'Mantelzorg
'Er is gewoon weinig personeel in de zorg'
1 6 Zaterdag 8 september 2007 PZC
Mantel is soms een 1
Langdurig zorgen voor een zieke of gehandicapte
uit eigen familie, vriendenkring of buurt vinden de
meeste mantelzorgers 'niet meer dan normaal'.
Maar het kan een zware druk op iemand leggen.
door Joep Trommelen
foto Ger Loeffen /Hollandse Hoogte
De zorg kost de Neder
landse staat dit jaar
ruim 45 miljard eu
ro, op te brengen uit
premies en belastin
gen. Naast dit 'officiële' circuit is er
nog een 'ondergrondse': de mantel
zorg. Menselijk kapitaal, niet in
geld uit te drukken.
En bovendien niet te verwarren
met de zorg die vrijwilligers ge
ven. Want waar een vrijwilliger
zelf bepaalt wie, hoe en hoelang
hij of zij iemand helpt, heeft de
mantelzorger eigenlijk geen keus.
Althans, zo voelt het vaak. En daar
wringt 'm de schoen. Want de te
rugtredende overheid doet anno
2007 maar al te graag een beroep
op de 'gratis' mantelzorg.
Sinds 1 januari is de Wet Maat
schappelijke Ondersteuning van
kracht. Die gaat uit van de zelfred
zaamheid van mensen, de over
heid dient zo veel mogelijk te on
dersteunen. Steun aan mantelzor
gers en andere vrijwilligers vormt
een van de negen 'velden' van de
wet.
En critici voorzien ook dat de
door het kabinet aangekondigde
bezuiniging van 600 miljoen euro
op de Algemene Wet Bijzondere
Ziektekosten tot gevolg zal hebben
dat mantelzorgers nog zwaarder
worden belast.
De maximaal 250 euro die het kabi
net dit jaar voor mantelzorgers be
schikbaar stelt, is een bescheiden
blijk van waardering. Maar drie
kwart van de circa 200.000 men
sen die voor dit 'mantelzorgcom
pliment' in aanmerking zouden
moeten komen, zal het geld we
gens 'te strenge criteria' niet ont
vangen, meldt Mezzo, de vereni
ging van mantelzorgers.
Veel meer hulp kunnen mantelzor
gers krijgen via een netwerk van
steunpunten. Die helpen hen bij
het vinden van de juiste weg in
'zorgland', organiseren cursussen
en lezingen of bieden gewoon een
luisterend oor. Ook houden de
steunpunten jaarlijks de lokale acti
viteiten tijdens de Dag van de
Mantelzorg, ieder jaar op 10 no
vember.
Veel mantelzorgers zijn
overbelast. In de meest
schrijnende gevallen
hebben mantelzorgers
nauwelijks een privéleven omdat
ze '24/7' voor een zieke of gehandi
capte naaste zorgen. Voor hen is
de 'respijtzorg' in het leven geroe
pen. Vrijwilligers of beroepskrach
ten nemen de zorg voor een paar
dagen over, zodat de mantelzor
gers er zelf eens even tussenuit
kunnen.
De respijtzorg wordt betaald uit
de Algemene Wet Bijzondere Ziek
tekosten of de persoonsgebonden
budgetten.
Mezzo organiseert overal in het
land 'Zorg voor jezelf-dagen'. En
in steeds meer plaatsen zijn er
mantelzorgcafés, waar mensen
hun ervaringen in een ongedwon
gen sfeer uit kunnen wisselen en
ontdekken dat hun problemen be
paald niet uniek zijn.
Volgens Arie Ouwerkerk, direc
teur van Mezzo, de landelijke vere
niging voor mantelzorgers en zorg-
vrijwilligers, stimuleert de over
heid de mantelzorg om twee rede
nen.
In de Wet Maatschappelijke On
dersteuning (WMO), die nu al
ruim acht maanden van kracht is,
ligt het accent op zelfredzaamheid
van burgers. Gemeenten voeren
de regie en dienen mantelzorgers
met raad en daad te ondersteu
nen. Maar dat is volgens Ouwer
kerk niet alleen een principiële po
litieke keuze maar ook pure nood
zaak.
„Er is sprake van vergrijzing en
van tekorten op de arbeidsmarkt.
Er is gewoon te weinig personeel
in de zorg en dat zal gezien het da
lende aantal jongeren alleen maar
een groter probleem worden. En
dat terwijl er steeds meer zorg no
dig is, ook omdat mensen zo lang
Arie Ouwerkerk.
foto Mezzo
mogelijk zelfstandig willen blijven
wonen."
Ouwerkerk stelt dat bepaalde
zorgtaken per se door professione
le krachten gedaan moeten wor
den en niet door mantelzorgers.
„De professionele zorg moet zo
aantrekkelijk worden gemaakt dat
mensen er in willen werken."
Daarbij zijn nog veel hobbels te
nemen. „Het 'natuurlijk poten
tieel' aan mantelzorgers wordt
kleiner. De doorsnee mantelzor
ger was vroeger een vrouw van
Professionele zorg moet zo
aantrekkelijk worden dat
mensen er in willen werken'
middelbare leeftijd zonder baan.
Maar steeds meer vrouwen gaan
werken, de zuigkracht van de ar
beidsmarkt is enorm."
Een van de uitdagingen is volgens
Ouwerkerk dan ook de combina
tie van een betaalde baan en man
telzorg in goede banen te leiden.
„Door goede respijtzorg. Maar
ook door op het werk de zaken zo
te regelen dat mantelzorgers uit
de voeten kunnen. Daar is een cul
tuuromslag voor nodig, ook bij
werkgevers. Het is een groot ver
schil of je een werknemer een dag
vrij geeft wegens ziekte thuis of
dat je iets regelt voor de lange ter
mijn, want daar hebben we het
over."
Ouwerkerk zou het kabinet twee
adviezen willen geven. „Zorg dat
de gemeenten de WMO goed uit
voeren. Er moet overal een goed
basispakket zijn, met respijtzorg,
informatie, advies. De steunpun
ten voor de mantelzorg zijn essen
tieel. Daarnaast moet de combina
tie van mantelzorg en betaald
werk makkelijker worden ge
maakt. En wat essentieel is: de
AWBZ-zorg moet intact blijven,
mensen moeten de professionele
zorg krijgen die ze nodig hebben.
Want als ook de thuiszorg patiën
tenstops gaat afkondigen, worden
mantelzorgers nóg meer belast."
Professor Mia Duijnstee is lector fa-
miliezorg aan de Hogeschool
Utrecht en gespecialiseerd in man
telzorg. Ze benadrukt dat mantel
zorg de professionele zorg niet zo
maar kan vervangen, maar slechts
een aanvulling is.
„Het zijn geen communicerende va
ten. Mantelzorgers moeten kunnen
rekenen op professionele zorg.
Staatssecretaris Jet Bussemaker
heeft daar gelukkig oog voor. Ze
heeft een brede kijk op het onder
werp, ziet ook raakvlakken met het
onderwijs bijvoorbeeld. Want kin
deren moeten op jonge leeftijd al le
ren waardering te hebben voor
mensen die zorgtaken verrichten.
Niet alleen voor mantelzorgers
maar ook voor professionals."
„Want de zorg moet weer een aan
trekkelijk beroep worden in Neder
land. Dat is keihard nodig als we
willen dat we in de toekomst vol
doende beroepskrachten houden.
