Spotprent
OOK NEDERLANDSE CARTOONIST SOL
12 Dinsdag 18 september 2007 PZC
Het vizier
op de
cartoonist
Al Qaida looft een bonus uit
aan degene die Lars Vilks
'afslacht als een lam'. Reden
voor de doodsbedreiging is
een tekening waarin de
Zweed de profeet
Mohammed afbeeldde op
een hondenlijf. „Als je het te
lomp aanpakt, kun je het
voor je kiezen krijgen."
door Niek Opten en Joost de Poel
illustratie Ruben L. Oppenheimer
Ariane de Ranitz van de stichting
Pers Prent ontving gister
ochtend een mailt je van een col
lega. De centrale vraag: is het
niet de hoogste tijd om Neder
landse cartoonisten te vragen een steunbetui
ging te ondertekenen nu een Zweedse teke
naar door Al Qaida met de dood wordt be
dreigd?
„Begin 2006 hebben we dat ook gedaan, ten tij
de van die Deense cartoonrellen. Dit lijkt ons
een goed moment om opnieuw met zo'n ini
tiatief te komen."
Destijds, toen de Deense ambassades door
woedende menigtes werden bestookt, vond de
stichting - onder meer initiator van de Inkt-
spotprijs voor de beste politieke prent - dat
het tijd was voor een solidariteitsactie.
Dertien cartoonisten ondertekenden de verkla
ring. „We hadden er iets meer verwacht. Som
migen ondertekenden direct, sommigen heb
ben niet gereageerd en anderen wilden ge
woon niet. Dat heeft ons toen wel een beetje
verbaasd. Wat je in die tijd zag, was dat er veel
cartoonisten een tekening maakten over de
kwestie, maar niemand leek het aan te durven
dat op een echt directe manier te doen. Dan
zag je bijvoorbeeld een cartoon waarop een
spotprenttekenaar achter een ezel zit met daar
op een geheel wit doek. Of iemand tekende de
lange tenen van Mohammed."
Een reden van die 'terughoudendheid' laat
zich volgens De Ranitz illustreren door een te
kening uit die periode waarin Fokke en Sukke
zeggen: 'We willen gebruik maken van het fun
damenteel recht op zelfcensuur'.
„Ik kan me voorstellen dat er cartoonisten wa
ren die toen uit angst behoudend waren. Maar
cartoonisten zijn vaak ook mensen die thuis
achter hun tekentafel zitten en niet graag in de
'Ik zie geen aanleiding
om Mohammed op een
hondenlijf te tekenen'
belangstelling staan. Mogelijk waren ze ook ge
woon terughoudend uit respect voor de islam,
of omdat ze zich liever op Nederlandse onder
werpen wilden richten."
Cartoonist Ruben L. Oppenheimer, onder an
dere werkzaam voor deze krant, is niet voor
zichtiger geworden. „Ik doe wat ik doe. De aan
leiding en wat ik mooi vind zijn bepalend. Ik
zie geen aanleiding om Mohammed op een
hondenlijf te tekenen. Ik teken bijvoorbeeld
ook geen Jezus aan het kruis met een dildo in
zijn achterwerk; niet omdat ik bang ben voor
de reacties maar omdat ik dat niet mooi vind."
Oppenheimer doet niet aan zelfcensuur. Hij
zegt wat dat betreft meer last te hebben van
hoofdredacties van kranten, die tekeningen
van hem weigeren. „Sinds de moord op For-
tuyn zijn kranten heel voorzichtig geworden.
Grappen over Wilders en Verdonk liggen
moeilijk. Ik denk dat ze bang zijn lezers te ver
liezen."
Van toenemende terughoudendheid of angst
zegt ook cartoonist Lap (onder meer Spits)
geen last te hebben.
„Maar ik ben wel geschrokken van zo'n op
roep van Al Qaida en ik word er heel chagrij
nig van. Ik heb nog geen tekeningen gemaakt
waarbij ik me inhield, maar merk wel dat ik
alerter word. En dat is toch al een vorm van ca
pitulatie. Vroeger kreeg je soms kritiek op een
cartoon maar nu willen ze een tekenaar blijk
baar in bloed laten verdrinken. Dat is middel
eeuws. Tot voor kort dacht ik: dit alles is ver
van bed, maar ik heb het gevoel dat het dichter
bij komt."
Cartoonist Tom Janssen vermoedt dat er colle
ga's zijn die door dit soort bedreigingen 'voor
zichtiger zijn geworden'. „Voor mij zelf geldt
dat niet, want ik zou nooit zo'n tekening van
Mohammed op een hondenlijf hebben ge
maakt. Het verbaast me enigszins dat iemand
nog de profeet op zo'n manier wil afbeelden,
