Nederland
Zegge als kapsel Balkenende
fféfj 'Sè
P'S;i' wit
&wm
tuincursussen
v42 I
Zaterdag 8 september 2007 PZC
jp.»
TUINEN
door Romke van de Kaa
Noem nooit straten naar personen. Want zoals Gerard
Reve zaliger opmerkte: 'Wie weet nu nog wie 2e Van
der Helst was?' Hetzelfde geldt voor planten. Wat doet
ons de seringennaam Souvenir de Louis Spath nog als nie
mand meer weet wie Louis Spath was, en had de witbloeien
de Clematis Madame Le Coultre niet beter Clematis Witte
Reus kunnen heten, nu niemand ons meer kan vertellen wie
Madame Le Coultre was? Aster Andenken an Alma Pötschke,
tulp Generaal De Wet, roos Frau Dagmar Hastrup - stuk voor
stuk zijn het namen die in de vergetelheid zijn geraakt.
Ik kom tot deze melancholieke bespiegelingen omdat ik een
stukje wil wijden aan Carex, een groot grassengeslacht (of lie
ver: zeggengeslacht, want de Nederlandse naam van Carex is
Zegge) dat meer dan tweeduizend soorten telt, waarvan er
een stuk of vijftig als sierplant in gebruik zijn.
Een van de soorten die we in de tuin tegenkomen heet Carex
digitata The Beatles, een naam die onze generatie - sorry, ik be
doel natuurlijk mijn generatie - nog wel wat zegt. Maar ik
weet zeker dat de term Beatlekapsel bij jongeren geen associa
ties oproept en dat is nu juist waarom de bedenker de naam
van de plant gekozen heeft.
De groeiwijze van deze zegge lijkt sprekend op het kapsel
waarmee de voormalige popmuzikanten een kleine vijftig jaar
geleden opzien baarden. Toen werd er door ouderen schande
van deze ontaarde haarstijl gesproken en nu loopt onze minis
ter president ermee. Zo zie je
maar weer, hoe normen en
waarden kunnen veranderen.
Carex digitata The Beatles maakt
kleine sierlijke polletjes waarvan
het blad naar alle kanten uit
waaiert. Geen spectaculair sier-
gras, maar een gras voor mensen die ten einde raad zijn en die
moeilijke hoeken in zware schaduw in de tuin hebben waar
bijna niets wil groeien. Daar, waar verder niets te beleven valt,
is Carex digitata The Beatles een nuttige plant. Maar verwacht
er dus geen Strawberry Fields van.
Het gaat te ver om het verschil tussen gras en zegge uit te leg
gen, maar voor ons tuinmensen is het van belang om te weten
dat siergrassen, op een paar uitzonderingen na, in de zon moe
ten staan en dat je een zegge vaak in de schaduw kunt plan
ten. Op donkere plaatsen doet een zegge het vaak opvallend
goed. Het is niet voor niets dat een tuinarchitect zoveel zegge
in zijn beplantingsplannen doet.
Was Shima Nishiki
een man, vrouw,
generaal of konijn?
Een tweede zegge
die je op moeilijke
plaatsen in de scha
duw kunt gebruiken
is Carex siderostica
Shima Nishiki. Weer
zo'n naam die je vol
ledig in onwetend
heid laat. Ik zou u
niet eens kunnen
vertellen of Shima
Nishiki een man,
een vrouw, een gene
raal of een konijn
was. Carex Shima Nis
hiki is een opvallen
de plant met geel-
bont loof die een
kleine 20 centimeter
hoog wordt. Het
goudgeel-met-groen
gestreepte blad is
bijna helemaal wintergroen.
Vooral 's winters valt deze Carex in het oog. Carex Shima Nishi
ki is een trage groeier en wie hem of haar als bodembedekker
wil aanplanten, zal er zo'n tien of twaalf op een vierkante me
ter moeten zetten (van mij zult u nooit het dictaat krijgen dat
u alleen maar oneven aantallen mag planten).
Van mijnheer Bowles hebben veel tuinliefhebbers weieens ge
hoord. Hij was een beroemde Britse plantenverzamelaar die
onder meer herdacht wordt met de bijna zwarte Viola Bowles'
Black, en met Bowles' Golden Grass, een schaduwminnend
siergrasje met goudgeel blad.
Bowles was iemand die alle planten verzamelde die een afwij
king hadden en zijn tuin werd dan ook weieens met een plant
aardig gekkenhuis vergeleken. Hij is nu een halve eeuw dood.
Eén van zijn vondsten was een zegge: Bowles' Golden Sedge,
een schitterend siergras dat in wetenschappelijke taal Carex ela-
ta Aurea heet.
Carex elata Aurea. foto Romke van de Kaa
Zoals de uitgaven voor de
tuin stijgen, groeit ook de
belangstelling voor
tuincursussen. Het aanbod is
breed: van een stoomcursus
snoeien tot een uitgebreide
schriftelijke cursus
tuinontwerpen. „Wie
eenmaal besmet is met het
virus gaat door."
door Anja Sparidaans foto's GPD
Genieten van de tuin?
Dat is mooi. Maar
het groene goed
moet er wel perfect
uitzien. Daar willen
we best wat voor doen. Dus flore
ren tuincursussen. Snoeien, stek
ken, tuinaanleg, plantverzorging,
bemesting en het voorkomen en
behandelen van plantenziekten.
Dat zijn de cursusthema's die het
beste scoren. Ook specialistische
onderwerpen als vijveronder-
houd, fruitbomen snoeien en de
aanleg van een kruidentuin doen
het goed.
„De behoefte aan diepgang neemt
toe naarmate meer kennis over tui
nieren wordt opgedaan", zegt Flip
van Leeuwen van Groei Bloei.
Ruim 10 procent van de 70.000 le
den tekent jaarlijks in op een cur
sus. „Een belangrijk deel daarvan
vindt het tuinieren zo leuk dat het
een echte hobby wordt, en dan
blijft de interesse voor cursussen
groeien."
De verklaring voor de populariteit
van tuincursussen is niet eendui
dig. „Mensen zijn op zoek naar
een stukje onthaasting", denkt
Rob Reus van Tuinontwerpbu
reau Aesculus. „We geven steeds
meer uit aan de tuin. Daarom wil
len mensen zich er graag verder in
verdiepen", stelt )an lelie Bouma
van de Leidse Onderwijsinstellin
gen (LOI). „Ook onder invloed
van televisieprogramma's. De tuin-
liefhebber wil meer zelf doen."
Daarom groeit volgens Ben van
Ooijen van De Tuinen van Appel-
tern de behoefte aan informatie.
„Voordat de consument geld uit
geeft, laat hij zich voorlichten. Bo
vendien wil hij de tuin meer en be
ter beleven. Dat kan alleen als hij
weet hoe je bijvoorbeeld het ga
zon moet onderhouden, of hoe je
het vijverwater helder krijgt."
Flip van Leeuwen van Groei
Bloei heeft nog een andere verkla
ring. „De wereld om ons heen ver
stedelijkt. Daardoor groeit de be
hoefte aan contact met de natuur
en lekker ontspannen buiten bezig
zijn. Met tuinieren in eigen tuin
kun je prima aan die behoefte vol
doen."
Opvallend is dat vooral korte en
praktische cursussen aanslaan. Vol
gens Herbert Bos van de Stichting
De Kleine Aarde heeft ieder voor- en najaar een cursus over de ecologische
moestuin en siertuin.
Volksuniversiteit Amstelland ligt
dat vooral aan de vele televisiepro
gramma's. „Daardoor loopt de be
langstelling voor de langdurige
voor- en najaarscursussen terug."
Ook bij De Tuinen van Appeltern
doen workshops het goed. „De
consument heeft vooral behoefte
aan praktische tuincursussen",
zegt Van Ooijen. „Als je laat zien
hoe een struik gesnoeid moet wor
den, blijft die kennis beter hangen.
We kiezen ook voor relatief korte
cursussen, omdat we ze zien als
ontspanning."
Groei 8c Bloei ontwikkelt het cur
susaanbod op basis van de behoef
ten van de leden. Van Leeuwen:
„Er is altijd vraag naar cursussen
over praktisch tuinieren en tuin
ontwerpen. Daarnaast zijn er
workshops over specifieke onder
werpen. Digitaal fotograferen is nu
populair, maar ook het bij elkaar
in de tuin kijken. Dus zijn tuinbe-
zoeken en excursies bij ons in trek.
Het is altijd leerzaam om succes
sen en flops uit te wisselen."
Steeds gewilder zijn cursussen op
maat, helemaal afgestemd op de
behoefte van de tuinier. Bureau
Buitenleven heeft al vier jaar zo'n
cursus in de aanbieding. Ónder be
geleiding krijgt de cursist een aan
tal ochtenden les in zijn eigen
tuin. „De klant leert in eigen tuin
en dat beklijft het beste", denkt
Marjan Sorgdrager.
Ook de toenemende be
langstelling voor mi
lieu en natuurlijk tui
nieren vertaalt zich in
het cursusaanbod. Zo heeft De
Kleine Aarde, centrum voor een
duurzame leefstijl, elk voor- en na
jaar een cursus over de ecologische
moestuin en siertuin.
De twintig beschikbare plekken
zijn altijd snel vergeven. „Vooral
aan beginners, die een ecologische
moestuin of siertuin willen aanleg
gen. Inmiddels bieden we op ver
zoek ook cursussen voor gevorder
den aan", zegt Jolanda van Oijen.
Kruidencentrum De Sprenk biedt
een 3-jarige cursus tot herborist
aan. Cursusonderdelen zijn de aan
leg en het beheer van de kruiden
tuin, maar het gaat ook over ko
ken met kruiden en de verwerking
van geneeskrachtige kruiden. Over
deze thema's worden ook korte
workshops aangeboden.
Jaarlijks kunnen 28 cursisten deel
nemen. Er is inmiddels een wacht
lijst. „Er bestaat een toenemende
vraag naar welzijn, naar eerlijker
en schoner eten en naar genees
middelen zonder veel tot helemaal
geen bijwerkingen", zo verklaart
Max Niessen de groeiende belang
stelling.
Ook de schriftelijke cursussen op
mingebied zitten in de lift. Zoals
de cursus Tuinieren en Tuinarchi
tectuur van de LOI. „De meeste
cursisten zijn tussen de 35 en 39
jaar. 35 procent is man, 65 procent
vrouw", aldus Jan Jelle Bouma.
Aesculus biedt een uitgebreide
schriftelijke cursus tuinontwerpen
aan. Geen thema wordt geschuwd.
Daarin schuilt volgens Rob Reus
de kracht. „De consument heeft
behoefte aan informatie over alle
thema's in de tuin. Er is weinig
kennis aanwezig, ondanks de vele
tuinbladen. Daarin worden platge
treden paden bewandeld. Die gel
den lang niet voor iedereen, al
wordt het vaak wel zo gebracht.
De consument denkt dan dat hij
geen groene vingers heeft."
10
Tuinonderhoud
Het uitgangspunt is dat veel onder
houd wordt gepleegd vanuit tradi
tie en niet omdat de plant het no
dig heeft. Deze cursus behandelt
de zin en onzin van onderhoud.
www.aesculus.nl.
Snoeien
Een praktische workshop van één
ochtend, waarin cursisten onder
begeleiding aan de slag gaan met
doelgerichte snoeiopdrachten. Ze
leren waarom, waar en wanneer
het beste gesnoeid kan worden.
www.vu-amstelland.nl
Toons decoratieworkshop
Toon is bij De Tuinen van Appel-
tem verantwoordelijk voor alle
(natuurlijke) decoraties in de tui
nen en op de terrassen. Zijn en
thousiasme en creativiteit deelt hij
tijdens deze workshop met bezoe
kers.
www.appeltern.nl
De ecologische siertuin
Over het creëren van een natuurrij
ke tuin, met aandacht voor de
planten, vogels, insecten, vlinders
en water in de tuin.
www.dekleineaarde.nl
