'Hier zit een verklaard
tegenstander van inspraak'
'Als je macht wilt, moetje bij een adviesbureau gaan werken'
v4
Zaterdag 15 september 2007 PZC
door Mieke van der Jagt
foto Mechteid Jansen
Of het vak van ambtenaar
indertijd een bewuste
keuze was? Misschien;
de kleine gemeente is
dat zeker. „Toen ik van
de ULO kwam, was er weinig werk.
Mijn broer was ambtenaar en zat op
de bestuursacademie en zo'n opleiding
leek mij ook wel wat. Dus óp naar de
gemeentesecretaris van 's-Heer Arends-
kerke, Gerard de Schipper, die toeval
lig ook directeur van de academie was.
Je moest wel een plaats hebben bij een
gemeente en De Schipper vond die
meteen voor mij als volontair in Arne-
muiden. Ik had het er buitengewoon
naar mijn zin. We zaten er met zijn tie
nen op het gemeentehuis en elke vrij
dag sloten we de week af met een krat
je bier. Eens in de maand gingen we
met z'n allen stappen in Vlissingen,
maar wat belangrijker was: je leerde de
gemeentelijke organisatie in al zijn fa
cetten kennen. In de vijfjaar dat ik er
gezeten heb, heb ik alles gedaan wat je
er kon doen."
Tussendoor moest Jos in dienst: drie
maanden opleiding in Arnhem en ver
volgens als plotter naar Duitsland.
„Een losgeslagen clubje van een man
of honderd, was het, bij een Ameri
kaanse basis waar kernkoppen be
waakt moesten worden. In het leger
Twee weken terug vierde Jos van de Velde, raadsgriffier in de gemeente Noord-Beveland, zijn 40-jarig
jubileum als ambtenaar. Nou ja, vierde...Hij ging schielijk met vakantie. „Ik ben helemaal geen mens
voor recepties en partijen. Het is al erg genoeg dat ik eens per jaar 55 mensen aan mijn bureau de
hand moet schudden omdat ik jarig ben. Aan de andere kant: het zijn er maar 55 en ik ken ze allemaal
goed. Het is ook deel van de charme van een kleine gemeente dat er 55 keer per jaar geschud wordt."
naar Kortgene. Daar kwam mijn moe
der vandaan en wij logeerden altijd bij
mijn opa. Het paradijs was dat voor
mij. Het Veerse Gat was toen nog niet
dicht en je had er die schorren nog:
zwemmen in het warme water van de
kreken, een beetje rommelen in de pol
der. Guus van Wilgenburg, eerste amb
tenaar in Kortgene, had dat gehoord
en raadde me aan te solliciteren want
hij ging weg. Ik weet niet hoeveel kan
didaten er waren, maar er waren er ze
ker drie van de school, die ook sollici
teerden. Ik ben op een hele vreemde
manier aangenomen want alles ging
toen nog op z'n jan-boerenfluitjes. Ik
kwam voor een gesprek bij secretaris
Goossen en wethouder Welleman.
Adriaan Welleman, die eigenlijk nog
het vaandel van de SDAP droeg, had
maar één vraag: „Ben jij een kleinzoon
van Joost Lieven van Hakken?" Dat
was ik en ik was aangenomen ook.
Mijn opa, zo vernam ik, had
met Welleman tonnen
peeën geladen over zwie
pende loopplanken in de
haven van Kortgene. Tegen een hon
gerloon, natuurlijk. Maar het belang
rijkste was: hij was nooit een minuut
te laat gekomen. De kleinzoon zou dan
ook wel op tijd zijn." Een mooie tijd
benoemen: Jos van de Velde. „Ik heb
er mijn baan aan te danken - en een
buitengewoon leuke baan ook nog -
maar dat is dan ook het enige positieve
wat ik van dat dualisme kan zeggen.
Een cosmetische ingreep, meer is het
niet. Een cultuuromslag kun je niet
wettelijk regelen en het hele circus is
zijn doel voorbij geschoten. De wet
houders zijn geen lid meer van de
raad. Dat was om de macht beter te
verdelen. Nu hebben de partijen die in
het college zitten alleen maar meer
macht. In feite hebben ze er een man
bij."
Dat de burgers meer en beter bij het
bestuur worden betrokken, is volgens
Jos grote onzin. „Dat hoeft ook hele
maal niet Hier zit een verklaard tegen
stander van inspraak. Niet het spreek
recht - da's kleurrijke folklore - maar
burgers hebben eens in de vier jaar in
spraak. De rest is uitgevonden door be
stuurders met zwakke ruggen. Het is
sowieso de zwakheid van bestuurders
en ambtenaren die gekoesterd wordt.
Als je macht wilt, moet je bij een ad
viesbureau gaan werken, want die be
palen tegenwoordig wat er gebeurt.
Da's fout. Het bestuur bepaalt het be
leid en als het niet weet wat er moet
gebeuren, wordt het ten onrechte be
taald en had het niet moeten worden
maken ze een man van je, zeggen ze
altijd. Nou dat is gelukt. We kwamen
er allemaal als alcoholisten vandaan.
Dinsdags zwaaide ik af en 's woens
dags zat ik om twaalf uur in Arnemui-
den achter mijn bureau te trillen. Pure
ontwenningsverschijnselen. Da's niet
goed, dacht ik bij mezelf Toch vind ik
het jammer dat ze bij de Luchtmacht
niet aan herhalingsoefeningen doen,
want het was een mooi leven."
Dat hij na verloop van tijd in Middel
burg solliciteerde, was een vergissing
die hij achteraf wel kan beredeneren.
„Je haalde je diploma's op de Bestuurs
academie en je moest 'vooruit'. De op
vatting was dat je dan naar een grotere
gemeente moest Daar zat ik dan: op
de hele dag maar een halve dag werk.
Die grappen over suffende ambtena
ren zijn in dat soort gemeenten ont
staan. Want al was er geen werk, je
moest achter je bureau blijven zitten.
Je zou anders de indruk kunnen wek
ken dat je niks te doen had, wat volko
men terecht was. Bovendien hield je je
maar bezig met een heel klein stukje
van de gemeentelijke administratie."
Jos van de Velde wist niet hoe snel hij
naar een ander baantje moest omkij
ken. „Het gekke is, ik wilde altijd graag
had hij in Kortgene. „Als er in het sei
zoen niet duizenden toeristen waren
geweest, hadden we het met twee
man aangekund. Het was lekker door
werken en eigenlijk liep het als een
trein. Het project Havenfront was voor
de herindeling in 1995 eigenlijk in kan
nen en kruiken en nog wel zo, dat de
gemeente er geld aan kon verdien.
Hoe het uiteindelijk jarenlang aan
kwam te slepen, daar heb ik wel een
antwoord op: de samenvoeging van
Kortgene en Wissenkerke, twee ver
schillende bestuursculturen, verliep ui
terst moeizaam. Waarom? Het is om te
beginnen al niet makkelijk, maar ik
denk dat we het met een andere burge
meester, een type als Cees van Liere,
wel hadden gered. Maar we hadden
een foute burgemeester. Bovendien
was het college niet sterk genoeg om
hem te corrigeren." De ijstijd van
Noord-Beveland duurde tot het ver
trek van Everaers in 2001. Daarna zette
de dooi in.
Ongeveer gelijktijdig omarmde Noord-
Beveland het dualisme, de bestuurlijke
vernieuwing die van regeringswege
werd opgelegd. Een griffier moest
voortaan de raad bijstaan, en Noord-
Beveland was de eerste om er eentje te
gekozen. Als adviesbureaus het werk
van ambtenaren moeten gaan doen,
deugen de ambtenaren niet.
Maar hele besturen en hele apparaten
verschuilen zich achter dure rappor
ten, gemaakt door lui die als eerste
doel hebben: omzet maken. Het is ook
verbazingwekkend dat er zoveel 'be
leidsambtenaren' bestaan. Ambtena
ren moeten van het beleid afblijven.
Ze zijn niet gekozen en moeten doen
wat de bestuurder hen opdraagt"
Hoewel de droom om in Kort
gene te wonen in vervul
ling ging en hij er zelfs zijn
levenspartner Ingrid op
deed, verhuisde het echtpaar Van de
Velde een jaar of tien geleden naar
Vrouwenpolder. „Ingrid vond het niet
meer gezellig in Kortgene: de mavo
was weg, het politiebureau en het be
jaardenhuis verdwenen, en ik fietste
vaak na een rondje Vlaanderen over
Walcheren terug. Telkens een biertje
bij de Boekanier en het was net of je in
Frankrijk was. Het werd dus Vrouwen
polder, waar het nog harder tekeer kan
gaan dan in Kortgene. Want ik hou
van slecht weer. Storm, hagel, slagre
gens, dan zit ik op mijn fiets, heerlijk.
Bij goed weer fiets ik ook wel, maar
dan mag ik graag lezen: Gerard Reve.
Ik kan al zijn boeken gerust tien keer
lezen, het blijft buitengewoon boeien.
Al zijn boeken heb ik tweedehands op
de kop kunnen tikken - een soort afwij
king - alleen het laatste brievenboek
heb ik nieuw gekregen. Naar een stuk
of drie titels blijf ik zoeken. Reve is
voor mij de enige Nederlandse schrij
ver die het lezen waard is: een gewel
dig stylist, een symbooldenker die gelo
vigen en atheïsten nog een hoop kan
leren." De uitverkiezing van één schrij
ver ziet hij niet als een beperking. „Bij
die overschatte pijproker van een Mu
lish kwam ik niet verder dan een blad
zij." Ook van muziek heeft Jos van de
Velde geen uitgebreide verzameling no
dig. „Ik heb wel in de zomer een ande
re smaak dan in de winter, 's Zomers
Crosby, Stills, Nash en Young, of een
van de vier apart, en anders Schubert,
Steve Earl of Wagner."
Veertig jaar ambtelijke dienst hebben
Jos van de Velde, voor zover hij het
zelf kan zien, niet veranderd. „Ik hou
nog van hetzelfde: fietsen, Vlaanderen,
zwaar weer en lezen. Een hekel heb ik
nog steeds aan asfaltwegen, betonnen
gebouwen en staalconstructies. Daar
zijn nog personal coaches en gadgets
bijgekomen: het vleesgeworden, nutte
loze niets. Maar toch. Vroeger had ik
aan driekwart van de mensen een he
kel en nu eigenlijk aan bijna niemand
meer. Een spirituele vriendin, wier oor
deel ik hoog schat, zegt dat ik op de
goede weg ben. Kijk eens aan! Overi
gens ben ik van mening, niet dat Cart
hago verwoest moet worden, maar dat
het materiële en het tastbare de mens
te gronde richten. De rede regeert. Fei
telijk ben ik een rentmeester."
Paspoort
Naam: Joost Lieven van de Velde
Geboren: 27 juli 1951 in 's-Heer
Arendskerke
Woonplaats: Vrouwenpolder
Burgerlijke staat: gehuwd met In
grid.
- Beroep: Raadsgriffier Noord-Beve
land
Opleiding: Openbare lagere school
's-Heer Arendskerke, ULO aan de
Van Dusseldorpschool in Goes, Be
stuursacademie in Goes.
- Loopbaan: Vijf jaar ambtenaar bij de
gemeente Arnemuiden met tussen
door militaire dienst, anderhalf jaar
gemeente Middelburg, twintig jaar
hoofd aigemene zaken bij de voor
malige gemeente Kortgene, vanaf
de herindeling in 1995 juridisch con
troller bij de gemeente Noord-Beve-
land. In 2001 benoemd tot raadsgrif
fier, de eerste van Zeeland.
- Hobby's: Slecht weer, wielrennen en
lezen (vrijwel uitsluitend Reve)
