scheve schedels
G
PZC Maandag 17 september 2007 21
elukkig, wiegendood
komt in Nederland
bijna niet meer voor.
In 1987 stierven nog
220 kinderen tussen
nul en twee jaar in hun bedje, zon
der aanwijsbare oorzaak. Vorig
jaar was dat aantal tot 11 gedaald.
Voornaamste reden voor deze ont
wikkeling: consultatiebureaus en
kraamzorg drukken sinds 1992
kersverse ouders op het hart hun
kindje nóóit op buik of zij, waar
door het op zijn buikje kan rollen,
te laten slapen. Rugligging is het
motto, vrijwel meteen na de ge
boorte.
Heel mooi die afname, vinden de
Limburgse kinderfysiotherapeu
ten Frans Sleijpen en Harry Crom-
bag. „Maar omgekeerd is het aan
tal baby's met een afgeplatte of
scheefgegroeide schedel epide
misch toegenomen. Van alle ba
by's ontwikkelt 10 procent een
scheef hoofdje." Oorzaak? Veel
kleintjes nemen, liggend op de
rug, een eenzijdige slaaphouding
aan, het hoofdje steeds in één rich
ting gedraaid. Door deze voor
keurshouding wordt hun schedel
aan één kant voortdurend aan de
zelfde druk blootgesteld. Op prille
leeftijd is dat hoofdje nog zo
kneedbaar als klei; de schedelna
den zijn nog open en de botstruc-
tuur niet uitgehard.
Ook al weinig bevorderlijk voor
een wisselende hoofdhouding is
het gegeven dat veel mama's en pa
pa's hun kindje in de wakkere uur
tjes in een wipstoeltje zetten. „Die
stoeltjes kunnen bijdragen aan de
afplatting van het achterhoofd",
zegt Frans Sleijpen.
Artsen van de consultatiebureaus
geven weliswaar consequent ad
vies over de noodzaak van een wis
selende hoofdhouding, echter 'zon
der dat er praktisch geoefend
wordt'. „Onderzoek toonde aan
dat adviezen niet goed overkomen
en dus amper effect hebben."
Gevolg van dit alles: posturale pla-
giocefalie, ofwel asymmetrie van
het hoofdje. Een misvorming,
waarbij het ene babyoortje soms
tot twee centimeter méér naar vo
ren staat ten opzichte van het an
dere oortje. Die asymmetrische
hoofdjes ontstaan meestal vrij plot
seling, in de zesde tot achtste
de maagwand wordt geprodu
ceerd. Als daar, bijvoorbeeld door
een maagkwaal, een tekort aan is,
ontstaat ook een tekort aan vitami-
ne-Bi2. Daarnaast treedt het tekort
vaak op in combinatie met au-
to-immuunziektes en een verstoor
de stofwisseling, zoals diabetes,
reuma of een schildklieraandoe-
Door een verkeerde, eenzijdige lig-
houding krijgen jaarlijks 20.000 ba
by's een scheve schedel.
week. Sleijpen: „Het gaat dan om
een snelle, dramatische afvlakking
die meestal tot 4 a 5 maanden ver
ergert. Daarna verandert er weinig
meer. Of er is sprake van verbete
ring, vooral in het eerste levens
jaar. Maar we zien ook correctie
tot twee a drie jaar na de geboor
te." Er is echter ook een groep
kleintjes bij wie geen verbetering
optreedt. Niet bekend is hoeveel
kinderen dit lot treft. Evenmin we
ten medici of zij in hun verdere le
ven nadelen ondervinden van de
afwijking.
„Je valt van je roze wolk af', zegt
Iris Habets uit Epen, moeder van
Luna (6 maanden) bij wie een
scheefVormige schedel is geconsta
teerd. „Je ziet het van bovenaf
goed. Sneu. Ik vind het zielig voor
haar. Het is niet het einde van de
wereld, maar je wilt toch ook voor
komen dat ze straks wordt gepest.
Bovendien wil ik eventuele nade
len voor de ontwikkeling van de
hersenen voorkomen."
Vooralsnog heeft een afgeplat bol
letje met name nare gevolgen voor
de ouders, meent kinderfysiothera-
ning. Een chronisch vitami-
ne-Bi2-tekort leidt op termijn tot
een specifieke vorm van bloedar
moede, pernicieuze anemie gehe
ten. Ook kan schade aan het ze
nuwstelsel optreden.
Volgens De long zien sommige art
sen de ziekte als een modever
schijnsel en plaatsen die in de alter-
Hoe voorkom je
een plat bolletje?
Voorkom dat de baby zijn
hoofd steeds naar één zijde ge
draaid houdt. Hoe? Enkele tips.
s- Draai in het bedje het hoofdje
regelmatig rustig naar de ande
re zijde en laat het zo liggen.
Als het niet lukt, probeer het
dan in zijn slaap.
Maak baby's niet-favoriete zij
de aantrekkelijk, zowel in de
box als het bedje. Hang aan die
kant opvallend speelgoed op.
Of zet de box of het wiegje zo
danig neer dat het raam zich
aan de 'impopulaire' zijde be
vindt. Sommige baby's kijken
in hun kamertje liever steevast
naar de deur waar mama of pa
pa binnenkomt. Maak daar ge
bruik van.
s- Is de baby wakker, leg hem dan
op de buik. Blijf er wel bij. Als
hij enkele maanden oud is, kun
je de armpjes naar voren halen
zodat hij op zijn onderarmen
kan steunen en het hoofd kan
oprichten.
peut Harry Crombag. „Voor hen is
het vooral vervelend, om esthe
tische redenen. Ouders willen dat
hun kind aantrekkelijk en mooi
is."
Toch geldt: smaken verschillen.
„Het ene ouderpaar heeft een hou
ding van 'het valt best mee' wan
neer ikzelf denk 'goh, wat een
scheef hoofdje'. Andere ouders rea
geren verschrikt, terwijl je nauwe
lijks een afwijking ziet."
Voor de behandeling van
het asymmetrische hoofd
je is de kinderfysiothera
peut als eerste aan zet. Hij
probeert de baby meer verschillen
de bewegingen te laten maken.
Ook geeft de betrokken therapeut
de ouders instructies voor meer
'ligvariatie' van het bolletje. Zo
doende zal de baby zijn favoriete
slaaphouding vaker aftvisselen.
Verder leert hij de ouders hoe ze
hun kind in de wakkere fase meer
op de buik kunnen laten liggen.
Pas sinds kort bestaat er een meet
instrument waarmee behandelaars
de afwijking van het hoofd precies
Veganisten lopen risico
Henk de Jong uit Groningen helpt
mensen met een vitamine B12-
tekort met zijn website.
natieve hoek. Een aantal weten
schappers, onder wie prof Joost
Hoekstra van het AMC in Amster
dam heeft in 2005 een artikel ge
schreven over vitamine Bi2-tekort
in het Nederlands Tijdschrift voor
Geneeskunde. Daarin adviseren ze
artsen eerder een bloedtest te
doen en eerder Bi2-injecties voor
kunnen meten. Dat is een goed
hulpmiddel, onder meer om te be
palen of een kind toe is aan thera
pie met de zogeheten redressie-
helm. Hierbij draagt de baby 23
uur per dag gedurende circa een
halfjaar een speciaal helmpje
waarin een zachte foamlaag zit die
de schedelvorm corrigeert. Niet
leuk voor de kleine, 'maar het is in
drukwekkend wat kinderen aan
kunnen'.
Baby Luna krijgt binnenkort deze
corrigerende helm die ze maanden
lang moet dragen. Mama Iris Ha
bets heeft er vertrouwen in. „Niet
leuk natuurlijk, maar het komt ze
ker goed. We zijn er op tijd bij."
Overigens bestaan er op de 'hel
menpoli' van het Academisch Zie
kenhuis Maastricht plannen voor
een onderzoek naar de werkelijke
effectiviteit van deze redressie-
helm, teneinde tot een landelijke
richtlijn te komen. Sleijpen neemt
deel aan het overleg. Het effect op
korte termijn lijkt goed, maar of er
veel verschil bestaat op de lange
termijn tussen kinderfysiothera-
pie en de redressiehelm is niet be
kend, stelt hij.
Eigenlijk willen beide kinderfysio
therapeuten liever van de helm af,
door simpelweg die scheefgroeien
de babybolletjes te voorkomen. Je
zou iets aan die rugligging tijdens
de slaap moeten doen, ook al geldt
in Nederland het advies hiertoe
als heilig.
Sleijpen denkt aan een hulpmid
del voor het slapen dat gewoon in
de winkel te krijgen is. Het is een
soort kussen met een lange steun
aan de rugzijde en een korte steun
aan de buikzijde. Het kind ligt in
een beperkte zijligging (in een
hoek van 30 graden) en kan door
die kussentjes niet naar achteren
of naar voren rollen. „Wij zouden
graag in overleg met artsen van de
consultatiebureaus naar een veilige
methode willen zoeken om dit
'fixatiekussen' toe te passen."
Frans Sleijpen: „We hebben op Cu
rasao gewerkt. Daar slapen de ba
by's in hangmatten, in draagzak-
ken op de buik van hun moeder
of in de buikligging nabij hun
ouders. Ze hebben nergens last
van. Het is een typisch westers pro
bleem, die asymmetrische sche
del."
te schrijven. Volgens Hoekstra
wordt die aanbeveling tegenwoor
dig vrij goed nageleefd. Maar Henk
de long bestrijdt dat.
IF| Meer informatie:
www.stichtingbl2tekort.nl,
http://home.henet.nl/
-hindrikdejong.
Mobiele telefoons zijn
gevaarlijk in ziekenhuis
Ook de moderne mobiele tele
foons (GRPS of UMTS), geschikt
voor e-mail en draadloos internet,
kunnen op korte afstand medi
sche apparatuur ontregelen. Dit
meldt E-J. van Lieshout (AMC Am
sterdam) in het vakblad Critical
Care op grond van een test bij 61
medische apparaten (van infuus
pompen en beademingsmachines
tot elektronisch bediende bed
den). Veiligheidshalve zouden alle
mobieltjes binnen een meter van
alle apparatuur moeten worden
uitgeschakeld, concludeert Van
Lieshout.
Roken vergroot de kans
op dementie aanzienlijk
Roken is niet alleen slecht voor
hart en bloedvaten, het tast op ter
mijn ook het functioneren van de
hersenen aan. Rokers hebben bij
het ouder worden ongeveer de
helft meer kans op dementie dan
niet-rokers.
Dit constateert C. Reitz (Erasmus
MC, Rotterdam) in het vakblad
Neurology op grond van een stu
die onder 7.000 55-plussers, die
ruim zeven jaar werden gevolgd.
Bij aanvang van de studie was
geen van de deelnemers aan het
onderzoek dement.
Kanker kan bestreden
worden met bacteriën
Bacteriën die overleven onder
zuurstofarme omstandigheden
kunnen goed tumoren bestrijden.
Via gentherapie (het inbrengen
van genetisch materiaal) kunnen
kankercellen worden vernietigd.
Uit dierproeven met genetisch ver
anderde Clostridiumbacteriën
blijkt dat deze bacteriën zich voor
al nestelen in de zuurstofarme tu
morcellen en die vervolgens do
den. Dit meldde J. Theys (Universi
teit Maastricht) tijdens het congres
van de Society for General Microbio
logy in Edinburgh.
Eten met het gezin
maakt pubers gezonder
Van een regelmatig gezinsleven
worden pubers gezonder. Met het
gezin dagelijks samen aan tafel
gaan, is niet alleen gezellig, het be
vordert tevens goede eetgewoon
ten bij de kinderen. Dit conclu
deert N. Larson (University of Min
nesota) in het vakblad Journal of
the American Dietetic Association
op grond van een onderzoek on
der 1.700 tieners. Hoe vaker de tie
ners met het hele gezin aten, des
te meer fruit, groente en andere ge
zonde voedingsmiddelen ze aten.
Ook namen ze vaker een ontbijt.
Bloeddruk verlagen bij
diabetes werkt gunstig
Verlaging van de bloeddruk bij
mensen met diabetes type 2 met
een combinatie van twee medicij
nen, vermindert de kans op sterfte
aan hart- en vaataandoeningen.
Dit blijkt uit een grote internatio
nale studie onder 11.000 diabete
spatiënten, die vijfjaar duurde. On
der deelnemers bij wie naast de
diabetes ook de bloeddruk werd
behandeld, stierf achttien procent
minder mensen dan onder de deel
nemers die alleen hun bloedsuiker
op peil hielden, schrijft A. Patel in
The Lancet.
Een mens kan zelf geen vitamine B12 maken, maar is daarvoor volledig af
hankelijk van dierlijke producten, dus vlees, eieren en zuivel. Een tekort
aan vitamine B12 komt dus niet alleen voor bij mensen met de ziekte van
Addison-Biermer, maar ligt ook op de loer bij vegetariërs en vooral vega
nisten. Veganisten (die geen enkele dierlijk product eten) moeten daar
om vitamine B12-supplementen nemen. Een onderzoeker van de Universi
teit Maastricht schatte vijfjaar geleden in het Nederlands tijdschrift voor
Geneeskunde dat tien procent van de vrouwen en vijf procent van de
mannen te weinig vitamine B12 binnen krijgt.
