De successtory van de Osborne-stier begint in 1956.
Don José Antonio Osborne, leider van het familiebe
drijf in El Puerto de Santa Maria in de baai van Cadiz
en nabij het bekende wijngebied Jerez, zoekt een ge
schikt publicitair logo voor zijn brandy Veterano. Zijn vriend en
schilder Manoio Prieto schetst voor de grap een indrukwekkende
stier op een stuk ruitjespapier en de Osborne-stier is geboren.
Het duurt nog tot mei 1957 voor de eerste publicitaire stier van
Veterano-brandy op de weg van Burgos naar Madrid geplaatst
wordt. Het is nog maar een stiertje, volledig uit hout vervaardigd
en amper vier meter hoog. De reclame slaat aan en er volgen
meer stieren langs de Spaanse wegen.
v19
>Zi /.aterdag ieptembe/ i007
De toerist in Spanje kan ze niet missen: de reusachtige zwarte stier op de
heuvels langs de wegen. Al vijftig jaar lang waakt deze reclame
van wijn- en sherryproducent Osborne over het Spaanse verkeer.
Wat als een publiciteitstunt begon, is voor de meeste Spanjaarden en
buitenlanders het icoon van Spanje geworden. Ook al hebben de Spaanse
wetten
geprobeerd hem het leven behoorlijk zuur te maken.
door Johan Lamoral foto's CPD
Voor de Spanjaarden is de Osborne-stier onaantast
baar. Hij is een spiegel van hun nationale identiteit
en van de hispanidad, de Spaanse cultuur, geworden.
Voor wetenschappers is de fascinatie van de Span
jaarden voor de Osborne-stier een merkwaardig so
ciologisch fenomeen. Zij hebben dan ook onderzocht waarom de
stier het Spaanse karakter zo goed weerspiegelt.
Pedro Romero de Solis is professor sociologie aan de Universiteit
van Sevilla en voorzitter van de Fundación Estudios Taurinos,
een stichting die zich wetenschappelijk bezighoudt met alles wat
met stieren te maken heeft. „De Osborne-stier heeft een zeer spe
cifieke vorm. Alles wat een stier tot een echte vechtstier maakt, is
duidelijk geaccentueerd. Van zijn machtige horens tot zijn brede
schoften en zijn indrukwekkende geslachtsdelen.
„Voor de Spanjaarden is hij de ideale stier. Je moet weten dat in
de jaren vijftig stierengevechten, naast voetbal, voor de meeste
Spanjaarden de enige ontspanning was. De televisie deed in Span
je pas laat zijn intrede, ook al omdat onder Franco dit nieuwe me
dium met argwaan werd bekeken en streng gecensureerd was.
„De Osborne-stieren die vanaf 1957 overal in Spanje langs de weg
begonnen te verschijnen, raakten een gevoelige snaar. Voor de
Spanjaarden die met hun kinderen door Spanje reisden, was het
tellen van de Osborne-stieren een fantastisch tijdverdrijf', ver
volgt Romero de Solis. „De Spanjaarden groeiden op met de Os
borne-stier in hun onderbewustzijn. Hij werd onderdeel van hun
Spaans-zijn, van de hispanidad. De Spaanse gastarbeiders in Euro
pa die voor hun vakantie naar huis trokken en enkele kilometers
over de grens de eerste Osborne-stier zagen, zuchtten opgelucht:
'we zijn weer thuis'.
„Zo kun je verklaren waarom dat publicitair huza
renstukje van de firma Osborne voor de Span
jaarden tot een nationaal symbool uitgroei
de. Hij werd de belichaming van het Spaan
se territorium en de Spaanse collectiviteit.
Van hun culturele eigenheid, van hun unie
ke tradities. Vooral omdat in het buitenland
de kritiek op de stierengevechten en het lot
van de stier groeide."
Romero de Solis: „Alle pogingen van de rege
ring om de Osborne-stier uit het landschap te
bannen of om hem bijna onzichtbaar te maken,
stuitten op heftige protesten van de bevol
king. Ie komt niet ongestraft aan het on
derbewustzijn van een volk. Toen en
kele weken geleden een groep ani-
In Spanje staan tegenwoordig nog negentig Osborne-stieren.
malisten, dat is een extreme fraaie van de Spaanse ecologisten, in
Catalonië een Osborne-stier neerhaalde, was het protest en de af
keuring in alle lagen van de bevolking zo hevig, dat de daders ge
schrokken hun excuses aanboden."
Dat blijkt een doorn in het oog van de bureaucraten van het Fran
co-bewind. De familie Osborne en hun vriend Prieto worden im
mers verdacht van republikeinse sympathieën en de stieren, die
pal naast de weg staan, worden een gevaar voor het verkeer ge
noemd. Zij moeten minstens 125 meter van de openbare weg ver
wijderd staan. Geen nood voor de familie Osborne. Om toch
zichtbaar te blijven, wordt de stier nu een metalen constructie
van veertien meter hoog.
De Spaanse ambtenarij zit echter niet stil. In juli 1988 wordt een
nieuwe wet goedgekeurd. Elke vorm van publiciteit die van de
weg zichtbaar is, is voortaan verboden. De wet verbiedt de publi
citeit, maar niet het draagvlak van deze publiciteit, oordelen de
Osbornes. Zij verwijderen de namen Osborne en Veterano en ver
ven de stier helemaal zwart.
De stier is een staatszaak geworden. Het oordeel van het opperste
gerechtshof in december 1997 erkent dan ook noodgedwongen
'de esthetische en culturele waarde die
de gemeenschap aan dit monument
heeft toegekend'. De provinciale re
gering van Andalusië had inmid
dels al de 21 stieren op haar grond
gebied tot 'onaantastbaar cultu
reel erfgoed van Andalusië' uitge
roepen. j-
Daarmee lijkt het logo van Span
je definitief gered. In heel Span
je staan vandaag de dag nog ne
gentig Osborne-stieren, elk veer
tien meter hoog, met een op
pervlakte van 150 vierkante
meter en gedragen door vier
