Familie
staan in de steigers
is vol van
leegte
PZC Maandag 3 september 2007 21
Hersenen beschikken
over eigen 'noodrem1
Soms besluiten we op het laatste
moment een handeling toch niet
uit te voeren, of een opmerking
toch maar niet te maken. Active
ring van een klein gebied vooraan
in de hersenen, net boven de
ogen, is verantwoordelijk en on
misbaar bij deze mentale nood
stop, schrijft M. Brass (universiteit
Gent) in het vakblad Journal of
Neuroscience op grond van proe
ven bij vijftien vrijwilligers. Ken
nis van deze mentale noodrem
kan van belang zijn voor meer in
zicht in aandoeningen waarbij de
zelfcontrole niet goed werkt.
Mensen van gelijk
gewicht vinden elkaar
Mensen voelen zich aangetrokken
tot mensen van wie het lichaam
ongeveer evenveel vet heeft als dat
van henzelf. Dat schrijven onder
zoekers uit het Britse Aberdeen,
die de lichaamssamenstelling van
42 stellen analyseerden.
Wellicht is er overlap tussen de so
ciale activiteiten van de mensen
met overgewicht en zwaarlijvig
heid, die maakt dat de dikkere
mens gemakkelijker partners ont
moet die even dik zijn. (American
Journal of Clinical Nutricion, au- -
gustus 2007)
Perfectionisme kan
veel voordelen hebben
Perfectionisme heeft ook positieve
kanten, stellen Amerikaanse psy
chologen. Iemand die hoge doelen
nastreeft, verwacht het beste van
zichzelf. Mensen met problemen
hebben een negatieve zelfwaarde
ring, zodat ze zich hoe dan ook te
kort vinden schieten. Een negatie
ve zelfwaardering voedt angst en
stress, perfectionisme op zichzelf
dus niet. Problemen ontstaan
waar hoge doelen samengaan met
de angst voor afkeuring door zich
zelf of anderen. (American Psycho
logical Association)
In de pubertijd beginnen de hormonen op te spelen.
ling overzien, aldus Westenberg.
„Ze kunnen heel goed beredene
ren dat het niet verstandig is te ro
ken of veel te drinken, maar ze
doen het toch. De gevolgen kun
nen ze nog niet goed inschatten.
Dat gebeurt pas na de puberteit."
In Leiden doet Westenberg met
zijn groep onderzoek naar de ont
wikkeling van de sociale intelligen
tie van puberende kinderen. „We
richten ons op het besef van we
derkerigheid, op het begrijpen
wat iets voor een ander betekent.
We denken dat die sociale intelli
gentie zich aan de voorkant van
de hersenen tussen de beide her
senhelften ontwikkelt."
Professor Michiel Westenberg
vindt de puberteit een buitenge
woon interessante periode. De in
vloed daarvan op hun gedrag
moet echter niet overdreven wor
den, vindt hij. „De puberteit valt
eigenlijk best mee. Ik denk dat
ouders zich bij voorbaat al te druk
maken over de puberteit. Te vaak
archieffoto GPD/ Mehmet Gulbiz/Nexus
wordt moeilijk gedrag in die leef
tijdsfase, maar ook nog wel later,
aan de puberteit geweten."
Maar vergeet vooral niet dat pu
bers ook heel leuke kinderen zijn,
zegt hij. „Ze kunnen heel vrolijk
en opgewekt zijn en kunnen soms
onbedaarlijk om iets lachen. Dat
is toch heerlijk."
aan het ploegen en druk doende
het hoofd boven water te houden.
Hij had geen tijd voor verveling.
En nu? We vervelen ons eigenlijk
dood, zegt filosoof Awee Prins,
universitair docent aan de Eras
mus Universiteit in Rotterdam en
gepromoveerd op het proefschrift
Uit verveling. Het gaat ons feitelijk
te goed, betoogt hij: te veel keuze
mogelijkheden, te veel luxe, aan al
le basisvoorwaarden - eten, drin
ken, onderdak, veiligheid - is vol
daan. Dus willen we iets nieuws,
iets anders, iets spannends. An
ders vervelen we ons.
Prins, die verveling omschrijft als
'een vaag en onbestemd gevoel
van onlust en zinloosheid', ziet
het massaal om zich heen. „We
zijn doorgeslagen in het consume
ren, gaan met zijn allen naar de
koopgoot om de dag maar te vul
len. We kiezen voor een vakantie
waarin we worden beziggehouden
en vermaakt. We zijn vol van leeg
te. De belangrijkste oorzaak voor
deze houding is dat we in een vol
strekt materialistische cultuur le
ven. Een waarin de bezieling en
zingeving ontbreken."
Maar als je die verveling eens niet
ontloopt en ophoudt je leven te
vullen met trivialiteiten, dan kom
je misschien tot mooie gedachten
over waar het werkelijk om gaat.
En over wat je écht wilt, zegt
Prins. Mogelijk koos hij daarom
dit onderwerp om op te promove
ren. „Ik wilde een thema dat dicht
op mijn huid zat, dat me martelde
en dat ontvlucht en ontweken
wordt. Als je het mensen vraagt,
verveelt bijna niemand zich. Daar
zijn ze te druk voor. Maar ze zijn
juist zo druk omdat ze zich eigen
lijk vervelen. Verveling is het
meest onderdrukte gevoel. En ver
veling is volkomen gedemocrati
seerd. Iedereen heeft er last van."
Een reactie op het 'gebrek aan be
zieling en zingeving' is al geruime
tijd merkbaar. „Mensen komen er
achter dat hun tweede huis en
hun derde auto toch niet zaligma
kend zijn. Ze gaan zich richten op
meditatie, spiritualiteit, levens
kunst, zingeving. Vaak zijn dat
trucs om het leven door te komen,
in plaats van dat mensen zich écht
verdiepen in andere filosofieën en
culturen. En zulke momenten van
rust en inkeer, bijvoorbeeld een
sabbatical, hebben ook weinig zin
als ze zijn bedoeld om daarna nog
harder te kunnen werken."
Prins (49) heeft zich ook vaak ver
veeld, al vanaf toen hij vijftien, zes
tien was. „Waarom weet ik eigen
lijk niet. Ik vond het vooral gedoe
dat mensen zich over van alles en
nog wat druk maakten. Was het
nieuws op televisie nu zo belang
rijk? Of is het vooral verstrooiing?"
Bij hem uitte zich dat gevoel
als: voor zich uitstaren, ner
gens zin in hebben. „Men
sen zeiden dat ik gewoon depres
sief was. Maar ik was vooral boos
dat het leven zo vlak en saai is.
Niet dat het altijd groots en mee
slepend hoeft te zijn, maar het kan
wel wat intenser. Verveling, zei de
filosoof Nietzsche, treft mensen
die veel van het leven verwachten.
Ik vind het leven net een slecht res
taurant: een mooie kaart, maar
schamele gerechten."
Het zou al beter gaan, zegt Prins,
als we meer tijd voor dingen zou
den nemen. Hijzelf incluis. „We
hebben geen geduld meer. We zijn
met van alles bezig, we haasten
ons zo om ons maar niet te verve
len. We willen zo graag gelukkig
zijn en dat is misschien de groot
ste fout die we maken. Maar geluk
valt je toe, het zijn momenten. En
haast is helemaal niet nodig. Alle
dingen hebben hun eigen ritme.
Neem de tijd. Voer dagelijkse ta
ken en werkjes met toewijding uit,
schrijf een mooie handgeschreven
brief in plaats van een rotmailtje
vol taalfouten. Je kunt een maal
tijd in de magnetron stoppen of
de tijd nemen om rustig te koken.
Minder haast maakt gelukkiger."
Prins werkt hard, zegt hij. „Ik pro
beer wel te lanterfanten, maar
vind dat ik beter over verveling
kan schrijven. Eigenlijk kom ik
ook onvoldoende toe aan naden
ken, aan verstilling. Ik ben op dit
moment verwikkeld in een echt
scheiding, compleet met woe
de-aanvallen en mistroostigheid.
Dus ik verveel mij geen moment.
Na alle drukte door mijn boek ben
ik van plan om na te denken over
wat ik echt met mijn leven wil.
Daar moet ik nog mee oppassen,
want voor je het weet ben je ont
slagen."
rri Uit verveling, Awee Prins. Uitgeverij
Klement, Kampen, 34,95 euro.
Viagra versterkt lust
lichamelijk en geestelijk
Potentieverhogende geneesmidde
len zorgen voor toename van een
hormoon dat het gevoel van liefde
of verliefdheid reguleert. Viagra
vergroot in de hersenen tevens de
aanmaak van oxytocine, een hor
moon dat een belangrijke rol
speelt bij seksuele opwinding en
het tot stand komen van sociale
banden. Dit concludeert Z. Zhang
(University of Wisconsin) in het
vakblad Journal of Physiology op
grond van proeven met ratten. Bij
mensen gebeurt waarschijnlijk pre
cies hetzelfde in dit hersengebied.
Mechanismen om spijt
en angst te reguleren
Mensen stellen zich vaak bloot
aan pijnlijke informatie, zelfs als
dat niet meer uitmaakt voor het re
sultaat. Zo blijven consumenten
geregeld de ontwikkeling van de
prijs volgen van een product dat
ze lang geleden gekocht hebben.
Als mensen het ergste vrezen, bij
voorbeeld het al dan niet hebben
van een vervelende ziekte, stellen
ze doktersbezoek juist uit om niet
met de feiten geconfronteerd te
worden, concludeert sociaal psy
choloog Yaniv Shani (Universiteit
van Tilburg).