijn 'behandeldoelen' is:
rustig praten bij boosheid. Denk je nou
echt dat ik ga praten met mensen op wie
ik boos ben? Dan loop ik gewoon weg."
Verderop op het uitwaaiplein gaan de laat
ste nieuwtjes rond. Eén jongen mocht niet
uitwaaien. Hij had bijna een hele wietplan-
tage op zijn kamer aangelegd. „Ik ging
bijna van mijn stokkie van die wietlucht",
zegt een groepsleidster. Dan zijn er zorgen
over een meisje dat niet is teruggekeerd
van verlof De kans bestaat dat zij in han
den is gevallen van loverboys. Later die
dag blijkt dat ze weer boven water is.
Ook uit de verhalen van groepsleiders
blijkt dat hier soms zeer gevaarlijke jon
gens komen. Zo is onlangs een stel door
de politie verwijderd nadat ze een meiden
groep hadden aangevallen. Ze hadden het
brandalarm gebruikt en zijn door de gan
gen de 'vrouwenvleugel' binnengedron
gen. De jongens zijn inmiddels terugge
stuurd naar een justitiële inrichting. „Dat
soort types vreet energie. Ze frustreren de
behandeling van anderen", zegt groepslei
der Mano van der Blom.
Als het kwartiertje uitwaaien
bijna voorbij is, klinkt de
loeiende sirene weer. Als een
kleuterklasje worden de pubers
weer begeleid naar hun afdeling. Van drie
tot vier moeten ze verplicht 'op kamer' zit
ten. Rusten, huiswerk maken of muziek
luisteren. Hier vindt eigenlijk 24 uur per
dag behandeling plaats. Van half acht
's ochtends tot tien uur 's avonds leven ze
volgens een strak regime. Ze zijn verplicht
hun kamer op te ruimen, hebben corvee,
moeten naar school, moeten de krant le
zen, 's middags én 's avonds verplicht een
uur 'op kamer', ze moeten het journaal kij
ken en daarna mogen ze tot bedtijd re
laxen. Wie zich goed gedraagt, krijgt pun
ten en verovert privileges. Ze mogen een
spelletje doen op de computer of krijgen
een radio op hun kamer.
Alle jongeren hebben hun eigen 'behandel
doelen'. Dat kan zijn: leren omgaan met
agressie. „Daar maken we concrete afspra
ken over. Bijvoorbeeld: Ga twee keer per
dag naar de groepsleiding als jij je ergert.
Of: Ga naar je kamer als je irritatie voelt",
vertelt kinder- en jeugdpsychiater Elsa
Stam. Als een jongere toch explodeert,
gaat hij naar de time-outruimte.
Op de afdeling wordt het gedrag aange
pakt, in therapie wordt samen met de
ouders gekeken waarom een kind agres
siefis. Therapeuten werken volgens de
Amerikaanse Junctionalfamily therapy, die
gaat ervan uit dat de oorzaak van de pro
blemen in het gezin liggen. Want zoonlief
is niet zomaar een lastpak, ouders zijn er
verantwoordelijk voor dat het kind is ont
spoord. Gezinsbehandelaar Marieke Busch
zit een paar keer per week met de jongere
en zijn ouders om tafel. „Samen zoeken
we uit waar het mis is gegaan. Ik heb bij
voorbeeld een jongen die seksueel is mis
bruikt. Regelmatig explodeert hij van woe
de. Hij is boos op de hele wereld. Dat hij
misbruikt is, heeft hij nooit aan zijn moe
der verteld. Die was vaak ziek en hij wilde
haar geen verdriet doen. De eenzaamheid
waarin zo'n kind leeft, is vreselijk. Jaren
lang heeft hij al zijn emoties opgekropt.
Daar komt die woede vandaan."
Een behandeling kan slagen als ouders en
kind zich verantwoordelijk voelen voor
hun gedrag. Inzien dat het zo niet gaat en
de knop om willen zetten. Busch: „Maar
de buitenwereld moet daar niet te hoge
verwachtingen van hebben. Het gaat om
gezinnen waar soms al jarenlang geweld
is. Dat kunnen wij in negen maanden niet
veranderen. Als een kind terug naar huis
gaat, moet de situatie veilig zijn. Dat bete
kent niet dat er nooit meer een klap valt."
Voor Ashley (15) is het bijna zo ver. Ze
gaat niet naar huis, maar wél naar buiten.
Begin volgend jaar gaat ze begeleid op ka
mers wonen. Op haar 13e is ze van huis
weggelopen, logeerde bij vrienden en be
landde in de kleine criminaliteit: jatte ma-
ke-up, fietsen of lekkere dingen om te
eten. Zo kwam ze in de jeugdgevangenis
terecht. „Ik vond mijn moeder te streng.
Na een feestje moest ik altijd om tien uur
thuis zijn. Dat vond ik stom."
Ze had nog wel contact met haar moeder,
maar hun verhouding raakte zodanig ver
stoord dat ze niet meer thuis kon wonen.
Inmiddels zit ze bijna een halfjaar voor be
handeling in de Koppeling. Op haar ka
mer, vrolijk ingericht met posters van pop
idolen, hangt boven haar bed een gedicht
van haar vriend. Op haar kussen ligt een
bijbel.
Ashley heeft spijt van haar daden. „Mijn
moeder heeft heel veel gehuild. Ik heb
haar pijn gedaan. Dat vind ik het ergste."
Hier heeft ze geleerd om te gaan met haar
agressie. „Vroeger begon ik snel te schreeu
wen en te vechten. Ik was echt heel erg
agressief. Hier heb ik geleerd om eerst te
denken, dan te doen. Als ik voel dat ik
kwaad word, tel ik eerst tot tien." Ze
vraagt haar begeleidster of ze naar buiten
mag. Bijna vijf uur, tijd om uit te waaien.
Roken, roddelen, chillen. Dat wil Ashley
voor geen goud missen. Daarna zit ze
weer tot de ochtend achter slot en gren
del.
Omwille van de privacy zijn de namen van de jon
geren veranderd.
