raakt een beetje uit de mode
Zeeland
We zijn er trots op Niet meer dan normaal
bespreekt verdeling
Zeeuws
Bijna 10 procent
gezinnen heeft
laag inkomen
Elsevier zet Goes in top 10 Top ziekenhuizen
door Cornelleke Blok
Over aardappels zal je de fa
milie Karelse uit Waarde
niet horen praten. „Dat
bin petoaten", zegt Marianne la
chend. „Vanavond eten we ze met
'boanen' en 'een bolle worste'."
In huize Karelse spreken ze uitslui
tend Zeeuws. De vijf kinderen zijn
niet anders gewend. „Zelfs mijn
oudste dochter van achttien, die
in Rotterdam naar school gaat,
spreekt Zeeuws. Tja, daar kunnen
ze haar soms niet verstaan. We
hebben er helemaal nooit over na
gedacht of we de kinderen in het
Zeeuws zouden opvoeden. Wan
neer moet ik ze Nederlands leren?
Ik kom uit Waarde en m'n man
uit Kruiningen. Als ik thuis Neder
lands zou praten, dan zou ik de he
le tijd het gevoel hebben dat ik me
zelf niet ben."
Ze willen het Zeeuwse dialect bo
vendien in ere houden. „We zijn
er gewoon trots op. Je komt uit
Zeeland, uit een klein dorpje als
Waarde. Dan ga je toch geen Ne
derlands praten? Ik merk dat wij
zo zachtjes aan ook een beetje
uniek beginnen te worden. Ik
denk dat mijn kinderen in het
door Cornelleke Blok
GOES - Goes is een goede woonge-
meente volgens de criteria van het
weekblad Elsevier. Goes staat tien
de in de lijst van 443 Nederlandse
gemeenten en scoort daarmee het
best in Zeeland.
Ook Middelburg is volgens Else
vier een aantrekkelijke gemeente
om in te wonen: de gemeente
staat op de twaalfde plaats. De ge
meente Laren kwam in de test als
beste uit de bus.
Elsevier vergelijkt elk jaar alle Ne
derlandse gemeenten. Ze worden
beoordeeld op woonomgeving,
dorp één van de weinigen zijn die
thuis én op school Zeeuws praten.
Je hoort bijna geen Zeeuws meer
op school. Dat vind ik zonde.
Straks bestaat het over tien jaar
niet eens meer. Ik merk nu al dat
wij bepaalde ouderwetse woorden
niet meer gebruiken, die mijn
ouders nog wel gebruikten. 'Stra
mien' bijvoorbeeld. Ik noem het
gewoon een vergiet. Of'blaek'. Dat
is voor ons een gazon."
De ouderwetse Zeeuwse ezelsbrug
getjes gebruikt de familie Karelse
nog wel volop gebruikt. ,,'Diek' is
in het Nederlands met een lange
ij, omdat je het op z'n Zeeuws kan
zeggen. Net als 'zien'." Lachend:
„Tja, zo'n regeltje zullen ze in Rot
terdam niet toepassen."
Is het niet lastig om zo afhankelijk
te zijn van een dialect? „Het is na
tuurlijk handiger als je ook Neder
lands kunt spreken. Dat kunnen
we ook wel, maar je hóórt jezelf
praten. Voor m'n werk moet ik
wel, maar dat is heel gek. In het
Zeeuws gaat het praten veel snel
ler. Het is gewoon fijner. Als het
niet hoeft, dan pas ik me niet aan.
'We proaten Zeeuws en dat bluu-
ven me doen'."
voorzieningen, veiligheid, zorg, be
reikbaarheid, economie, mogelijk
heden voor vrijetijdsbesteding en
sociaal klimaat. Goes deed vorig
jaar ook al goed: toen eindigde de
gemeente als vijftiende.
Middelburg en Goes scoorden dit
jaar onder meer goed in de zogehe
ten profijtindex, een nieuw ele
ment in de test. Het gaat daarbij
om de verhouding tussen de
woonlasten die een burger betaalt
en het woongenot dat hij ervoor
terugkrijgt. Volgens Elsevier is Tho-
len (353e plaats) de minst aantrek
kelijke gemeente in Zeeland.
door René Hoonhorst
Als je geboren en getogen
bent in een landje apart,
mag je je ook best bedie
nen van 'een taaltje apart'. Pascale
van der Meule-van Haneghem uit
Aardenburg vindt het niet meer
dan normaal dat ze dialect praat.
'Tuus' doet ze nooit anders.
Pascale en haar man René praten
thuis altijd Zeeuws. Pascale zegt
nadrukkelijk Zeeuws, want een
echte puriste is ze niet. Als Aarden-
burgse zegt ze sommige dingen
net even iets anders als haar echt
genoot die van 'Bresjes' is. Pa les
van Haneghem, voormalig onder
nemersvoorman van Aardenburg,
is een Bressiaander. Dus was ze al
vertrouwd met de meeste uitdruk
kingen.
Pascale vind ook dat uitdrukkin
gen uit het vissersdorp en gezeg
des uit de kikkerstad makkelijk
door elkaar kunnen worden ge
bruikt, omdat ze tot de taal van de
regio horen.
„Hier in de streek kun je prima
met elkaar overweg. Het dialect
kent weliswaar in elke plaats wel
wat andere woorden en uitdruk
kingen, maar alleen inwoners van
GOES - De medische staven van de
ziekenhuizen in Vlissingen en
Goes onderzoeken deze week de
bedenkingen die Vlissingse me
disch specialisten hebben bij de
nieuwe verdeling van de zieken
huiszorg tussen beide huizen.
Eind deze week komen de voorzit
ters van beide verenigingen met
een verklaring, zeggen S. de Boer
(Vlissingen) en A. Lavrijssen
(Goes) Vorige week bleek een aan-
d'Ee vallen er echt buiten. Die pra
ten meer Belgs."
Hoewel pa en ma Van der Meule
thuis alleen dialect praten, pikken
de drie kinderen het niet automa
tisch op.
De oudste dochter, de dertienjari
ge Maartje, spreekt wel het liefst
dialect. Ze mocht al eens op Om
roep Zeeland laten horen hoe sap
pig het West-Zeeuws-Vlaams
klinkt.
Iris van elf wil ook graag de streek
taal spreken, maar laat nogal eens
een stuk vallen.
Het kakkenestje van het Aarden-
burgse gezin, de vijfjarige Gijs,
praat alleen algemeen beschaafd
Nederlands.
Hoe het komt dat de kleuter zich
niet of nauwelijks in het dialect uit
drukt, weet Pascale niet. „Ik denk
dat ze het buitenshuis toch te wei
nig horen. Op de basisschool mo
gen ze bijvoorbeeld geen dialect
spreken."
Op de middelbare school is er for
meel geen verbod op het spreken
van dialect.
Maartje: „Maar als iedereen Neder
lands spreekt, praat ik ook geen
dialect hoor."
zienlijke groep artsen grote zorgen
te hebben over de verdeling van
medische functies over de zieken
huizen. Zij blokkeerden daarom
het samengaan van de medische
staven, waarin de specialisten over
leggen. „Van een aantal proble
men waren we op de hoogte, een
aantal zijn nieuw," zegt Lavrijssen.
„We hebben het signaal goed be-
grepen.Het is nooit zo geweest dat
er dingen worden doorgedrukt."
PZC Dinsdag 28 augustus 2007 3
COMMENTAAR
Het aantal gezinnen
waar uitsluitend
Zeeuws wordt
gesproken slinkt. Zo
leert een onderzoek van Scoop.
Verontrustend is dat niet,
oordelen voorvechters van de
Zeeuwse taal, want het aantal
gezinnen waar Zeeuws én
Nederlands wordt gesproken
groeit.
Er is alle aanleiding om de
Zeeuwse taal te koesteren. Het
maakt deel uit van het
immateriële erfgoed van deze
provincie. Sommige mensen
vrezen dat het spreken van
dialect een goede beheersing
van de Nederlandse taal
bemoeilijkt. Maar onderzoek
wijst uit dat tweetalige
opvoeding een goede
taalontwikkeling van kinderen
niet in de weg hoeft te staan.
Behoud van de Zeeuwse taal
vergt inspanningen, ook al is
Zeeland na Limburg de
provincie waar dialect het
meest leeft.
Gedeputeerde Harry van
Waveren brak in zijn eind vorig
jaar verschenen nota over
Zeeuws cultureel erfgoed een
lans voor het opstellen van
standaard-Zeeuws. „Dan kun je
ook cursussen en derglijke
geven en het maakt het
schrijven in streektaal
makkelijker. Op die manier geef
je het Zeeuws toekomst", zo
verklaarde Van Waveren
tegenover de PZC.
Het valt te hopen dat de in de
nota vervatte voorstellen
integraal worden uitgevoerd,
want het lijkt de beste garantie
voor behoud van het Zeeuws.
MIDDELBURG - Bijna tien procent
van de Zeeuwse kinderen groeit
op in een gezin met een lager inko
men (minder dan 1250 euro netto
per maand).
Vaak zijn deze kinderen geen lid
van een vereniging, besteden ze
meer tijd aan televisie en compute
ren. Verder spreken ze vaak geen
Nederlands.
Deze gezinnen zijn vooral te vin
den in Terneuzen (13 procent),
Middelburg (12 procent) en Vlissin
gen (11 procent).
Voor elke Zeeuwse gemeente is
wel iets bijzonders is op te mer
ken. Zo spelen kinderen op
Noord-Beveland minder vaak met
vriendjes en zitten deze jongeren
meer voor de televisie. In Vlissin
gen kijken kinderen ook wat meer
televisie, maar spelen ouders meer
met hun kinderen. In Kapelle kij
ken de jonge kinderen minder
vaak televisie, worden ze vaker
voorgelezen en zingen ze vaker
met hun ouders.
Het Zeeuws instituut voor sociale
culturele ontwikkeling Scoop te
Middelburg, peilt deze zaken regel
matig in het kader van de jeugd-
monitor, een continu onderzoek
naar de leefwereld van de jeugd in
Zeeland.
De familie Karelse uit Waarde.
foto Ronald den Dekker
Het gezin Van der Meule uit Aardenburg.
foto Peter Nicolai
