Molens herbergen ook
30 Dinsdag 11 september 2007 PZC
Molens zijn net als kerkto
rens opvallende elemen
ten in het Zeeuwse land
schap. Ze herbergen ook
natuurwaarden, net als
trouwens de directe omge
ving van de molens. Voor
Terra Maris, het museum
voor natuur en landschap
bij Domburg, zijn alle mo
lens in beeld gebracht.
Met de nadruk op hun
plaats in het landschap.
door Rinus Antonisse
De molen was dé aanvoerplek van al
le mogelijke (on)kruiden uit de wij
de omgeving. Ze kwamen met het
graan en de wagens mee. „De meel
fabriek in Middelburg - dat was in feite een
grote molen - was onder plantenliefhebbers
bekend vanwege de bijzondere vondsten",
weet Chiel Jacobusse, hoofd ecologie van
stichting Het Zeeuwse Landschap, die voor
Terra Maris de molens fotografeerde.
„Het varieert van molenkruid ofwel grijs-
kruid, tot muurplanten", vertelt hij. Bij de
molens die niet meer gebruikt worden als
aanvoerplaats voor graan (en dat zijn tegen
woordig de meeste; de langste op beroeps
matige basis draaiende molen is die van Big-
gekerke, begonnen in 1712), zijn de kenmer
kende molenkruiden verdwenen.
Maar niet helemaal. „Er zit ook een rijke
zaadbank in de grond om de molens. Dat
zie je als er in de grond gewerkt wordt. Dan
komen er meteen zeldzame onkruidjes bo
ven."
Het stilstaan van de molens heeft voor de
natuur weer een andere kant. „Nu beteke
nen ze veel voor muurplanten. Als molen
liefhebber moet je daar misschien niet blij
mee zijn, maar ze vormen geen bedreiging
voor de muren", stelt Jacobusse gerust. „Ik
ben er zeker blij mee. Je komt de muurva
rens toch zeker op de helft van de molens te
gen."
In de trektijd in voor- en najaar zijn de mo
lens een verzamelpunt voor trekvogels als
spreeuwen en zwaluwen. „Die zoeken graag
een hoger punt. Ook roofvogels zoals toren
valk en buizerd zitten er graag en de toren
valk broedt er geregeld. Mijn eerste kerkuil
zag ik in het molentje van Nisse", herinnert
Jacobusse zich.
Hij is er gelukkig mee dat mensen zich om
molens bekommeren, verenigd in onder
meer De Zeeuwse Molen en het Vrijwillig
Molenaarsgilde. Daardoor kunnen ze behou
den blijven en houden ze hun opmerkelijke
plaats in het landschap. „Het is vanouds een
oriëntatiepunt. Ook op oude kaarten zie je
de aanduiding KM, wat staat voor korenmo
len, al staan. Ze zijn heel bepalend voor de
horizon. En nogal wat molens in Zeeland
staan bij het water. Dat is fijn omdat de
wind een vrije aanloop heeft, maar ze die
nen ook vanaf het water als herkennings
punt."
Voor Terra Maris heeft Jacobusse alleen com
plete molens, dus met wieken, vastgelegd
en daarbij vooral gelet op de situering in het
landschap. Wat dat betreft is er reden tot
zorg, meent hij. „In feite moet een molen
zo kaal mogelijk in het landschap staan. De
molen bij Nieuw- en Sint Joosland is daar
een mooi voorbeeld van. Maar als er geen
commerciële belangen meer aan de orde
zijn, dan ze je al gauw bebouwing en bebos
sing oprukken."
Fout, vindt hij. „Een molen moet vrij staan
in het landschap, mede het profiel van de
horizon bepalen. Dat is ooit zo begonnen
vanwege de vrije windvang, nu is het ook
om de plaats in de omgeving. Je moet niet
alleen naar de molen zelf kijken, maar bre
der. Aan de omgeving wil nog wel eens het
een en ander mankeren."
Jacobusse wil graag een pleidooi houden
voor het verwijderen van bomen en strui
ken die het zicht op een molen verwijderen.
f u- A.w Hi
Jt^flC'SCHRtVEN ■Vïfcvj.r.M'VsS
Sc«ët.V£NCNCvseRE.C-ï fel.
