lap
Uitgevers:
ander soort
abonnement
14 Donderdag 27 september 2007 PZC
Het krantenlandschap in
Nederland verandert in rap tempo.
Anno 2007 valt nog altijd in 3,7
miljoen huizen een dagblad op de
mat. Toch staat de ooit zo
vanzelfsprekende relatie tussen
lezer en zijn trouwe huisvriend
heviger onder druk dan ooit.
door Johan Bosveld en Joost de Poel
illustratie Chantai van Wessel
Krant in wo<
G
ratis kranten, fusies, zondag
kranten, tabloidformaten. Iede
re krant is op zoek naar het gou
den idee om te overleven. Voor
alsnog vergeefs. „En het is de
vraag of dat gouden idee bestaat", zegt Piet
Bakker, universitair hoofddocent communica
tiewetenschappen aan de Universiteit van
Amsterdam (UvA). „Ik heb het in elk geval
ook nog niet gevonden."
Innovatief denken, is volgens wetenschappers
ook niet de eenvoudigste opgave voor een sec
tor die deels door het succes in slaap is gesust.
„De sector is ontzettend behoudend ge
weest", vindt collega Jo Bardoel, hoogleraar
Mediabeleid aan de UvA en Radboud Univer
siteit. „Iedereen maakte een krant voor een ei
gen groep of regio. Er was weinig concurren
tie. De voorbije twee jaar zijn er meer initia
tieven gekomen dan in twintig jaar. Vooral
onder druk van ideeën van buitenaf, zoals
gratis kranten. Die vormen toch een bedrei
ging. Kranten móeten nu wat doen."
Het hoofdprobleem: geld. Adverteerders kie
zen vaker voor goedkopere opties die het in
ternet biedt. „Oplages dalen gemiddeld tot 2
procent per jaar. Het probleem is niet zozeer
dat lezers weglopen, maar dat er te weinig bij
komen", zegt Bakker. „De ontwikkeling dat
minder jongeren een krant lezen, lijkt door te
zetten. Dat heeft niet alleen met internet te
maken. De tendens is al in de jaren zestig be
gonnen."
Bakker en Bardoel zijn stellig: de krant blijft
voorlopig in onrustig vaarwater. Maar ook in
pakweg 2017 worden er nog miljoenen papie
ren, betaalde dagbladen gedrukt die net als
nu winst kunnen maken. „Een aantal kran
ten zal gesneuveld zijn", verwacht Bakker.
„De andere zullen waarschijnlijk worden ge
maakt door minder journalisten. Het aantal
abonnees zal ook daarna nog dalen. Mis
schien zijn we wel gewoon verwend geweest
met onze hoge oplages. De Telegraaf stond in
ternationaal lang in de top-20. In landen als
Oostenrijk en België zie je dat dagbladen, met
voor Nederlandse begrippen kleine oplages,
het goed redden."
„De krant zal teruggaan van massamedium
met een bijna volledig bereik, naar een klas-
senmedium", voorspelt Bardoel. „Net als vroe
ger toen vooral de wat hogere inkomens de
krant lazen. Het dagblad blijft belangrijk voor
duiding, maar is relatief duur."
Een gratis krant beginnen, is voor bestaande
titels een lastige optie, denkt Bakker. „Ik zie
nog groei van gratis dagbladen, al lijkt het ver-
Voorzitter Kees Spaan van werkge
versvereniging de Nederlandse Dag
bladpers (NDP) zou er niet gek van
opkijken als de krant van de toekomst
geen dagblad meer is dat als 'huisvriend'
zes keer per week in de brievenbus glijdt.
In een interview met het webmagazine
De Nieuwe Reporter voorspelde de voor
man van de dagbladuitgevers een situatie
waarin de grote massa lezers doordeweeks
een gratis krant leest en op
zaterdag/zondag een betaald weekend
abonnement heeft. Spaan voorspelt dat er
een verdere uitbreiding zal komen van het
soort abonnementen waaruit de lezer kan
kiezen.
Maar om kranten rendabel te houden
moet er in de optiek van de NDP-voorzit-
ter ingrijpende veranderingen komen. Zo
wel op commercieel als op journalistiek ge
bied. Commercieel zullen kranten veel
meer ruimte moeten krijgen om actief te
worden op andere terreinen.
Nu mogen dagbladuitgevers zich alleen on
der strenge voorwaarden bezig houden
met radio en/of tv. Die beperkingen moe
ten worden opgeheven, aldus Spaan on
langs in het reclamevakblad Adformatie.
In datzelfde interview pleitte hij ervoor re
clame bij publieke omroepen - en zeker
bij de regionale omroepen - te verbieden.
„Reclame maakt elk commercieel initiatief
op deze markt bij voorbaat kansloos", al
dus Spaan.
In zijn jaarverslag over 2006 waarschuwt
de NDP er voor dat in dat geval dagbladuit
geverijen zullen worden overgenomen
door buitenlandse partijen. Om de toe
komst van de kranten veilig te stellen zul
len volgens Spaan ook de journalisten zelf
moeten veranderen. „Er is een bijna bijbel
se opvatting over de roeping van de jour
nalistiek. Begrippen als onafhankelijkheid
en vrijheid zijn tot in het absurde doorge
voerd."
In de toekomst zouden journalisten van re
gionale kranten 'klein' nieuws uit een
klein gebied op maat moeten aanbieden
aan de lezer. Dat zou bijvoorbeeld door
middel van een digitale nieuwsbrief kun
nen gebeuren. Volgens Spaan hebben men
sen helemaal geen tijd om het nieuws op
een website op te zoeken, maar willen ze
een speciaal op hun wensen en hun omge
ving afgestemde nieuwsbrief ontvangen.
„Je hebt journalisten nodig die in marke-
tingtermen willen denken."
Bestedingen
Nettobestedingen adverteerders.
Oplageontwikkeling van betaalde
dagbladen.
alle media
dagbladen
x miljard euro
infographic: CvW bron: Nielsen Media Research
infographic. CvW bron' Cebuco
