Regeringsformatie België
1 2 I Vrijdag 24 augustus 2007 PZC
Het land
van ooit.
De regeringsformatie in België is weer in een impasse geraakt nu formateur
Leterme na 74 dagen van vruchteloos onderhandelen zijn opdracht heeft
teruggegeven aan koning Albert II. Vlamingen en Walen staan lijnrecht
tegenover elkaar. En eigenlijk is het nooit anders geweest.
door onze correspondente Pascale Thewissen
illustratie Chantal van Wessel
De straten van Voeren liggen er
netjes bij. Niks herinnert nog
aan de woelige jaren zeventig en
tachtig, toen de Voerstreek,
waar kerkmuren en asfalt met
leuzen werden beklad, het Belfast van België
werd genoemd en hier een roerige taalstrijd
werd uitgevochten. Walen en Vlamingen gaan
allang niet meer met elkaar op de vuist. Maar
echt boteren doet het nog steeds niet tussen
beide bevolkingsgroepen.
Het separatisme wint, zeker in Vlaanderen, de
laatste weken terrein. De halsstarrige weige
ring van Wallonië om mee te werken aan een
nieuwe staatshervorming is daar debet aan. Al
tien weken slepen de onderhandelingen over
een nieuwe regering zich voort.
De Vlaamse christendemocraat Yves Leterme
is nog geen stap verder gekomen sinds 11 juni,
de dag na de verkiezingen die het politieke
landschap in België herschiepen in een mij
nenveld. Een centrumrechtse coalitie van libe
ralen en christendemocraten lijkt verder weg
dan ooit.
De schuld, zeggen de Vlamingen, ligt bij de
Walen. Die willen per se niet dat de deelstaten
nóg meer macht krijgen. Als het zo doorgaat,
vrezen ze, blijft van België straks niet veel
meer over dan een lege huls. De Walen zijn
ook bang - en niet ten onrechte - dat de finan
ciële solidariteit van de Vlamingen, goed voor
miljarden euro's per jaar, op het spel staat.
Nieuw is de discussie niet. Het einde van Bel
gië wordt al jaren voorspeld.
„Zal België in het jaar 2000 zijn 170 jarig be
staan vieren?", vroeg de Franstalige liberaal
Jean Gol zich in 1994 al af. Aanleiding waren
de door de Walen verfoeide Sint Michielsak
koorden, die in dat jaar van België een federale
staat maakten en een belangrijke stap vorm
den op weg naar meer autonomie voor de
deelstaten. Een overwinning voor de Vlamin
gen.
De toenmalige leider van de Vlaamse regering,
Luc van de Brande, kondigde zelfs aan dat de
onafhankelijkheid van Vlaanderen in 2002 een
feit zou zijn.
„De Sint Michielsakkoorden zijn het resultaat
van de zoveelste chantage van Vlaanderen, dat
met separatisme dreigt", schreef Gol in de es
saybundel 'Het nut van België'. „Wederom
zijn de Franstaligen door de knieën gegaan."
Volgens Gol werd door de staatshervorming
de economische, financiële en sociale solidari
teit tussen de Belgische gebiedsdelen uitge
hold, werd Vlaanderen nóg rijker en Wallonië
alleen maar armer en werden de Franstaligen
in de Brusselse rand en de Voerstreek aan hun
lot overgelaten.
„En dan hopen ze dat het daarbij blijft. Niets
daarvan, want er worden alweer nieuwe her
vormingen aangekondigd. De regionalisering
van de sociale voorzieningen en van de staats
schuld worden ons als volgende etappes toege
zegd", fulmineerde een visionaire Gol, die een
jaar later, in 1995, plotseling overleed.
Saillant detail: Gol was de politieke peetvader
van de huidige liberale leider Didier Reynders.
Het lijkt erop dat die de waarschuwingen van
Gol ter harte heeft genomen, want Reynders
is fel tegenstander van het overdragen van nóg
meer bevoegdheden naar de deelstaten.
Vlaanderen is echter doof voor de Waalse argu
menten. Filip Dewinter, voorman van het ex
treemrechtse Vlaams Belang, wil het Vlaams
parlement zelfs in spoedzitting bijeenroepen
om eenzijdig de onafhankelijkheid uit te roe
pen.
In de Vlaamse krantencommentaren wordt ge
waarschuwd voor de radicalisering van de pu
blieke opinie. De Vlaamse kranten trekken
hard van leer tegen de Franstaligen. 'Mis
schien moet de Vlaamse regering maar eens
beginnen met de voorbereiding van de Vlaam
se onafhankelijkheid', opperde het Belang van
Limburg. 'Zelfs hardwerkende, brave Vlaamse
(con-)federalisten dreigen separatist te wor
den', waarschuwde Het Nieuwsblad.
Een internetenquête van de Gazet van Ant
werpen bevestigde dat beeld. Liefst 84 procent
van de ondervraagden vindt de Waalse onver
zettelijkheid onaanvaardbaar en volgens 64
procent is een splitsing van België op termijn
onvermijdelijk.
De Walen zouden de crisis onderschatten, in
de veronderstelling dat de Vlamingen uiteinde
lijk toch overstag gaan. Een misvatting.
„Ik denk dat steeds meer verstandige mensen
er rekening mee houden dat Vlaanderen finaal
kan besluiten uit België te stappen", stelt pro
fessor privaatrecht Paul van Orshoven. „Om
dat een minderheid van de bevolking de legi
tieme en democratische aspiraties van de
meerderheid niet aan z'n laars kan blijven lap
pen."
In Wallonië wordt (vanzelfsprekend) heel an
ders tegen de politieke crisis aangekeken.
„Vlaanderen mag alles vragen en eisen, maar
het erkent het recht van de Franstaligen niet
om tegeneisen te stellen die voor een compro
mis zorgen", is de teneur daar.
De koning, samen met de Rode Duivels toch
altijd nog het bindmiddel van de staat België,
moest er vorig weekend aan te pas komen om
de gemoederen te bedaren. Maar ook hij was
niet succesvol.
Een gevleugelde uitspraak die steeds terug
komt, is die van de Waalse socialist Jules Des-
trée. 'Sire, er zijn geen Belgen', schreef hij al in
1912 in zijn 'Brief aan de koning over de schei
ding van Wallonië en Vlaanderen'. Gol paste
die uitspraak aan zijn tijd aan. „Er zijn nog al
tijd Belgen", concludeerde hij, „maar die zijn
tegenwoordig Franstalig."
