van machtige
dollar
v15
PZC Zaterdag 29 september 2007
Almachtige dollar
De dollar, in de volksmond
ook wel buck of greenback ge
noemd, hoort bij de Verenig
de Staten als donuts en base
ball. Het merendeel van de
Amerikanen heeft nog nooit
een andere muntsoort in han
den gehad. De dalende koers
leidt dan ook amper tot op
hef. Daarvoor is de Ameri
kaan te zeer op het eigen
land gericht: andere valuta's
doen er niet toe.
Toeristen vormen een uit
zondering. De twaalf miljoen
Amerikanen die jaarlijks naar
Europa reizen, klagen steen
en been over de prijzen. In
een artikel in The New York
Times deze zomer vertelden
toeristen horrorverhalen
over blikjes cola van bijna 6
dollar, hotelovernachtingen
van 500 dollar en fotocame
rabatterijen van 150 dollar.
Een zekere obsessie voor
geld is de Amerikanen niet
vreemd. Volgens cultuurpes
simisten is er zelfs sprake
van verafgoding. In die zin
wordt vaak gesproken van
de Almighty Dollar, de almach
tige dollar. De uitdrukking
werd voor het eerst gebruikt
in een verhaal uit 1836 van
de schrijver Washington Ir
ving. 'De almachtige dollar,
dat grote object van algehele
toewijding in heel ons land'.
Aan het 'fysieke' geld zelf
wordt weinig waarde ge
hecht. Amerikanen betalen
overwegend met plastic.
Eén uitzondering is er wel.
De regering probeert al tij
den de dollarmunt in het be
talingsverkeer te krijgen. Dat
scheelt de belastingbetaler
miljoenen, want een munt
gaat dertig jaar mee, terwijl
een biljet al na 22 maanden
vervangen moet worden.
Maar de lobby van drukkers
en inktproducenten doet al
les om dat tegen te houden.
trend is nog niet in zicht. De dollar raakt
zijn populariteit als reservemunt kwijt.
Door de export naar de VS heeft China gi
gantische reserves, goed voor meer dan
duizend miljard dollar. Ook de oliesjeiks
zwemmen in de dollars, verdiend met olie
verkopen. Die dollars worden steeds vaker
omgewisseld voor euro's. Hoogleraar mo
netaire economie Eijffinger: „Alle Aziati
sche landen zijn bezig hun dollarreserves
af te bouwen. Dat moeten ze wel voorzich
tig doen, anders gaat de koers van de dol
lar te snel omlaag en snijden ze zichzelf in
de vingers."
De zucht naar euro's stut de waarde van
de Europese munt. Dat heeft voordelen.
Niet alleen worden belangrijke importpro
ducten die afgerekend worden in dollars,
zoals olie en gas, voor ons goedkoper. Ook
is van belang dat centrale banken hun eu
ro's niet letterlijk in de vorm van biljetten
en munten aanhouden, want daar krijgen
ze geen rente over vergoed. Ze kopen Euro
pese staatsobligaties. Die extra vraag drukt
de rente (de beloning op de obligatie) op
de kapitaalmarkt, en uiteindelijk ook de hy
potheekrente die huizenkopers betalen.
Nadelen zijn er ook. Zo zien bedrijven die
exporteren buiten de eurozone, hun pro
ducten duurder worden.
Ook in de internationale handel wint de
euro terrein als betaalmiddel. Iran, Venezu
ela en Rusland hebben laten weten hun
gas en olie in de toekomst in euro's te wil
len verkopen. De euro is nu al vele malen
groter dan de Japanse yen en de Duitse
mark ooit geweest zijn. Meer en meer lan
den koppelen hun munt aan de euro, zo
dat de goede reputatie van
de Europese valuta op
hen afstraalt.
Een groeiend leger
economen meent
dat de euro de
strijd tegen de
dollar kan win
nen. Bij een
wereld-
munt hoort een leidende economie, die
militair dominant is en een goed ontwik
keld financieel stelsel heeft. De omvang
van de eurozone nadert die van de VS met
rasse schreden. De eurolanden zijn goed
voor 16 procent van de wereldeconomie,
het marktaandeel van de VS is 22 procent.
Boonstra: „Militair stelt Europa natuurlijk
veel minder voor, maar in de wereld van
vandaag is platte militaire macht veel min
der van belang."
De grote kracht van de euro is de Europe
se Centrale Bank, menen Boonstra en Eijf-
finger. De bank heeft zich bewezen als in
flatievechter. De euro is in een paar jaar
tijd uitgegroeid tot een stabiele munt die
in tijden van crises niet meer onderdoet
voor de dollar als veilige haven. Boonstra:
„Voor die veilige haven hoeven investeer
ders echt niet meer naar de VS, de euro is
zonodig nog veiliger dan de dollar, de infla
tie in Europa is lager dan in Amerika."
rekening van de Amerikaanse Centrale
Bank. Fed-voorzitter Ben Bernanke ver
laagde de rente twee weken geleden in
één klap met 0,5 procent, en dat maakt de
greenback voor investeerders minder aan
trekkelijk ten opzichte van de euro.
Maar de val van de dollar is al jaren onver
mijdelijk, stelt Boonstra. De Verenigde Sta
ten hebben het er volgens hem zelf naar
gemaakt. Amerikaanse consumenten gaan
gebukt onder torenhoge creditcardschul
den en hypotheken, de overheid verdrinkt
in de tekorten en doordat de Amerikanen
veel meer importeren dan exporteren, zijn
de schulden bij buitenlandse mogendhe
den adembenemend. Boonstra: „Vroeg of
laat betalen de Amerikanen daar de prijs
voor en raakt de dollar uit de gratie. Dat ge
beurt nu."
Meer dan een halve eeuw was
de dollar alleenheerser in de
financiële wereld. Tot het be
gin van de Eerste Wereldoor
log had het Britse pond de macht in han
den. Na de oorlog was het pond verzwakt
en toen kort daarop de Tweede Wereldoor
log uitbrak, betekende dat de zegetocht
van de dollar.
Stukjie bij beetje brokkelt de leidende posi
tie van de dollar af Inmiddels zijn meer eu
romunten en -biljetten in omloop dan dol
lars, internationale bedrijven halen mas
saal geld op bij de Europese beurzen en
centrale banken houden meer reserves aan
in euro's ten koste van dollars, blijkt uit cij
fers van de Europese Centrale Bank en het
Internationaal Monetair Fonds (IMF).
Uit andere cijfers blijkt dat de omvang van
uitstaande obligaties in euro's inmiddels
groter is dan die in dollars en in ter
men van import en export wint
Europa het met gemak van
de Amerikanen.
Het einde van die
De euro is inderdaad een geduch
te concurrent van de eens zo
geliefde 'greenback' geworden,
beaamt hoogleraar Menzie Da
vid Chinn van de universiteit van Wiscon
sin, een vooraanstaande econoom die on
derzoek deed naar de concurrentie tussen
de euro en de dollar. „Ik sluit niet uit dat
de euro ooit de plaats inneemt van de dol
lar, maar dan moet er wel iets groots ge
beuren. Het zou bijvoorbeeld een stimu
lans zijn voor de euro als Groot-Brittannië
toetreedt. De euro-economie wordt dan
een stuk groter."
Toch is de dollar zijn status als dominante
munt voorlopig nog niet kwijt. Het groot
ste deel van de wereldhandel wordt nog
altijd in dollars afgerekend, zeker op de
markten waar grondstoffen zoals olie en
gas worden verhandeld. Boonstra: „Ieder
een is ingesteld op de dollar. Maar als de
grondstoffenmarkten inderdaad gaan om
schakelen, dan krijgt de dollar het heel
moeilijk."
Voor hoogleraar Eijffinger staat de over
winning van de euro vast. „Het proces is
langzaam op gang gekomen en is niet
meer te keren."
