Zwakke zeewering
Water sloeg al vaker toe DNB: Nederland is rijk genoeg om water te blijven weren
12 Dinsdag 2 oktober 2007 PZC
De Hondsbossche en
Pettemer Zeewering is
gevaarlijk zwak, beweren het
Hoogheemraadschap
Hollands Noorderkwartier
en de provincie
Noord-Holland. Kan
Nederland de zee nog aan?
door Miriam van den Brand
en Joep Trommelen
De Nederlandse zeewe
ring is de beste van de
wereld, maar nog niet
goed genoeg. Marcel Sti
ve, hoogleraar kustwaterbouwkun-
de aan de TU Delft, is kritisch over
de verdediging van ons land tegen
het zoute water.
„Uit onderzoek is gebleken dat
maar de helft van de keringen vol
doet aan de Deltanorm. Een kwart
is niet op orde en van een kwart is
onduidelijk of ze voldoen. Daar
moet wel iets aan gebeuren."
De Deltanorm is vastgesteld na de
watersnoodramp in 1953 en geeft
aan waartegen dijken bestand moe
ten zijn. De Hondsbossche Zeewe
ring zou een storm moeten kun
nen weerstaan die eens in de
10.000 jaar voorkomt.
Uit onderzoek is gebleken dat de
'faalkans' nu op eens in de 800
jaar ligt.
Gaten ii
leraar heeft nog geen idee waar
het heen zal gaan. „We moeten on
ze eerste bijeenkomst nog hebben.
Wat mij betreft komen we met zo
concreet mogelijke voorstellen om
snel aan de slag te gaan."
Er zitten zwakke plekken in de zee
weringen, de zeespiegel stijgt, het
klimaat verandert, de bodem
daalt. Reden voor paniek? Zover
wil Dohmen-Janssen niet gaan.
„Maar het is wel zo dat Nederlan
ders vaak niet erg onder de indruk
lijken van de mogelijke proble
men. We voelen ons veilig achter
de dijken. De waterstand in de ri
vieren geeft geregeld problemen,
maar wanneer horen we dat van
de zee? Zo'n superstorm is ook
moeilijk voor te stellen. De gevol
gen zijn wel enorm. Vraag dat
maar aan mensen die de Ramp
van 1953 hebben meegemaakt."
Nederland kan ook leren van de
gebeurtenissen rond orkaan Katri-
na in Amerika, denkt de universi
tair docent. „We kunnen aan de
ene kant zien dat we veel beter be
veiligd zijn. Het beveiligingsniveau
van de dijken in het gebied rond
New Orleans was erg laag, ik ge
loof 1 op de 200, terwijl toch be
kend is dat er orkanen voorko
men. Maar wat ze daar wel goed
voor elkaar hebben, hoewel het in
New Orleans natuurlijk toch nog
misging, zijn de evacuatieplannen.
In Nederland vertrouw ik er niet
zo op dat we alles duidelijk gere
geld hebben als hier een dijk door
breekt."
De Hondsbossche Zeewering
wordt aangepakt, net als zeven an
dere 'zwakke plekken'. Volgens Sti
ve moet er meer gebeuren. „We
moeten kijken naar de normen.
Zijn die nog wel van deze tijd. De
golven worden steeds hoger en
krachtiger, daar houden we niet ge
noeg rekening mee. Die dreiging is
veel groter dan de stijging van de
zeespiegel."
Marjolein Dohmen-Janssen, uni
versitair hoofddocent hydrodyna
mica aan de Universiteit Twente,
vindt ook dat er naar de norm ge
keken mag worden. „We zouden
meer kunnen differentiëren. Dun
bevolkte gebieden bij de kust zou
den misschien vaker kunnen over
stromen. Op andere plekken moet
de norm juist misschien wel om
hoog. Als in Noord-Holland de
zeewering het niet houdt, over
stroomt een heel groot gebied.
Daar moet je dus zorgen voor nog
meer veiligheid."
Om de kans op een overstroming
te verkleinen, zouden dijken langs
de kust hoger gemaakt kunnen
worden. Dit kan echter niet einde
loos doorgaan, zegt Stive. „Op een
gegeven moment is dat econo
misch niet meer rendabel. Dan
kunnen we beter allemaal in het
oosten van het land gaan wonen."
Volgens Dohmen-Janssen wordt
er steeds meer nagedacht over an
dere methoden om het water van
het land te houden. „Een flexibel
ere kustlijn bijvoorbeeld. Nu
wordt er zand opgespoten zodra
de kustlijn te veel afwijkt. Je kunt
er ook voor kiezen een gebied niet
te bebouwen en het water meer
zijn gang te laten gaan."
Duinen zijn een mooie natuurlijke
verdediging tegen het water, zegt
Dohmen-janssen, zolang ze maar
breed genoeg zijn.
„Doordat het water zand van de
duinen de zee mee inneemt, vor
men zich daar ondieptes waar vol
gende golven op stukslaan. Ze be
reiken het land dus niet. Dat pro
ces moet je de kans geven."
Relatief nieuw is volgens haar ook
de studie naar hoe alle infrastruc
tuur op de Noordzeebodem de
aanwezige zandbanken en andere
bodempatronen beïnvloedt. Er lig
gen bijvoorbeeld her en der pijplei
dingen en vaargeulen. „Die kun
nen effect hebben op hoe de zee
en de golven zich gedragen. Daar
om kun je ook niet zomaar wind
molenparken of eilandjes neerleg
gen. Dat lijkt eenvoudig, op zee zie
je het niet en eilandjes kunnen de
golven breken, maar dat is niet zo.
Bij dat soort ingrepen moet je echt
goed kijken welke effecten het
heeft en of de situatie niet gevaar
lijker wordt."
Stive heeft zitting in de nieuwe
Deltacommissie. De commissie
gaat bekijken hoe de kust en het
achterland beschermd kunnen
worden tot het jaar 2200. De hoog
In de Hondsbossche Zeewering bij Petten werd drie jaar geleden al een 900 meter lange damwand geslagen. De
dijk werd versterkt om bij zware stormen de zee te kunnen blijven keren. foto Martin Mooij/ANP
Verwaarlozing van de dij
ken door de Hoekse en
Kabeljauwse twisten was
de oorzaak van de Sint Elisa-
bethsvloed in 1421. Er woei een
zware noordwesterstorm, ge
volgd door een stormvloed. Bo
vendien was sprake van een ho
ge rivierwaterstand door hevige
regenval. De landbouwgronden
van de Groote of Hollandsche
Waard liepen onder en de Bies-
bosch onstond. In Zeeland en
Holland kwamen tweeduizend
mensen om.
In de nacht van 31 januari op 1 fe
bruari 1953 was er in Zeeland
sprake van springtij in combina
tie met een zware noordwester
storm. Er kwamen 1836 mensen
om. Zo'n 72.000 mensen wer
den geëvacueerd.
In de jaren twintig van de vori
ge eeuw was al bekend dat de
dijken in het gebied te zwak wa
ren. Rijkswaterstaat gaf echter
voorrang aan de aanleg van de
Afsluitdijk. De plannen voor de
Deltawerken bestonden al vóór
de watersnoodramp en waren
voor een klein deel uitgevoerd
toen het noodlot toesloeg. Tot
en met 1997 (de Maeslantkering)
werd er gewerkt om de zeega
ten af te sluiten met een stelsel
van dammen en dijken waar
door de kustlijn met 700 kilome
ter werd verkort. De Deltawer
ken zijn door de American So
ciety of Civil Engineers tot een
van de zeven moderne wereld
wonderen verklaard.
De zeespiegel moge dan
gaan stijgen, Nederland
zal er financieel niet
door kopje onder gaan. Die ge
ruststellende mededeling doet
De Nedërlandsche Bank (DNB)
in haar recentste kwartaalbe
richt. De vergrijzing is voor de
schatkist een veel groter pro
bleem, beweren 's lands opper-
bankiers. Wel moet Nederland
snel investeren in achterstallig
onderhoud aan dijken en dui
nen, stelt DNB, omdat 19 pro
cent van de waterkeringen ei
genlijk niet aan de normen vol
doet. DNB stelt dat het achter
stallig onderhoud niet voor 2015
weggewerkt is.
Nederland trekt volgens het
kwartaalbericht momenteel 0,15
procent van het bruto binnen
lands product uit voor het voor
komen van overstromingen. Dat
is ongeveer 800 miljoen euro
per jaar.
DNB stelt opvallend genoeg dat
dat percentage zelfs bij een zee
spiegelstijging van anderhalve
meter (tot dusver de meest pes
simistische voorspelling) tot
2100 alleen maar zal afnemen,
tot een percentage ergens tus
sen 0,1 tot 0,02 procent na het
jaar 2025. Wel moet de Neder
landse economie dan blijven
groeien. DNB gaat voor de rest
van de eeuw bij de berekenin
gen uit van gemiddeld 2 procent
economische groei per jaar.
De economische groei is niet de
enige onzekere factor. Vooral de
schattingen over de stijging van
de zeespiegel door de opwar
ming van de aarde lopen uiteen,
van zo'n 40 centimeter deze
eeuw tot anderhalve meter.
Verantwoordelijk staatssecreta
ris Tineke Huizinga gaat uit van
85 centimeter. En drie jaar gele
den luidde het milieutechnisch
bureau GeoConsult nog de
alarmklok over een bodemda
ling voor de Nederlandse kust
van nog eens maximaal 40 centi
meter, door inklinking van veen
of bewegingen van de aardkorst.
Een Deltacommissie gaat bekij
ken wat er moet gebeuren om
Nederland tot 2200 droge voe
ten te laten houden. Ook komt
er vanaf 2009 eens in de zes jaar
een nieuw Nationaal Waterplan.
